مقدمه: نظام سلامت ایران در محیط با تغییرات سریع اجتماعی اقتصادی و فنی با مشکلات و چالش های گوناگون در مقوله های مرتبط با عدالت، کیفیت، مناسبت و اثربخشی مواجه است . در این زمینه در تمرکز زدایی یکی از دلایل عمده نا کارامدی می باشد. در دهه های گذشته، به شکل گسترده ای در دنیا به ویژه در کشورهای در حال توسعه به کار گرفته شده است .این پژوهش با مطالعه تطبیقی مکانیزم های بکار رفته در ده کشورمنتخب الگوی مناسبی را برای تمرکززدایی در کارکرد تدارک خدمات نظام سلامت ایران ارایه می نماید.

روش بررسی: در این پژوهش تطبیقی با بررسی مکانیزم های به کار گرفته شده در کشورهای انگلستان، تایلند، ترکیه، زامبیا، سوئد، شیلی، غنا، فرانسه، فیلیپین و مکزیک الگویی برای ایران طراحی شد که به روش دلفی در اختیار تعدادی از وزرای بهداشت، معاونین و مشاورین آن‌ها، روسای دانشگاه‌ها و معاونین با حداقل 4 سال سابقه کار و متخصصین و اعضای هیات علمی رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی و دیگر مطلعین و دست اندرکاران قرار داده شد.

یافته ها: درکشورهای مورد مطالعه تصمیم گیری ارایه خدمات سلامت تا حد زیادی به واحدهای محیطی منتقل شده است و با مکانیزم‌های کم و بیش مشابه نسبت به انجام تمرکز زدایی اقدام کرده‌اند. نتایج حاصل از نظر سنجی تخصصی الگوی پیشنهادی در برگیرنده مکانیزم‌های رایج به کار گرفته شده در غالب کشورها و با توجه به شرایط فعلی نظام سلامت ایران بیانگر موافقت صاحب نظران با الگو بود. آزمون آماری مقایسه یک نسبت با نسبت جامعه معیار، معنی دار بودن نتایج را در کل محرز نمود (P<0./001).

نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش و شرایط فعلی نظام سلامت ایران، مکانیزم‌های زیر برای تمرکز زدایی در کارکرد تدارک خدمات کشورمان مناسب می باشند؛ واگذاری ارائه خدمات سلامت به دانشگاه های علوم پزشکی، توسعه انجمن‎های علمی و حرفه‎ای در سطح استان، واگذاری طراحی و اجرای برنامه‎های خاص منطقه‎ای، واگذاری توسعه (انسانی، تجهیزاتی، فضای فیزیکی) دانشگاه‌ها به دانشگاه‌های مربوطه، واگذاری خدمات رفاهی و اجتماعی گروه های خاص مثل سالمندان، معلولین، کودکان بی سرپرست و معتادین نیازمند به وزارت رفاه یا شهرداری‌ها، تلفیق بخش های خصوصی و دولتی در ارائه خدمات.