جلد 27، شماره 3 - ( 9-1403 )
جلد 27 شماره 3 صفحات 102-87 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Bagherian H, Shafinia N, Tavakoli N. Utilization of selected information systems reports for decision making at Isfahan hospitals (2022). jha 2024; 27 (3) :87-102
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4489-fa.html
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4489-fa.html
باقریان حسین، شفیع نیا نگار، توکلی ناهید. استفاده از گزارشهای سیستمهای اطلاعاتی منتخب در بیمارستانهای شهر اصفهان(1401). فصلنامه مدیریت سلامت. 1403; 27 (3) :87-102
حسین باقریان1 
، نگار شفیع نیا2 ، ناهید توکلی3
، نگار شفیع نیا2 ، ناهید توکلی3
1- مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات در امور سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
2- مرکز تحقیقات مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
3- دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران. ،tavakoli@mng.mui.ac.ir
2- مرکز تحقیقات مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
3- دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران. ،
متن کامل [PDF 638 kb]
(16 دریافت)
| چکیده (HTML) (34 مشاهده)
جدول 1. توزیع فراوانی کاربران سیستمها
جدول 3. توزیع فراوانی اهداف استفاده از سیستمهای منتخب توسط کاربران داخلی بیمارستان
جدول 3. ادامه
جدول 4. توزیع فراوانی اهداف استفاده از سیستمهای منتخب توسط کاربران خارجی (کارکنان معاونتهای درمان و پشتیبانی دانشگاه)*
بحث
یافتههای مطالعه حاضر نشان داد که بیشترین کاربران سیستمهای منتخب بیمارستانهای آموزشی الزهرا، کاشانی و فارابی شهر اصفهان پرستاران بودند که از این سیستمها در انجام کار روزانه خود برای برنامهریزی و تصمیمگیری استفاده میکردند. افسری و همکاران]19[ در مطالعه خود ادعا داشتند پرستاران بهعنوان بزرگترین قشر ارائهدهنده مراقبت به سیستم اطلاعات بیمارستان جهت پوشش دادن به فعالیت‌های خود نیاز دارند ولی کیفیت پایین این سیستمها که ناشی از ضعف دسترسی به اطلاعات و عدم پوشش نیازهای اطلاعاتی آنان است، منجر به نارضایتی و مشکل در تصمیمگیری پرستاران میشود. نتایج مطالعه حاضر نیز نشان داد عدم پاسخگویی سیستمهای پشتیبان و ناقص بودن اطلاعات سیستمها و نیز عدم درخواست گزارشها توسط مدیران ارشد از جمله دلایل استفاده کم از این گزارشها بود و از آنجا که سیستم مورد استفاده پرستاران در بیمارستان بهطور مشخص، سیستم آواب میباشد، نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعه افسری ]19[ همخوانی دارد.
مطالعه مایگا ]23[ در ارزیابی دادههای مراکز بهداشتی درمانی از 14 کشور منطقه شرق و جنوب آفریقا نشان داد پتانسیل چنین دادههایی برای گزارش منظم آمارهای بهداشتی ملی آشکار است. با‌این‌حال، تلاش مستمر بیمارستانها برای بهبود ثبت و گزارش رویدادها، بررسی، گزارش و بازخورد منظم مسائل مربوط به کیفیت داده ها، سازوکارهای ارتباطی بین مدیران، ارائهدهندگان مراقبت و مدیران اطلاعات سلامت برای بهبود کیفیت دادههای سلامت و آمار تولید شده از دادههای مراکز درمانی، حیاتی است. در مطالعه حاضر نیز کاربران اذعان داشتند توجه مدیران به گزارشهای حاصل از سیستمهای اطلاعاتی بهعنوان اساس اولیه برنامهریزی و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و حمایت و پشتیبانی آنان از این سیستمها میتواند راهکاری برای استفاده مناسب از آنها و تقویت انگیزه و توجه بیشتر کاربران شود.
یافتههای مطالعه رشیدی و همکاران]14[ نشان داد که از دید کاربران بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی ارومیه میزان قابلیت استفاده از داشبورد مدیریتی سیستمهای اطلاعات بیمارستانی بر اساس محورهای هفت‌گانه استاندارد ایزو 10/9241 از دیدگاه مدیران داخلی و مسئولین فناوری اطلاعات در حد نسبتاً مطلوب است و برای رساندن آن به حد مطلوب، لازم است با مشارکت کاربران، انتظارات آنها شناسایی و مد نظر قرار گیرد. در پژوهش حاضر، مدیران بیمارستانها و کارکنان فناوری اطلاعات از گزارشهای هر سه سیستم منتخب استفاده "منظم و مطلوب" داشته‌اند ولی در مطالعه رشیدی، استفاده این دسته از کاربران از داشبوردهای مدیریتی در حد "نسبتا مطلوب" بود که نتایج تاحدی همخوانی دارند. از طرفی، جامعه مورد مطالعه در پژوهش رشیدی مدیران داخلی و مسئولان فناوری اطلاعات بودند ولی در مطالعه حاضر کاربران از بخشهای مختلف بیمارستان انتخاب شدند که بیشترین آنها، پرستار بودند. سلیمان و همکاران]6[ در مطالعهای کیفی، اذعان داشتند دادههای موجود در HIS به دلیل ناکارآمد بودن این سیستم در تولید اطلاعات لازم برای تصمیمگیری، بهینه نبوده است. همچنین، بیشترین موانع تصمیم گیرندگان شامل دادههای خام، داده های ناقص بین واحدها و دادههایی بود که در زمان واقعی در دسترس نبودند.
