جلد 28، شماره 2 - ( 6-1404 )
جلد 28 شماره 2 صفحات 52-38 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Adibi P, Zare-Farashbandi F, Ghasabi F, Monajemi A, Soltani A, Hashemian M. Dimensions of health pseudoscience: a qualitative study. jha 2025; 28 (2) :38-52
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4622-fa.html
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4622-fa.html
ادیبی پیمان، زارع فراشبندی فیروزه، قصابی فاطمه، منجمی علیرضا، سلطانی اکبر، هاشمیان محمدرضا. ابعاد شبه‌علم در حوزه سلامت: یک مطالعه کیفی. فصلنامه مدیریت سلامت. 1404; 28 (2) :38-52
پیمان ادیبی1 
، فیروزه زارع فراشبندی2 ، فاطمه قصابی3 ، علیرضا منجمی4 ، اکبر سلطانی5 ، محمدرضا هاشمیان6
، فیروزه زارع فراشبندی2 ، فاطمه قصابی3 ، علیرضا منجمی4 ، اکبر سلطانی5 ، محمدرضا هاشمیان6
1- مرکز تحقیقات گوارش و کبد، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
2- مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات در امور سلامت، دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
3- گروه روابط عمومی، دانشگاه علمی- کاربردی نجف‌آباد، اصفهان، ایران و گروه روابط عمومی، دانشگاه علمی- کاربردی نجف‌آباد، اصفهان، ایران
4- دانشگاه علوم پزشکی مجازی، گروه فلسفه علم و فناوری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. و گروه علوم انسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مجازی، تهران، ایران
5- گروه داخلی، مرکز تحقیقات پزشکی مبتنی بر شواهد، پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
6- گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، اهواز، ایران. ،mr.hashemian553@gmail.com
2- مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات در امور سلامت، دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
3- گروه روابط عمومی، دانشگاه علمی- کاربردی نجف‌آباد، اصفهان، ایران و گروه روابط عمومی، دانشگاه علمی- کاربردی نجف‌آباد، اصفهان، ایران
4- دانشگاه علوم پزشکی مجازی، گروه فلسفه علم و فناوری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. و گروه علوم انسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مجازی، تهران، ایران
5- گروه داخلی، مرکز تحقیقات پزشکی مبتنی بر شواهد، پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
6- گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، اهواز، ایران. ،
چکیده: (133 مشاهده)
مقدمه: افزایش نیاز به پیوند اعضا به چالشی جهانی تبدیل شده است. یکی از موانع اصلی در مسیر اهدای عضو الزام به کسب رضایت خانواده است که در بیش از ۵۰ کشور، از جمله ایران، قانونی است. تغییر نگرش خانواده‌ها نقش کلیدی در افزایش نرخ اهدای عضو دارد. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل و نقاط تماس مؤثر بر رفتار خانواده‌ها برای طراحی مداخله‌های بازاریابی اجتماعی انجام شد.
روش‌ها: پژوهش حاضر با رویکرد مرور دامنه‌ای انجام شد. جستجوی مطالعات در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر شامل PubMed ، Scopus، Web of Science، ProQuest، Emerald و SID طی سال های 2020 تا 2024 صورت گرفت. در مجموع، 69 مطالعه مرتبط با نقش خانواده در فرآیند اهدای عضو شناسایی و وارد تحلیل شدند. داده‌های حاصل با استفاده از روش تحلیل مضمون و به کمک نرم‌افزارهایExcel و MAXQDA بررسی شدند تا نقاط تماس کلیدی و عوامل مؤثر در این حوزه شناسایی شوند.
یافته‌ها: سه حوزه کلیدی شامل عوامل اجتماعی، فرهنگی و روانشناختی با شش مؤلفه؛ عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری خانواده در اهدای عضو با سه مؤلفه؛ و عوامل مؤثر بر ارتباط مؤثر خانواده با چهار مؤلفه بر اهدا عضو تاثیر می‌گذارند.
نتیجه‌گیری: استفاده از اصول بازاریابی اجتماعی با تمرکز بر نیازها و ارزش‌های خانواده‌ها می‌تواند آگاهی و مشارکت در اهدای عضو را ارتقا دهد. با وجود شناسایی عوامل موفقیت‌آمیز، بررسی ترکیبی این عوامل کمتر انجام شده که شکافی در ادبیات موضوع است. پیشنهاد می‌شود راهبردهای بلندمدت طراحی و اثرات آنها پایش شود تا تغییر رفتار خانواده‌ها بهبود یابد.
