جلد 28، شماره 2 - ( 6-1404 )
جلد 28 شماره 2 صفحات 114-109 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jahanbakhsh M, Moeeni M. A Nudge-driven model of health information system as a choice architecture. jha 2025; 28 (2) :109-114
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4734-fa.html
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4734-fa.html
جهانبخش مریم، معینی م. سیستم اطلاعات سلامت تلنگرمحور به مثابه معماری انتخاب. فصلنامه مدیریت سلامت. 1404; 28 (2) :109-114
مریم جهانبخش1 
، م معینی2
، م معینی2
1- مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات در امور سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
2- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران. ،mmoeini1387@gmail.com
2- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران. ،
متن کامل [PDF 492 kb]
(95 دریافت)
| چکیده (HTML) (333 مشاهده)
متن کامل: (74 مشاهده)
سردبیر محترم
سیستمهای اطلاعات بهواسطه یکپارچهسازی کارکردهای انسانی و فنی میتوانند ابزار مهمی در تبدیل دادهها به دانش و حتی خرد باشند ]1[. از آنجا که سیستمهای اطلاعات سلامت بهویژه در بیمارستانهای کشور به شکل فعلی اثربخش نیستند ]2-4[، استفاده از سیستمهای تصمیمیار میتواند کارآمدی آنها را به شیوههای مختلف بهبود بخشد: 1) سیستمهای اطلاعات یکپارچهشده با سیستمهای تصمیمیار تشخیصی میتوانند با ارائه پیشنهادهای حاصل از تلفیق دادههای بیمار با دانش پزشکی به تشخیصگذاری دقیق کمک کنند؛ 2) سیستمهای اطلاعات یکپارچه شده با سیستمهای تصمیمیار درمانی که امکان جایگزینی اقدامات کم هزینه، تکراری و یا کم خطر را در فرایند درمان ممکن میکنند؛ 3) سیستمهای اطلاعات یکپارچهشده با سیستمهای یادآور فراخوانی و پیگیری بیمار که امکان شناسایی بیماران پرخطر نیازمند به غربالگری مکرر یا پیگیری سریعتر برای رسیدگی به نتایج غیرطبیعی یا اقدامات معوقه را فراهم میآورند]5[.
نویسندگان این یادداشت پیشنهاد میکنند که میتوان با بهرهمندی از ایده معماری انتخاب (Choice architecture) سیستمهای تصمیمیار را به سمت بهرهوری بیشتر هدایت کرد. معماری انتخاب ایدهای است که توسط دو اقتصاددان رفتاری تیلر و سانستین ]6[ توسعه پیدا کرده است. قبل از مطالعات این دو اقتصاددان، کانمن ]7[، دانشمند نوبلیست اقتصاد رفتاری، نشان داد انسانها به دلیل مواجهه با خطاهای شناختی (Cognitive biases) و میانبرهای ذهنی (Heuristics)، با عقلانیت محدود (Bounded rationality) مواجه هستند. بنابراین، آنها وقتی در شرایط تصمیمگیری در مورد انتخابهای مختلف قرار میگیرند، ممکن است بهترین تصمیم ممکن فردی و اجتماعی را اتخاذ نکنند. تیلر و سانستین ]6[ در مطالعات خود نشان دادند با فرض وجود عقلانیت محدود، سیاستگذار میتواند با معماری انتخاب، تصمیمگیرندگان را به سمت تصمیم بهینه سوق دهد. معماری انتخاب راهکار یا مداخله سیاستی برای بهبود تصمیم در شرایط مواجهه با خطاهای شناختی و میانبرهای ذهنی است. به عبارت دقیقتر، معماری انتخاب عبارت از بهبود در شیوه ارائه انتخابهای پیشروی افراد، بهویژه بازیگران سلامت (شامل ارائهدهندگان خدمات سلامت، بیماران، مدیران و سیاستگذاران سلامت و پژوهشگران علوم سلامت) بهبود در شیوه طراحی انتخابها، در کنار حفظ حق انتخاب تصمیمگیرندگان، آنها را بهصورت غیرمستقیم به سمت تصمیم هوشمندانه هدایت میکند.