جعفری و همکاران]24[ با بررسی تجارب کاربران سیستم یکپارچه بهداشت(سیب) به این نتیجه دست یافتند که برای طراحی این سیستم از نظر کاربران استفاده نشدهاست و زمانی که کاربران به‌اندازه کافی در طراحی پروژه دخیل نباشند، ممکن است تعامل با سیستم از نظر آنها غیرمنطقی جلوه نماید و در آنها حس مالکیت ایجاد ننشود. این پژوهشگران این موضوع را بهعنوان بزرگترین علت عدم موفقیت سیستمهای اطلاعاتی در دستیابی به اهداف خود یاد نمودند. کاربران پژوهش حاضر نیز اذعان داشتند از برخی گزارشهای سیستمهای مورد مطالعه استفاده نمیکنند زیرا نیازهای اطلاعاتی آنان را مرتفع نمیکند. از طرفی، دسترسی کاربران به برخی از گزارشهای موردنیاز محدودو میزان استفاده از آنها صفر بود.
صلاح‌الدین و همکاران]25 [در مطالعهای در سال 2019 اظهار داشتند دانش، کیفیت سیستم، کار تیمی و عامل استرس‌زای وظیفه، عوامل پیش‌بینی‌کننده استفاده ایمن از HIS هستند. بنابراین، مدیریت بیمارستان باید با پرداختن به راهبردهای اجرای ایمن HIS و طراحی سیاستها و مقررات لازم، پذیرش ایمن HIS را با در نظر گرفتن جنبههای اجتماعی و فنی آن تسهیل کند.
یافتههای مطالعه حاضر نشان داد بیشترین هدف استفاده مدیران ارشد از گزارشهای سیستمهای اطلاعاتی منتخب برای برنامهریزی و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی بود. بالاغفاری و همکاران]8 [پس از ارزیابی نرمسیستمهای اطلاعات بیمارستانی به این نتیجه دست یافتند که در اغلب موارد این سیستمها در ارائه اطلاعات مورد نیاز مدیریت بیمارستان کفایت لازم را ندارند. علاوه‌براین، در بیشتر موارد، دادههای دریافتی برای کمک به تصمیمگیری مدیران نقش مؤثری ندارند و به‌جای ایفای نقش موثر در برنامهریزی و تصمیم‌گیری‌های خرد و کلان مدیر ، به دلایلی مانند جمعآوری اطلاعات در سیستمهای متعدد، دوباره کاری و اتلاف منابع، فقدان گزارش‌دهی و بازخورد بههنگام و استفاده مناسب، مانع مدیریت هستند. سیستمهای اطلاعات سلامت دادههای قابل توجهی تولید میکنند، اما به دلیل نگرانی در مورد سوگیری، کیفیت و بهموقع بودن این اطلاعات، بهندرت استفاده میشوند. کشورها باید طرح‌هایی ملی برای ایجاد پایگاه وسیعی از دادههای قابل اعتماد، استاندارد و بهموقع برای حمایت از تصمیمگیری در حوزه سلامت توسعه دهند]26[.
نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد بیشترین میزان استفاده از گزارشهادر بین کاربران خارجی برای اهداف ارزیابی و نظارت بود ولی کاربران داخلی برای تصمیم گیری و برنامه ریزیها ازا ین گزارشها استفاده میکردند. سنجولوکا و همکاران]4[ در مطالعهای در پنج بیمارستان آنگولا نشان دادند که حداقل دو سوم از 36 نفر عضو هیئت مدیره بیمارستانها از هر ویژگیهای سیستمهای اطلاعات بیمارستان ناراضی یا نسبتاً راضی بودند. بیش از 50 درصد آنها بهندرت یا هرگز از این سیستم برای حمایت از تصمیمگیری استفاده نمی‌کردند. برای حمایت از تصمیمگیری مرتبط با مدیریت لازم است تا قابلیت سیستمهای اطلاعات بیمارستانی برای محاسبه شاخصهای کافی افزایش یافته و مدیران بیمارستانها در این خصوص آموزش ببینند. با توجه به پیشرفت‌ها و نیز حجم عظیم دادهها و نیازمندی‌های مدیریتی، استفاده از سیستمهای اطلاعات بیمارستانی امری انکار ناپذیر است. ممکن است تعداد سیستمهای با عملکرد مشابه زیاد باشد و این امر موجب دوباره کاری و اتلاف وقت و انرژی کاربران شود ولی با این سیستم می توانند با در نظر گرفتن نیازهای اطلاعاتی کاربران بر کیفیت اطلاعات ارائه شده به مدیران و کاربران موثر بوده و باعث بهبود عملکرد مدیریت در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها شوند.
ادهی ]27[ در مطالعهای به بررسی تاثیر استفاده از فناوری اطلاعات، پیادهسازی سیستم اطلاعات مدیریت مالی منطقه‌ای و اجرای سیستم کنترل داخلی بر یکپارچگی گزارشهای مالی تولید شده توسط دولتهای منطقه‌ای پرداخت و نشان داد اجرای همزمان این سیستمها به بهبود کیفیت گزارشهای مالی تولیدی کمک می‌کند. در مطالعه حاضر، بیشترین استفاده کارکنان امور مالی، استفاده از گزارشهای شاخصهای عملکرد و شاخصهای منابع برای ارزیابی عملکرد بود ولی ناقص بودن گزارشها و عدم درخواست مدیران از دلایل استفاده ناکافی از این گزارشها عنوان شد.