روش‌ها: پژوهش حاضر با رویکرد مرور دامنه‌ای انجام شد. جستجوی مطالعات در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر شامل PubMed ، Scopus، Web of Science، ProQuest، Emerald و SID طی سال های 2020 تا 2024 صورت گرفت. در مجموع، 69 مطالعه مرتبط با نقش خانواده در فرآیند اهدای عضو شناسایی و وارد تحلیل شدند. داده‌های حاصل با استفاده از روش تحلیل مضمون و به کمک نرم‌افزارهایExcel و MAXQDA بررسی شدند تا نقاط تماس کلیدی و عوامل مؤثر در این حوزه شناسایی شوند.
یافته‌ها: سه حوزه کلیدی شامل عوامل اجتماعی، فرهنگی و روانشناختی با شش مؤلفه؛ عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری خانواده در اهدای عضو با سه مؤلفه؛ و عوامل مؤثر بر ارتباط مؤثر خانواده با چهار مؤلفه بر اهدا عضو تاثیر می‌گذارند.
نتیجه‌گیری: استفاده از اصول بازاریابی اجتماعی با تمرکز بر نیازها و ارزش‌های خانواده‌ها می‌تواند آگاهی و مشارکت در اهدای عضو را ارتقا دهد. با وجود شناسایی عوامل موفقیت‌آمیز، بررسی ترکیبی این عوامل کمتر انجام شده که شکافی در ادبیات موضوع است. پیشنهاد می‌شود راهبردهای بلندمدت طراحی و اثرات آنها پایش شود تا تغییر رفتار خانواده‌ها بهبود یابد.
نوع مقاله: پژوهشي |
موضوع مقاله:
کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
دریافت: 1403/11/21 | پذیرش: 1404/6/12 | انتشار: 1404/7/2
دریافت: 1403/11/21 | پذیرش: 1404/6/12 | انتشار: 1404/7/2
فهرست منابع
1. García‐Arch J, Ballestero‐Arnau M, Pérez Hoyas L, Giaiotti F. Disproven but still believed: the role of information and individual differences in the prediction of topic‐related pseudoscience acceptance. Applied Cognitive Psychology. 2022;36(2):268-82. [DOI:10.1002/acp.3914]
2. Shermer M. Science and pseudoscience. philosophy of pseudoscience reconsidering the demarcation problem. 2013, 203-23. [DOI:10.7208/chicago/9780226051826.003.0012]
3. Jakovljević M, Ostojić L. Science and pseudoscience in medicine: evidence-based vs. evidence-biased medicine. Psychiatria Danubina. 2016; suppl. (2): 2-6. [DOI:10.5455/aim.2016.24.284-299]
4. Ghadimi A, Safavi B. The importance of popularization of science in the decline pseudo-science in the covid-19 era. Rahyaft Journal. 2020;30(79):25-36. [In Persian]. [DOI:10.22034/RAHYAFT.2020.13856]
5. Pena MM, Klemfuss JZ, Loftus EF, Mindthoff A. The effects of exposure to differing amounts of misinformation and source credibility perception on source monitoring and memory accuracy. Psychology of Consciousness: Theory, Research, and Practice. 2017;4(4):337. [DOI:10.1037/cns0000137]
6. White E. Science, pseudoscience, and the frontline practitioner: the vaccination/autism debate. Journal of Evidence-Based Social Work. 2014;11(3):269-74. [DOI:10.1080/15433714.2012.759470]
7. Swire-Thompson B, Lazer D. Reducing health misinformation in science: a call to arms. The Annals of the American Academy of Political and Social Science. 2022; 700(1): 124-35. [DOI:10.1177/00027162221087686]
8. Salvador-Mata B, Cortiñas-Rovira S. Pharmacists' attitudes to and perceptions of pseudoscience: how pseudoscience operates in health and social communication. Social Work in Public Health. 2020;35(5):321-33. [DOI:10.1080/19371918.2020.1785983]
9. Taschner NP, Orsi C, Almeida P, Pilati R. The impact of personal pseudoscientific beliefs in the pursuit for non-evidence-based health care. Journal of Evidence-Based Healthcare. 2021;3:e3516-e. [DOI:10.17267/2675-021Xevidence.2021.e3516]
10. Torabi M, Sotudeh H. The role of risk perception and ability to detect fake news in acceptance of COVID-19 vaccine among students of Shiraz University, Iran. Health Information Management. 2022;18(6):265-71. [DOI:10.22122/him.v18i1.4440]
11. Lilienfeld SO. Pseudoscience in contemporary clinical psychology: what it is and what we can do about it. The Clinical Psychologist. 1998;51(4):3-9. [DOI:10.5040/9780761875857.ch-14]
12. Polit DF, Beck CT. International differences in nursing research, 2005-2006. Journal of Nursing Scholarship. 2009;41(1):44-53. [DOI:10.1111/j.1547-5069.2009.01250.x]
13. Creswell JW, Hanson WE, Clark Plano VL, Morales A. Qualitative research designs: selection and implementation. The Counseling Psychologist. 2007;35(2):236-64. 10.1177/0011000006287390 14. Boswell C, Cannon S. Introduction to nursing 14. Boswell C, Cannon S. Introduction to nursing research: incorporating evidence-based practice: incorporating evidence-based practice: Jones & Bartlett Learning; 2018.
