مقدمه: افزایش چشمگیر هزینه‌های سلامت در بیشتر کشورهای جهان، چالشی بزرگ پیش روی دولت‌ها و خانوارها برای تأمین منابع مالی این هزینه‌ها بوده است. به همین دلیل، بسیاری از پژوهش‌ها در دهه گذشته به بررسی عوامل تعیین کننده هزینه‌ها در بخش سلامت پرداخته‌اند. در این میان نقش محیط زیست که در نتیجه فرآیندهای تولیدی ناپاک آسیب می‌بیند، کمتر مورد توجه بوده است. در این مطالعه قصد داریم با رویکردی کلان، رابطه میان هزینه‌های بخش سلامت و کیفیت محیط زیست را در نمونه‌ای متشکل از حدود 114 کشور در حال توسعه جهان در فاصله سال‌های 1995 تا 2007 بررسی کنیم.

روش کار: با استفاده از تحلیل‌های هم انباشتگی در داده‌های پانل رابطه بلندمدت و کوتاه مدت میان سرانه هزینه‌های سلامت، سرانه تولید ناخالص داخلی، میزان مصرف انرژی به ازای هر واحد تولید ناخالص داخلی، سرانه انتشار دی اکسید کربن، دسترسی به آب سالم و دسترسی به سیستم‌های فاضلاب بهداشتی به عنوان شاخص‌های سنجش کیفیت محیط زیست مورد آزمون و برآورد قرار گرفتند. نتایج این آزمون‌ها وجود رابطه تعادلی بلندمدت میان هزینه‌های سلامت، درآمد و محیط زیست را تأیید می‌کند. افزون بر این، کشش‌های بلندمدت به کمک روش حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS) و کشش‌های کوتاه‌مدت در قالب الگوی تصحیح خطا برآورد شدند.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که اولاً کشش درآمدی هزینه‌های بهداشتی بزرگتر از یک (1.41) است که این موضوع بر لوکس بودن خدمات بهداشتی در نمونه مورد مطالعه دلالت دارد. ثانیاً هرچه کیفیت محیط زیست کاهش یابد، هزینه‌های بهداشتی افزایش خواهند یافت (اندازه ضریب شاخص‌های زیست‌محیطی در بلندمدت 0.1 با احتمال 0.001 و در کوتاه‌مدت، 0.02 ، 0.002 و 0.0001 با احتمال‌های 0.16، 0.003 و 0.0002 هستند). این یافته به منزله وجود رابطه معکوس میان کیفیت محیط زیست و هزینه‌های بهداشتی است و حفظ محیط زیست، از این طریق نیز می‌تواند در رشد اقتصادی مؤثر باشد.

بحث: با توجه به نتایج به دست آمده، می‌توان گفت نابودی محیط زیست که عمدتاً نتیجه سیاست‌های توسعه‌ای ناپایدار و لجام‌گسیخته است، به افزایش هزینه‌های سلامت در جامعه منجر می‌شود. به عبارت بهتر، علاوه بر آنکه تخریب اکوسیستم‌ها و افزایش انتشار آلاینده‌های مختلف، رشد اقتصادی پایدار و بلندمدت را تهدید می‌کند، هزینه‌های بخش سلامت را نیز افزایش می‌دهد.‌ به‌علاوه، با توجه به آنکه کاهش کیفیت سلامت در جامعه به طور مستقیم بهره‌وری نیروی کار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شایسته است پایداری کیفیت محیط زیست در سیاست‌های توسعه‌ای بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.