محدودیت‌ها
از بین سیستمهای مختلف، تنها سه سیستم در سه بیمارستان اصفهان با توجه به محدودیت زمان و تعدد فیلدهای اطلاعاتی در این مطالعه بررسی شده است. بنابراین، ممکن است نتایج حاصل قابل تعمیم به سایر سیستمها و کاربران سایر بیمارستانهای کشور نباشد.
نتیجه‌گیری
سرپرستاران از خروجیهای سیستمها بهصورت غیرمستقیم استفاده میکنند ولی با ویژگیهای این سیستمها از جمله نام آنها آشنایی ندارند. از نظر اهمیت، کاربرد و تنوع استفاده از گزارشها، مدیران و سپس واحد آمار بیمارستانها در اولویت قرار دارند. واحد آمار در تمام فرآیندهای گردآوری، تحلیل و ارائه آمار درگیر است و همچنین، مدیریت برای عملکرد مناسب بیمارستان به آمار و گزارشهای مناسب آماری نیاز دارد. بنابراین، می توان اهمیت استفاده از سیستمهای اطلاعاتی را برای این نوع کاربران نسبت به دیگر کاربران ضروری‌تر دانست. ثبت دادههای صحیح و به موقع و تهیه خروجیهای دقیق، کامل و بهبود سطح دسترسی مورد نیاز کاربران میتواند بهعنوان راهکارهایی برای توجه بیشتر به گزارشهای این سیستمهای اطلاعاتی باشد. دلایل عدم استفاده از گزارشها، عدم درخواست مدیران و کاربران داخلی و خارجی، ناقص بودن گزارشها و عدم پاسخگویی سیستم پشتیبان عنوان شد که پیشنهاد میشود مسئولین بخش مدیریت اطلاعات سلامت بر اساس اطلاعات متعدد موجود در سیستمها و با استفاده از دانش حرفهای خود گزارشهایی متناسب با نیازهای اطلاعاتی مدیران بیمارستانها تهیه و جهت تصمیمگیری و برنامهریزی در اختیار آنان قرار دهند به‌طوری که اثربخشی این گزارشها موجب مطالبه‌گری حوزه مدیریت بیمارستان برای دریافت گزارشهای بعدی باشد. همچنین، برای رفع نواقص گزارشها، لازم است کاربران سیستمها آموزشهای دورهای داشته باشند و مسئولین واحدهای موردمطالعه در جمعآوری و ثبت دادهها در سیستم مربوطه نظارت کافی داشته باشند. از طرفی، وزارت بهداشت و مدیریت بیمارستان نیز در تنظیم قراردادهای مربوطه با طراحان سیستمهای مذکور موارد پشتیبانی و نگهداشت را مدنظر قرار دهند.
اعلان ها
ملاحظات اخلاقی: این مطالعه با کد اخلاق (IR.MUI.RESEARCH.REC.1398.585) اخذ شده از کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده است. اطلاعات حاصل از پرسشنامهها بدون نام مشارکتکنندگان تحلیل شد.
حمایت مالی: پژوهش حاضر با کد 98711 توسط دانشگاه علوم پزشکی اصفهان حمایت مالی شده است. حامی در گردآوری و تحلیل داده ها و نگارش مقاله نقشی نداشتهاست.
تضاد منافع: نویسندگان اعلام میکنند که هیچ تضاد منافعی ندارند.
رضایت برای انتشار: مورد ندارد.
مشارکت نویسندگان: ناهید توکلی: مفهوم سازی و طراحی مطالعه، روش شناسی، اعتبارسنجی، تحلیل داده، نگارش- پیش‌نویس، نگارش- بررسی و ویرایش، سرپرستی مطالعه، تایید نهایی؛ حسین باقریان: مفهوم سازی و طراحی مطالعه، روش شناسی، اعتبارسنجی، تحلیل داده، نگارش- پیش‌نویس، نگارش- بررسی و ویرایش، سرپرستی مطالعه، تایید نهایی؛ نگار شفیع نیا: مفهوم سازی و طراحی مطالعه، روش شناسی، گردآوری داده ها، نگارش - پیش نویس.
دسترسی به دادهها: تمامی پرسشنامه‌های تکمیل شده در اختیار نویسنده مسئول است و در صورت نیاز از طریق ایمیل قابل دسترس میباشد.
استفاده از هوش مصنوعی: در نگارش این مقاله از هوش مصنوعی استفاده نشده است.
تشکر و قدردانی: بدین وسیله پژوهشگران از کلیه مدیران و کارکنان بیمارستان های آموزشی مذکورکه ما را در انجام این پژوهش یاری نمودند، تشکر و قدردانی مینمایند.