دانشمندان اقتصاد رفتاری، تلنگرها (Nudges) را بهعنوان ابزار غیردستوری برای معماری انتخاب معرفی کردهاند. تلنگرها تغییرات یا مداخلات کوچکی در محیط هستند که به آسانی و با هزینه کم، قابل پیادهسازی میباشند. تلنگرها هیچ گزینهای را ممنوع نمیکنند، جریمه یا پاداش نیز ارائه نمیدهند ولی میتوانند در کنار آموزش و قانونگذاری، به تغییر رفتار و تصمیمگیری بهینه فردی و اجتماعی کمک کنند. تلنگرها رفتارها و تصمیمهای فردی را بدون فشار جدی بیرونی و صرفاً با طراحی بهتر محیط و پیشنهادهای غیرمستقیم اصلاح میکنند ]6[. مستندات علمی تائید کردهاند که معماری انتخاب با کمک تلنگرها، روشی موثر و کمهزینه برای سوق دادن افراد به سمت رفتارها و تصمیمهای مطلوب فردی و اجتماعی است. بهعنوان نمونه، از برخی تلنگرها مانند تغییر گزینه پیشفرض، اثر همگروهی، گزینههای پیشنهادی و توجیه پاسخگو در طراحی نسخه نویسی الکرونیک بهشکل موثری استفاده شده است ]8 ,6[.
معماری انتخاب بهعنوان ایدهای در مرز دانش اقتصاد، بهتازگی برای طراحی سیستمهای تصمیمیار مورد توجه پژوهشگران حوزههای مرتبط قرار گرفته است ]9[. بااینوجود، برای آنکه این ایده بتواند در طراحی سیستمهای تصمیمیار سلامت بهشکل کارآمد استفاده شود، به همکاری پژوهشگران و سیاستگذاران سلامت نیاز است. بنابراین، نویسندگان این یادداشت دو پیشنهاد را مطرح میکنند:
1) بدون شک، مطالعات و پژوهشهای بیشتری در نظام سلامت کشور برای طراحی سیستمهای اطلاعات سلامت مبتنی بر سیستمهای تصمیمیار تلنگرمحور لازم است. بنابراین، پژوهشگران حوزه مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت در ایران میتوانند پژوهشهای نوآورانهای را با تمرکز بر نقش و کاربرد معماری انتخاب در طراحی سیستمهای تصمیمیار سلامت ارائه دهند.2) سیاستگذاران حوزه اطلاعات سلامت میتوانند از ایده معماری انتخاب در توسعه سیستمهای اطلاعات سلامت و یکپارچه کردن آن با سیستمهای تصمیمیار استفاده کنند. بهعبارت دقیقتر، سیستمهای تصمیمیار سلامت را میتوان با ارائه تلنگرهای هوشمند، بهویژه تلنگرهای دیجیتال (Digital nudges)، بازطراحی کرد. این تلنگرها میتوانند شامل تغییر در شیوههای ارائه یادآورها، اطلاعرسانیها و آموزشهای مرتبط با سلامت باشند. بهعنوان نمونه، هشدار درباره وضعیت افراد با قند خون بالاتر از 110 با تغییر رنگ اطلاعات جمعیتشناختی فرد به رنگ قرمز نمونهای ساده ولی کارآمد از سیستمهای یادآور در پرونده الکترونیک بیمار، بهمنظور یادآوری پیگیریهای بعدی بیمار میباشد.
