مقدَمه: پیچیدگی ذاتی جامعه ی بشری، همراه با کاهش امکان انجام آزمایش در بیشتر محدوده های علوم اجتماعی و بهداشتی منجرَ به آن شده است که محقَقان به استفاده از شبیه سازی کامپیوتری و به کارگیری مدل های مصنوعی در مطالعه ی جنبه های ضروری متفاوت موجود در این علوم روی بیاورند. طراحی مدل های مصنوعی مبتنی بر اطلاعات محیط های واقعی و تحلیل و شناسائی؛ و سپس بازخوانی نتایج حاصله و به کارگیری شان در محیط واقعی جهت تصحیح رفتارهای پیچیده انگیزه ی مناسب و بجایی بود که توانست چرخ پژوهش را به حرکت درآورد و آن را فعَال سازد. دراین پژوهش یافتن یک راه حل برای شناسایی، تحلیل و بهینه سازی فرایند در نظام های پیچیده بهداشتی درمانی هدف گذاری شده و در همین راستا مدل هایی برای پایش سلامت در حیات مصنوعی در حوزه ی بیماری های واگیر و آلودگی ارائه شده است.

روش بررسی: نوع روش تحقیق بنیادی، شبیه سازی و کاربردی (منبعث از هوش مصنوعی) است و روش گردآوری اطلاعات میدانی، کتابخانه ای و محاسباتی ست. جامعه ی مورد مطالعه ی مصنوعی (لابراتوار کامپیوتری)، شامل عامل های محاسباتی هوشمند و ابزار استفاده شده به منظور شبیه سازی (مدلسازی) و تحلیل، نرم افزار NetLogo است.

یافته ها: نتایج نشان می دهد که افزایش و انتشار آلودگی و فقدان مراقبت بهداشتی در محیط باعث کاهش رفاه عامل ها و تداوم آن، باعث افزایش تدریجی تعداد مرگ و میر عامل ها می شود، ضمن آنکه نبودِ سیاستگذاری صحیح در بخش درمان می تواند منجرَ به همه گیر شدن بیماری و اتلاف منابع شود. همچنین یافته ها نشان می دهد که مدلسازی مبتنی بر عامل در حیات مصنوعی روشی کارآمد و راه حلی راهگشا در نظام سلامت می باشد.

نتیجه گیری: نیاز به استفاده از مدل های حقیقی در حیات مصنوعی و گسترش و توسعه ی آنها در جهت تصمیم گیری، تحلیل و بهینه سازی بهتر مسائل و فرایندهای سلامت در حیات واقعی مشاهده می شود که در صورت وقوع می تواند حلَال برخی از مسائل و معضلات موجود در نظام سلامت کشور باشد و در جهت ارتقاء و توسعه ی آن به کار گرفته شود.