متن کامل: (4 مشاهده)
مقدمه
فناوری اطلاعات، بهعنوان نیروی محرکه تحولات نظام سلامت، مهمترین عامل موثر بر افزایش کارآیی و اثربخشی سازمانهای ارائهدهنده خدمات سلامت، کاهش خطاهای پزشکی و افزایش درآمد بیمارستانها محسوب میشود ]1،2[. بیمارستانها باید سیاست‌هایی برای همسویی با این تحولات از طریق به‌کارگیری سیستمهای اطلاعات تدوین کنند. استقرار این سیستمها، سنگ بنای هر تصمیمگیری برای مدیریت صحیح، کنترل بودجه و نظارت بر منابع مختلف بیمارستان است که بی‌شک با چالش‌های زیادی روبه‌رو است]3[. اثر منحصربهفرد سیستمهای اطلاعات سلامت، مدیریت اطلاعات و تولید گزارشهایی است که بهعنوان ابزاری ارزشمند میتواند تمامی فعالیت‌های مربوط به سلامت از قبیل برنامهریزی، نظارت، هماهنگی و تصمیمگیری موثر، کارآمد و اثربخش مدیران را از سطح اجرا تا سیاست‌گذاری و بهبود درمان بیماران ارتقا دهد. این گزارشها دربرگیرنده شاخصهای عملکردی بیمارستان در ابعاد مختلف وضعیت سلامتی بیماران است ]8-4[.
استفاده کاربران داخلی و خارجی سازمانهای مراقبت سلامت از سیستمهای اطلاعاتی کارآمد برای بهبود عملکرد، اثربخشی، کیفیت خدمات و رضایت بیمار ضرورتی انکارناپذیر در صنعت مراقبتهای بهداشتیدرمانی است. با این‌حال، شواهد نشان میدهد که ارائهدهندگان خدمات و کاربران سیستمها توانایی کافی برای به‌کارگیری بسیاری از گزارشهای این سیستمها را ندارند که این مساله منجر به ذخیره حجم زیادی از اطلاعات نادرست بدون استفاده از آنها میشود]11-9[. در مطالعه محمدپور و همکاران ]12[، پزشکان بیان داشتند که استفاده از گزارشهای سیستم اطلاعات بیمارستان در بهبود عملکرد آنها تا 42/64 درصد موثر بودهاست و در صورت ارتقای این سیستم بر اساس راهبردهای پیشنهادی آنان، بهبود عملکرد میتواند تا 85/81 درصد ارتقا یابد.
نتایج مطالعه اوزونف و سالوان ]13[ نشان داد دادههای حاصل از سیستمهای اطلاعاتی بیمارستان در 2/52 درصد موارد از تصمیم‌های مدیریتی پشتیبانی می‌کند. همچنین، مشخص شد که سیستم های اطلاعات بیمارستانی باید امکان ذخیره، بازیابی دقیق و بهموقع اطلاعات، تلفیق دادهها، ارائه مؤثر آنها، و امکان تبادل داده با برنامههای کاربردی دیگر در محیط بیمارستان را دارا باشند. این سیستمها باید منجر به کاهش هزینه، تامین نیازهای متفاوت افراد و کمک به مدیران بیمارستانها در ارائه مراقبت سلامت با کیفیت بالا شوند]14[. در مطالعه سینها و داکاستا]15[، 4/61 درصد از کارکنان مراقبت سلامت استفاده از سیستم اطلاعاتی بیمارستان را رضایتبخش اعلام کردند. استفاده از سیستمهای اطلاعات سلامت به علت افزایش نیاز به آنها در اثر پیچیدگیهای روزافزون فرآیندهای مدیریت سلامت و تنوع و نوع آوریهای چشمگیر در عرصه این سیستمها، یکی از دغدغههای بخش سلامت محسوب میشود و کاربرانی چون پرستاران، پزشکان و سایر کارکنان مراقبت سلامت هر روز زمان زیادی را صرف کار با این سیستمها میکنند]16،17[.
سنجولوکا و همکاران]4[ در مطالعه خود به این نتایج دست یافتند که بیش از 50 درصد از کاربران هرگز از سیستمهای اطلاعات سلامت برای حمایت از تصمیمگیری استفاده نکردهاند یا بهندرت استفاده کردهاند، 2/47 درصد هرگز در حسابرسیهای انجام شده در موسسه خود به اطلاعات سیستمها توجه نکردهاند و تنها 25 درصد از شرکتکنندگان رضایت خود را در استفاده از اطلاعات ذخیره شده برای محاسبه میزان شاخصهای خدمات بخش اعلام کردند. فرآیند جمعآوری و دسترسی به اطلاعات سلامت تاثیرگذارترین بعد در سلامت است. ارائه مراقبتهای بهداشتی بسیار پیچیده است و ارتباط تنگاتنگی با اطلاعات دارد. بنابراین، نمی توان از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مراقبتهای پزشکی و بهداشتی بهویژه سیستمهای اطلاعات بیمارستانی چشمپوشی کرد]5[. مدیران بیمارستانها باید ضمن آگاهسازی و آمادگی کارکنان برای تغییر رویکرد کاغذی به الکترونیک، استراتژیهایی را برای جلب اعتماد، اطمینان و تعهد آنان نسبت به استفاده از سیستمهای اطلاعاتی توسعه دهند]6[. به‌عبارت دیگر، بیتوجهی مدیران نسبت به اعتمادسازی بین کارکنان باعث عدم تعهد در پذیرش سیستم جدید و مقاومت آنان میشود]12[. در سال‌های اخیر این سیستمهای اطلاعاتی به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای موسسات بهداشتی درمانی برای ارتباط و ارائه خدمات به مشتریان و ذینفعان خود تبدیل شده‌اند]18[.