سیستمهای تصمیمیار با بهرهگیری از تلنگرها میتوانند به شکل بهینهتری در کاهش خطاهای پزشکی، بهبود رفتار و تصمیم بیماران و کادر درمان و همچنین تعامل و اعتماد متقابل بین همه بازیگران سلامت نقش ایفا کنند. به این ترتیب، سیستمهای تصمیمیار تلنگرمحور زمینه افزایش کارآمدی سیستمهای اطلاعات سلامت را فراهم میسازند.
اعلانها
ملاحظات اخلاقی: مورد ندارد.
حمایت مالی: این پژوهش بدون حمایت مالی انجام شده است.
تضاد منافع: نویسندگان اظهار داشتند که تضاد منافعی وجود ندارد.
مشارکت نویسندگان: مریم جهانبخش: مفهومسازی و طراحی مطالعه، منابع، نگارش-پیشنویس، نگارش-بررسی و ویرایش، تایید نهایی متن مقاله؛ مریم معینی: مفهومسازی و طراحی مطالعه، منابع، نگارش-پیشنویس، نگارش-بررسی و ویرایش، تایید نهایی متن مقاله.
رضایت برای انتشار: مورد ندارد.
دسترسی به دادهها: مورد ندارد.
استفاده از هوش مصنوعی: مورد ندارد.
سیستمهای اطلاعات بهواسطه یکپارچهسازی کارکردهای انسانی و فنی میتوانند ابزار مهمی در تبدیل دادهها به دانش و حتی خرد باشند ]1[. از آنجا که سیستمهای اطلاعات سلامت بهویژه در بیمارستانهای کشور به شکل فعلی اثربخش نیستند ]2-4[، استفاده از سیستمهای تصمیمیار میتواند کارآمدی آنها را به شیوههای مختلف بهبود بخشد: 1) سیستمهای اطلاعات یکپارچهشده با سیستمهای تصمیمیار تشخیصی میتوانند با ارائه پیشنهادهای حاصل از تلفیق دادههای بیمار با دانش پزشکی به تشخیصگذاری دقیق کمک کنند؛ 2) سیستمهای اطلاعات یکپارچه شده با سیستمهای تصمیمیار درمانی که امکان جایگزینی اقدامات کم هزینه، تکراری و یا کم خطر را در فرایند درمان ممکن میکنند؛ 3) سیستمهای اطلاعات یکپارچهشده با سیستمهای یادآور فراخوانی و پیگیری بیمار که امکان شناسایی بیماران پرخطر نیازمند به غربالگری مکرر یا پیگیری سریعتر برای رسیدگی به نتایج غیرطبیعی یا اقدامات معوقه را فراهم میآورند]5[.
نویسندگان این یادداشت پیشنهاد میکنند که میتوان با بهرهمندی از ایده معماری انتخاب (Choice architecture) سیستمهای تصمیمیار را به سمت بهرهوری بیشتر هدایت کرد. معماری انتخاب ایدهای است که توسط دو اقتصاددان رفتاری تیلر و سانستین ]6[ توسعه پیدا کرده است. قبل از مطالعات این دو اقتصاددان، کانمن ]7[، دانشمند نوبلیست اقتصاد رفتاری، نشان داد انسانها به دلیل مواجهه با خطاهای شناختی (Cognitive biases) و میانبرهای ذهنی (Heuristics)، با عقلانیت محدود (Bounded rationality) مواجه هستند. بنابراین، آنها وقتی در شرایط تصمیمگیری در مورد انتخابهای مختلف قرار میگیرند، ممکن است بهترین تصمیم ممکن فردی و اجتماعی را اتخاذ نکنند. تیلر و سانستین ]6[ در مطالعات خود نشان دادند با فرض وجود عقلانیت محدود، سیاستگذار میتواند با معماری انتخاب، تصمیمگیرندگان را به سمت تصمیم بهینه سوق دهد. معماری انتخاب راهکار یا مداخله سیاستی برای بهبود تصمیم در شرایط مواجهه با خطاهای شناختی و میانبرهای ذهنی است. به عبارت دقیقتر، معماری انتخاب عبارت از بهبود در شیوه ارائه انتخابهای پیشروی افراد، بهویژه بازیگران سلامت (شامل ارائهدهندگان خدمات سلامت، بیماران، مدیران و سیاستگذاران سلامت و پژوهشگران علوم سلامت) بهبود در شیوه طراحی انتخابها، در کنار حفظ حق انتخاب تصمیمگیرندگان، آنها را بهصورت غیرمستقیم به سمت تصمیم هوشمندانه هدایت میکند.