10.1177/0011000006287390 []
14. De Regt A, Montecchi M, Lord Ferguson S. A false image of health: how fake news and pseudo-facts spread in the health and beauty industry. Journal of Product & Brand Management. 2020;29(2):168-79. [DOI:10.1108/JPBM-12-2018-2180]
15. Hansson SO. Defining pseudoscience and science. philosophy of pseudoscience:reconsidering the demarcation problem. Chicago: University of Chicago Press; 2013.p. 61-77. [DOI:10.7208/chicago/9780226051826.003.0005]
16. Stanford encyclopedia of philosophy. Sanford University; 2002. Available from: https://plato.stanford.edu
17. Cortiñas-Rovira S, Alonso-Marcos F, Pont-Sorribes C, Escribà-Sales E. Science journalists' perceptions and attitudes to pseudoscience in Spain. Public Understanding of Science. 2015;24(4):450-65. [DOI:10.1177/0963662514558991]
18. Lee CM, Hunsley J. Evidence-based practice: separating science from pseudoscience. Canadian Journal of Psychiatry. 2015;60(12): 534-40. [DOI:10.1177/070674371506001203]
19. Lubens P. Journalists and public health professionals: challenges of a symbiotic relationship. Disaster Medicine and Public Health Preparedness. 2015;9(1):59-63. [DOI:10.1017/dmp.2014.127]
20. Mermelstein S, German TC. Counterintuitive pseudoscience propagates by exploiting the mind's communication evaluation mechanisms. Frontiers in Psychology. 2021;12:739070. [DOI:10.3389/fpsyg.2021.739070]
21. Boyer P, Barrett HC. Domain specificity and intuitive ontology. The handbook of evolutionary Psychology. 2015:96-118. [DOI:10.1002/9780470939376.ch3]
22. Boudry M, Blancke S, Pigliucci M. What makes weird beliefs thrive? the epidemiology of pseudoscience. Philosophical Psychology. 2015;28(8):1177-98. [DOI:10.1080/09515089.2014.971946]
23. Blancke S, Boudry M, Pigliucci M. Why do irrational beliefs mimic science? the cultural evolution of pseudoscience. Theoria. 2017;83(1):78-97. [DOI:10.1111/theo.12109]
24. Rapp DN, Withall MM. Confidence as a metacognitive contributor to and consequence of misinformation experiences. Current Opinion in Psychology. 2024;55:101735. [DOI:10.1016/j.copsyc.2023.101735]
25. Buskirk AR. Science, pseudoscience, and religious belief. The FARMS Review. 2005;17(1):273-309. [DOI:10.5406/farmsreview.17.1.0273]
26. Standing LG, Huber H. Do psychology courses reduce belief in psychological myths? Social Behavior and Personality: an International Journal. 2003;31(6):585-92. [DOI:10.2224/sbp.2003.31.6.585]
27. Wilson JA. Reducing pseudoscientific and paranormal beliefs in university students through a course in science and critical thinking. Science & Education. 2018;27:183-210. [DOI:10.1007/s11191-018-9956-0]
28. Jansen C, Baker JD, Kodaira E, Ang L, Bacani AJ, Aldan JT, et al. Medicine in motion: opportunities, challenges and data analytics-based solutions for traditional medicine integration into western medical practice. Journal of Ethnopharmacology. 2021;267:113477. [DOI:10.1016/j.jep.2020.113477]
29. Ericson RV. How journalists visualize fact. The Annals of the American Academy of Political and Social Science. 1998;560(1):83-95. [DOI:10.1177/0002716298560001007]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