سازمانهای بهداشتی درمانی در سطح کشور بهصورت روزافزون در فعالیت‌های خود برای پردازش، نگهداری و گزارشگیری اطلاعات ضروری خود به تعداد زیادی از سیستمهای اطلاعاتی از جمله آواب، سپاس و قاصدک در سطوح مختلف وابسته شده‌اند]19[. آواب(سیستم آمار و اطلاعات بیمارستانی) سیستمی مبتنی بر وب است که مشخصات شناسنامهای بیمارستان و بخشهای آن، آمار فعالیت بخشها، کارکنان و پزشکان، تجهیزات پزشکی و سرمایهای و شاخصهای عملکردی بیمارستان در آن ثبت و محاسبه میشود. اطلاعات آواب نقش عمدهای در سیاست‌گذاری، برنامهریزی و تخصیص عادلانه منابع در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایفا مینماید]20[. سپاس (سیستم پرونده الکترونیکی سلامت ایران)، به‌منظور یکپارچه‌سازی اطلاعات سلامت شهروندان در سطح بیمارستانهای کشور توسط مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت طراحی شد و مسئولیت اجرای آن را معاونت تحقیق و توسعه این مرکز بر عهده دارد]21[. قاصدک(سیستم پرداخت مبتنی بر عملکرد) طبق دستورالعمل وزارت بهداشت در سال 1393 برای ایجاد ارتباط بین دریافتی غیرمستمر کارکنان با درآمدهای بخش محل فعالیت آنان در قالب یک تفاهم‌نامه طراحی شد. در این روش، محاسب‌ها در دو سطح صورت می‌گیرد. در سطح اول، براساس عملکرد هر بخش، درآمد قابلتوزیع به کارکنان غیرپزشک شاغل در آن بخش محاسبه میشود و در سطح دوم، براساس عملکرد هر یک از کارکنان و امتیازات مکتسبه، سهم هر فرد تعیین میشود]22[.
با توجه به وابستگی استفاده از این سیستمها در موسسات مراقبتی بهداشتی، اطلاعات و گزارش‌هی متنوعی از این سیستمها تولید میشود. در برخی موارد، این تنوع اطلاعاتی باعث سردرگم شدن مدیران و کاربران و بلااستفادهماندن این خروجی‌ها میشود. هدف مطالعه حاضر، شناسایی وضعیت استفاده کاربران از گزارشهای سیستمهای منتخب اطلاعات بیمارستانی در بیمارستانهای آموزشی الزهرا، کاشانی و فارابی شهر اصفهان بود.
روش ها
پژوهش حاضر کاربردی بود که بهروش توصیفی- مقطعی در سال 1401 در بیمارستانهای آموزشی الزهرا، کاشانی و فارابی شهر اصفهان انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه کاربرانی بود که از گزارشهای قاصدک، آواب و سپاس استفاده میکردند. انتخاب شرکت کنندگان در این مطالعه به روش مبتنی بر هدف انجامگرفت. 139 نفر با سابقه کار با سیستمهای منتخب، شناسایی شدند که به تفکیک بیمارستانها شامل، 63 نفر از بیمارستان الزهرا، 44 نفر از بیمارستان کاشانی و 27 نفر از بیمارستان فارابی بودند. همچنین، به تفکیک سیستمها 71 نفر کاربر آواب، 56 نفر کاربر قاصدک و 12 نفر کاربر سپاس بودند. این کاربران در دو دسته کاربران داخلی (134نفر)، و کاربر خارجی (5 نفر) در معاونتهای پشتیبانی و درمان دانشگاه تقسیم شدند. معیار ورود کاربران به مطالعه، داشتن حداقل سه سال سابقه کار با سیستمهای منتخب بود. معیار خروج شامل کاربرانی بود که استفاده آنها فقط به اطلاعات شخصی محدود بود و از این سیستمها بهصورت حرفهای استفاده نمی‌کردند و تنها اجازه گزارشگیری یک دسته اطلاعات از پیش‌تعیینشده را داشتند.
برای جمعآوری دادهها، ابتدا تمام گزارشهای این سه سیستم استخراج شد و سپس، پرسشنامهای محققساخته جهت بررسی وضعیت استفاده از گزارشهای مورد نظر طراحی شد. روایی پرسشنامه، مورد تأیید شش نفر از صاحب‌نظران و متخصصان مدیریت اطلاعات سلامت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و پنج نفر از متخصصان کامپیوتر، مدارک پزشکی و فناوری اطلاعات سلامت در بیمارستان قرار گرفت. پایایی با آلفای کرونباخ محاسبه و 85/0 به‌دست آمد.
پرسشنامه شامل سه قسمت بود: قسمت اول دربرگیرنده مشخصات جمعیت‌شناختی مشارکتکنندگان شامل جنس، سن، میزان تحصیلات، سابقه کار و پست سازمانی، قسمت دوم در برگیرنده سوالات مربوط به وضعیت استفاده از گزارشهای سیستم آواب مشتمل بر گزارشهای وضعیت موجود، شاخصهای عملکردی و دسترسی به منابع، سیستم قاصدک مشتمل بر گزارش کارکنان، پزشکان و دستیاران و سیستم سپاس مشتمل بر گزارش پرونده، خدمات، ارائهدهندگان خدمات و صورت‌حساب و شامل سوالاتی مانند موارد زیر بود: "آیا برای انجام وظایف و فعالیت‌های خود از این گزارش استفاده میکنید؟"، "در صورت استفاده از این گزارش، میزان استفاده از آن را بر اساس فاصله زمانی و تعداد دفعات مشخص نمایید."، "از این گزارش برای انجام چه فعالیت‌هایی استفاده میکنید."، "در صورتی که به این گزارش نیاز داشتهاید، ولی تاکنون از آن استفاده نکرده و یا به اندازه کافی استفاده نکردهاید، دلایل خود را انتخاب کنید." هر کدام از این سوال‌ها برای هر یک از گزارشهای سیستمهای منتخب تکرار می‌شد. قسمت سوم شامل تعدادی سوال باز برای ارائه پیشنهادها و راهکارهای اصلاحی جهت بهینهسازی گزارشهای موردنیاز بود. جمعآوری دادهها و تکمیل پرسشنامهها با حضور پژوهشگر در محل کار کاربران انجام شد. دادههای جمعآوریشده با استفاده از آمارهای توصیفی (فراوانی و درصد) در محیط نرم‌افزار SPSS نسخه 22 تحلیل و در قالب جداول گزارش شد.