دانشمندان اقتصاد رفتاری، تلنگرها (Nudges) را بهعنوان ابزار غیردستوری برای معماری انتخاب معرفی کردهاند. تلنگرها تغییرات یا مداخلات کوچکی در محیط هستند که به آسانی و با هزینه کم، قابل پیادهسازی میباشند. تلنگرها هیچ گزینهای را ممنوع نمیکنند، جریمه یا پاداش نیز ارائه نمیدهند ولی میتوانند در کنار آموزش و قانونگذاری، به تغییر رفتار و تصمیمگیری بهینه فردی و اجتماعی کمک کنند. تلنگرها رفتارها و تصمیمهای فردی را بدون فشار جدی بیرونی و صرفاً با طراحی بهتر محیط و پیشنهادهای غیرمستقیم اصلاح میکنند ]6[. مستندات علمی تائید کردهاند که معماری انتخاب با کمک تلنگرها، روشی موثر و کمهزینه برای سوق دادن افراد به سمت رفتارها و تصمیمهای مطلوب فردی و اجتماعی است. بهعنوان نمونه، از برخی تلنگرها مانند تغییر گزینه پیشفرض، اثر همگروهی، گزینههای پیشنهادی و توجیه پاسخگو در طراحی نسخه نویسی الکرونیک بهشکل موثری استفاده شده است ]8 ,6[.
معماری انتخاب بهعنوان ایدهای در مرز دانش اقتصاد، بهتازگی برای طراحی سیستمهای تصمیمیار مورد توجه پژوهشگران حوزههای مرتبط قرار گرفته است ]9[. بااینوجود، برای آنکه این ایده بتواند در طراحی سیستمهای تصمیمیار سلامت بهشکل کارآمد استفاده شود، به همکاری پژوهشگران و سیاستگذاران سلامت نیاز است. بنابراین، نویسندگان این یادداشت دو پیشنهاد را مطرح میکنند:
1) بدون شک، مطالعات و پژوهشهای بیشتری در نظام سلامت کشور برای طراحی سیستمهای اطلاعات سلامت مبتنی بر سیستمهای تصمیمیار تلنگرمحور لازم است. بنابراین، پژوهشگران حوزه مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت در ایران میتوانند پژوهشهای نوآورانهای را با تمرکز بر نقش و کاربرد معماری انتخاب در طراحی سیستمهای تصمیمیار سلامت ارائه دهند.2) سیاستگذاران حوزه اطلاعات سلامت میتوانند از ایده معماری انتخاب در توسعه سیستمهای اطلاعات سلامت و یکپارچه کردن آن با سیستمهای تصمیمیار استفاده کنند. بهعبارت دقیقتر، سیستمهای تصمیمیار سلامت را میتوان با ارائه تلنگرهای هوشمند، بهویژه تلنگرهای دیجیتال (Digital nudges)، بازطراحی کرد. این تلنگرها میتوانند شامل تغییر در شیوههای ارائه یادآورها، اطلاعرسانیها و آموزشهای مرتبط با سلامت باشند. بهعنوان نمونه، هشدار درباره وضعیت افراد با قند خون بالاتر از 110 با تغییر رنگ اطلاعات جمعیتشناختی فرد به رنگ قرمز نمونهای ساده ولی کارآمد از سیستمهای یادآور در پرونده الکترونیک بیمار، بهمنظور یادآوری پیگیریهای بعدی بیمار میباشد.