یافته ها
در مطالعه حاضر، تعداد 139 نفر شامل 134 نفر کاربر داخلی (بیمارستانها) و پنج نفر کاربران خارجی (معاونتهای دانشگاه) مشارکت داشتند. کاربران داخلی شامل مدیران بیمارستانها، مدیران پرستاری، سرپرستاران بخشهای بستری، کارکنان واحدهای فناوری اطلاعات، بخشهای مدیریت اطلاعات سلامت، کارگزینی، امور مالی، بهبود کیفیت، مددکاری و تجهیزات پزشکی، و کاربران خارجی شامل مسئولین سیستمهای آواب، سپاس و قاصدک در واحدهای ستاد دانشگاه بودند. 83 درصد مشارکتکنندگان خانم، 79 درصد دارای مدرک لیسانس و 61 درصد آنها از کادر بالینی بهویژه پرستاری بودند. همچنین، متوسط سن 44 سال و سابقه کار 21 سال داشتند (جدول 1).
فناوری اطلاعات، بهعنوان نیروی محرکه تحولات نظام سلامت، مهمترین عامل موثر بر افزایش کارآیی و اثربخشی سازمانهای ارائهدهنده خدمات سلامت، کاهش خطاهای پزشکی و افزایش درآمد بیمارستانها محسوب میشود ]1،2[. بیمارستانها باید سیاست‌هایی برای همسویی با این تحولات از طریق به‌کارگیری سیستمهای اطلاعات تدوین کنند. استقرار این سیستمها، سنگ بنای هر تصمیمگیری برای مدیریت صحیح، کنترل بودجه و نظارت بر منابع مختلف بیمارستان است که بی‌شک با چالش‌های زیادی روبه‌رو است]3[. اثر منحصربهفرد سیستمهای اطلاعات سلامت، مدیریت اطلاعات و تولید گزارشهایی است که بهعنوان ابزاری ارزشمند میتواند تمامی فعالیت‌های مربوط به سلامت از قبیل برنامهریزی، نظارت، هماهنگی و تصمیمگیری موثر، کارآمد و اثربخش مدیران را از سطح اجرا تا سیاست‌گذاری و بهبود درمان بیماران ارتقا دهد. این گزارشها دربرگیرنده شاخصهای عملکردی بیمارستان در ابعاد مختلف وضعیت سلامتی بیماران است ]8-4[.
استفاده کاربران داخلی و خارجی سازمانهای مراقبت سلامت از سیستمهای اطلاعاتی کارآمد برای بهبود عملکرد، اثربخشی، کیفیت خدمات و رضایت بیمار ضرورتی انکارناپذیر در صنعت مراقبتهای بهداشتیدرمانی است. با این‌حال، شواهد نشان میدهد که ارائهدهندگان خدمات و کاربران سیستمها توانایی کافی برای به‌کارگیری بسیاری از گزارشهای این سیستمها را ندارند که این مساله منجر به ذخیره حجم زیادی از اطلاعات نادرست بدون استفاده از آنها میشود]11-9[. در مطالعه محمدپور و همکاران ]12[، پزشکان بیان داشتند که استفاده از گزارشهای سیستم اطلاعات بیمارستان در بهبود عملکرد آنها تا 42/64 درصد موثر بودهاست و در صورت ارتقای این سیستم بر اساس راهبردهای پیشنهادی آنان، بهبود عملکرد میتواند تا 85/81 درصد ارتقا یابد.
نتایج مطالعه اوزونف و سالوان ]13[ نشان داد دادههای حاصل از سیستمهای اطلاعاتی بیمارستان در 2/52 درصد موارد از تصمیم‌های مدیریتی پشتیبانی می‌کند. همچنین، مشخص شد که سیستم های اطلاعات بیمارستانی باید امکان ذخیره، بازیابی دقیق و بهموقع اطلاعات، تلفیق دادهها، ارائه مؤثر آنها، و امکان تبادل داده با برنامههای کاربردی دیگر در محیط بیمارستان را دارا باشند. این سیستمها باید منجر به کاهش هزینه، تامین نیازهای متفاوت افراد و کمک به مدیران بیمارستانها در ارائه مراقبت سلامت با کیفیت بالا شوند]14[. در مطالعه سینها و داکاستا]15[، 4/61 درصد از کارکنان مراقبت سلامت استفاده از سیستم اطلاعاتی بیمارستان را رضایتبخش اعلام کردند. استفاده از سیستمهای اطلاعات سلامت به علت افزایش نیاز به آنها در اثر پیچیدگیهای روزافزون فرآیندهای مدیریت سلامت و تنوع و نوع آوریهای چشمگیر در عرصه این سیستمها، یکی از دغدغههای بخش سلامت محسوب میشود و کاربرانی چون پرستاران، پزشکان و سایر کارکنان مراقبت سلامت هر روز زمان زیادی را صرف کار با این سیستمها میکنند]16،17[.
سنجولوکا و همکاران]4[ در مطالعه خود به این نتایج دست یافتند که بیش از 50 درصد از کاربران هرگز از سیستمهای اطلاعات سلامت برای حمایت از تصمیمگیری استفاده نکردهاند یا بهندرت استفاده کردهاند، 2/47 درصد هرگز در حسابرسیهای انجام شده در موسسه خود به اطلاعات سیستمها توجه نکردهاند و تنها 25 درصد از شرکتکنندگان رضایت خود را در استفاده از اطلاعات ذخیره شده برای محاسبه میزان شاخصهای خدمات بخش اعلام کردند. فرآیند جمعآوری و دسترسی به اطلاعات سلامت تاثیرگذارترین بعد در سلامت است. ارائه مراقبتهای بهداشتی بسیار پیچیده است و ارتباط تنگاتنگی با اطلاعات دارد. بنابراین، نمی توان از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مراقبتهای پزشکی و بهداشتی بهویژه سیستمهای اطلاعات بیمارستانی چشمپوشی کرد]5[. مدیران بیمارستانها باید ضمن آگاهسازی و آمادگی کارکنان برای تغییر رویکرد کاغذی به الکترونیک، استراتژیهایی را برای جلب اعتماد، اطمینان و تعهد آنان نسبت به استفاده از سیستمهای اطلاعاتی توسعه دهند]6[. به‌عبارت دیگر، بیتوجهی مدیران نسبت به اعتمادسازی بین کارکنان باعث عدم تعهد در پذیرش سیستم جدید و مقاومت آنان میشود]12[. در سال‌های اخیر این سیستمهای اطلاعاتی به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای موسسات بهداشتی درمانی برای ارتباط و ارائه خدمات به مشتریان و ذینفعان خود تبدیل شده‌اند]18[.
سازمانهای بهداشتی درمانی در سطح کشور بهصورت روزافزون در فعالیت‌های خود برای پردازش، نگهداری و گزارشگیری اطلاعات ضروری خود به تعداد زیادی از سیستمهای اطلاعاتی از جمله آواب، سپاس و قاصدک در سطوح مختلف وابسته شده‌اند]19[. آواب(سیستم آمار و اطلاعات بیمارستانی) سیستمی مبتنی بر وب است که مشخصات شناسنامهای بیمارستان و بخشهای آن، آمار فعالیت بخشها، کارکنان و پزشکان، تجهیزات پزشکی و سرمایهای و شاخصهای عملکردی بیمارستان در آن ثبت و محاسبه میشود. اطلاعات آواب نقش عمدهای در سیاست‌گذاری، برنامهریزی و تخصیص عادلانه منابع در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایفا مینماید]20[. سپاس (سیستم پرونده الکترونیکی سلامت ایران)، به‌منظور یکپارچه‌سازی اطلاعات سلامت شهروندان در سطح بیمارستانهای کشور توسط مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت طراحی شد و مسئولیت اجرای آن را معاونت تحقیق و توسعه این مرکز بر عهده دارد]21[. قاصدک(سیستم پرداخت مبتنی بر عملکرد) طبق دستورالعمل وزارت بهداشت در سال 1393 برای ایجاد ارتباط بین دریافتی غیرمستمر کارکنان با درآمدهای بخش محل فعالیت آنان در قالب یک تفاهم‌نامه طراحی شد. در این روش، محاسب‌ها در دو سطح صورت می‌گیرد. در سطح اول، براساس عملکرد هر بخش، درآمد قابلتوزیع به کارکنان غیرپزشک شاغل در آن بخش محاسبه میشود و در سطح دوم، براساس عملکرد هر یک از کارکنان و امتیازات مکتسبه، سهم هر فرد تعیین میشود]22[.
با توجه به وابستگی استفاده از این سیستمها در موسسات مراقبتی بهداشتی، اطلاعات و گزارش‌هی متنوعی از این سیستمها تولید میشود. در برخی موارد، این تنوع اطلاعاتی باعث سردرگم شدن مدیران و کاربران و بلااستفادهماندن این خروجی‌ها میشود. هدف مطالعه حاضر، شناسایی وضعیت استفاده کاربران از گزارشهای سیستمهای منتخب اطلاعات بیمارستانی در بیمارستانهای آموزشی الزهرا، کاشانی و فارابی شهر اصفهان بود.
روش ها
پژوهش حاضر کاربردی بود که بهروش توصیفی- مقطعی در سال 1401 در بیمارستانهای آموزشی الزهرا، کاشانی و فارابی شهر اصفهان انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه کاربرانی بود که از گزارشهای قاصدک، آواب و سپاس استفاده میکردند. انتخاب شرکت کنندگان در این مطالعه به روش مبتنی بر هدف انجامگرفت. 139 نفر با سابقه کار با سیستمهای منتخب، شناسایی شدند که به تفکیک بیمارستانها شامل، 63 نفر از بیمارستان الزهرا، 44 نفر از بیمارستان کاشانی و 27 نفر از بیمارستان فارابی بودند. همچنین، به تفکیک سیستمها 71 نفر کاربر آواب، 56 نفر کاربر قاصدک و 12 نفر کاربر سپاس بودند. این کاربران در دو دسته کاربران داخلی (134نفر)، و کاربر خارجی (5 نفر) در معاونتهای پشتیبانی و درمان دانشگاه تقسیم شدند. معیار ورود کاربران به مطالعه، داشتن حداقل سه سال سابقه کار با سیستمهای منتخب بود. معیار خروج شامل کاربرانی بود که استفاده آنها فقط به اطلاعات شخصی محدود بود و از این سیستمها بهصورت حرفهای استفاده نمی‌کردند و تنها اجازه گزارشگیری یک دسته اطلاعات از پیش‌تعیینشده را داشتند.