سیستمهای تصمیمیار با بهرهگیری از تلنگرها میتوانند به شکل بهینهتری در کاهش خطاهای پزشکی، بهبود رفتار و تصمیم بیماران و کادر درمان و همچنین تعامل و اعتماد متقابل بین همه بازیگران سلامت نقش ایفا کنند. به این ترتیب، سیستمهای تصمیمیار تلنگرمحور زمینه افزایش کارآمدی سیستمهای اطلاعات سلامت را فراهم میسازند.
اعلانها
ملاحظات اخلاقی: مورد ندارد.
حمایت مالی: این پژوهش بدون حمایت مالی انجام شده است.
تضاد منافع: نویسندگان اظهار داشتند که تضاد منافعی وجود ندارد.
مشارکت نویسندگان: مریم جهانبخش: مفهومسازی و طراحی مطالعه، منابع، نگارش-پیشنویس، نگارش-بررسی و ویرایش، تایید نهایی متن مقاله؛ مریم معینی: مفهومسازی و طراحی مطالعه، منابع، نگارش-پیشنویس، نگارش-بررسی و ویرایش، تایید نهایی متن مقاله.
رضایت برای انتشار: مورد ندارد.
دسترسی به دادهها: مورد ندارد.
استفاده از هوش مصنوعی: مورد ندارد.
نوع مقاله: نامه به سردبیر |
موضوع مقاله:
اقتصاد سلامت
دریافت: 1404/7/14 | پذیرش: 1404/8/4 | انتشار: 1404/8/7
دریافت: 1404/7/14 | پذیرش: 1404/8/4 | انتشار: 1404/8/7
فهرست منابع
1. Dalal N, Pauleen DJ. The wisdom nexus: guiding information systems research, practice, and education. Information Systems Journal. 2019; 29(1): 224-44 doi: [DOI:10.1111/isj.12196]
2. Bagherian H, Sattari M. Health information system in developing countries: a review on the challenges and causes of success and failure. Medical Journal of the Islamic Republic of Iran. 2022; 36 (1): 838-847 doi: [DOI:10.47176/mjiri.36.111]
3. Sutton RT, Pincock D, Baumgart DC, Sadowski DC, Fedorak RN, Kroeker KI. An overview of clinical decision support systems: benefits, risks, and strategies for success. Npj Digital Medicine 2020; 3(17) doi: [DOI:10.1038/s41746-020-0221-y]
4. Najafi Sarband S, Amanzadeh M, Naimi R, Mohammad Shahi J, Mahdavi a. Benefits and challenges of electronic pharmaceutical prescriptions. Journal of Health Administration. 2024; 27(3): 103-17. [In Persian] doi: [DOI:10.61186/jha.27.3.103]
5. Rahimloo L, Ebrahimi K, Mehrtak M, Mohammadnia A, Lotfnezhad Afshar H. Evaluating the integrated health system (SIB) from the users' perspectives. Journal of Health Administration 2024; 27(2): 74-89 [In Persian] doi: [DOI:10.61186/jha.27.2.74]
6. Thaler RH, Sunstein CR. Nudge: improving decisions about health, wealth, and happiness. New Haven, CT, US: Yale University Press; 2008.
7. Kahneman D. Thinking, fast and slow. United States:Farrar, Straus and Giroux; 2011.
8. Moeeni M, Jalilvand MA. The last mile in the rational prescription: the application of behavioral economics in the design of the electronic prescribing system. Journal of Isfahan Medical School. 2025; 43(813): 426-428 [In Persian] doi: [DOI:10.48305/jims.v43.i813.0426]
9. Trinkley KE, Maestas Duran D, Zhang S, Bean M, Allen LA, Glasgow RE, et al. Application of nudges to design clinical decision support tools: systematic approach guided by implementation science. Journal of Medical Internet Research. 2025;27 : e73189. doi: [DOI:10.2196/73189]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