برای جمعآوری دادهها، ابتدا تمام گزارشهای این سه سیستم استخراج شد و سپس، پرسشنامهای محققساخته جهت بررسی وضعیت استفاده از گزارشهای مورد نظر طراحی شد. روایی پرسشنامه، مورد تأیید شش نفر از صاحب‌نظران و متخصصان مدیریت اطلاعات سلامت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و پنج نفر از متخصصان کامپیوتر، مدارک پزشکی و فناوری اطلاعات سلامت در بیمارستان قرار گرفت. پایایی با آلفای کرونباخ محاسبه و 85/0 به‌دست آمد.
پرسشنامه شامل سه قسمت بود: قسمت اول دربرگیرنده مشخصات جمعیت‌شناختی مشارکتکنندگان شامل جنس، سن، میزان تحصیلات، سابقه کار و پست سازمانی، قسمت دوم در برگیرنده سوالات مربوط به وضعیت استفاده از گزارشهای سیستم آواب مشتمل بر گزارشهای وضعیت موجود، شاخصهای عملکردی و دسترسی به منابع، سیستم قاصدک مشتمل بر گزارش کارکنان، پزشکان و دستیاران و سیستم سپاس مشتمل بر گزارش پرونده، خدمات، ارائهدهندگان خدمات و صورت‌حساب و شامل سوالاتی مانند موارد زیر بود: "آیا برای انجام وظایف و فعالیت‌های خود از این گزارش استفاده میکنید؟"، "در صورت استفاده از این گزارش، میزان استفاده از آن را بر اساس فاصله زمانی و تعداد دفعات مشخص نمایید."، "از این گزارش برای انجام چه فعالیت‌هایی استفاده میکنید."، "در صورتی که به این گزارش نیاز داشتهاید، ولی تاکنون از آن استفاده نکرده و یا به اندازه کافی استفاده نکردهاید، دلایل خود را انتخاب کنید." هر کدام از این سوال‌ها برای هر یک از گزارشهای سیستمهای منتخب تکرار می‌شد. قسمت سوم شامل تعدادی سوال باز برای ارائه پیشنهادها و راهکارهای اصلاحی جهت بهینهسازی گزارشهای موردنیاز بود. جمعآوری دادهها و تکمیل پرسشنامهها با حضور پژوهشگر در محل کار کاربران انجام شد. دادههای جمعآوریشده با استفاده از آمارهای توصیفی (فراوانی و درصد) در محیط نرم‌افزار SPSS نسخه 22 تحلیل و در قالب جداول گزارش شد.
یافته ها
در مطالعه حاضر، تعداد 139 نفر شامل 134 نفر کاربر داخلی (بیمارستانها) و پنج نفر کاربران خارجی (معاونتهای دانشگاه) مشارکت داشتند. کاربران داخلی شامل مدیران بیمارستانها، مدیران پرستاری، سرپرستاران بخشهای بستری، کارکنان واحدهای فناوری اطلاعات، بخشهای مدیریت اطلاعات سلامت، کارگزینی، امور مالی، بهبود کیفیت، مددکاری و تجهیزات پزشکی، و کاربران خارجی شامل مسئولین سیستمهای آواب، سپاس و قاصدک در واحدهای ستاد دانشگاه بودند. 83 درصد مشارکتکنندگان خانم، 79 درصد دارای مدرک لیسانس و 61 درصد آنها از کادر بالینی بهویژه پرستاری بودند. همچنین، متوسط سن 44 سال و سابقه کار 21 سال داشتند (جدول 1).
جدول 1. توزیع فراوانی کاربران سیستمها
| ردیف | سیستم | آواب فراوانی(درصد) |
قاصدک فراوانی(درصد) |
سپاس فراوانی(درصد) |
جمع کل فراوانی(درصد) |
| 1 | بیمارستان الزهراء | 31(66/43) | 29(79/51) | 3(75) | 63(32/45) |
| 2 | بیمارستان کاشانی | 22(99/30) | 18(14/32) | 4(33/33) | 44(66/31) |
| 3 | بیمارستان فارابی | 16(53/22) | 8(28/14) | 3(25) | 27(42/19) |
| 4 | معاونتهای پشتیبانی و درمان دانشگاه | 2(82/2) | 1(79/1) | 2(67/16) | 5(60/3) |
| 5 | جمع کل | 71(100) | 56(100) | 12(100) | 139(100) |
بر اساس جدول 2، از بین سه سیستم منتخب، سرپرستاران و کارکنان فناوری اطلاعات سلامت نسبت به سایر کاربران استفاده بیشتری از گزارشهای آواب داشتند که بیشترین دفعات استفاده بهترتیب 6/75 و 44 درصد مربوط به گزارش وضعیت موجود بود. بیشترین کاربران قاصدک نیز سرپرستاران و کارکنان امور مالی بیمارستان بودند که بیشترین دفعات استفاده آنها بهترتیب (8/51 و 75درصد) مربوط به گزارش کارکنان بود.. پرکاربردترین سیستم در بین کاربران بیمارستان، آواب و بیشترین کاربران سرپرستاران بخشها بودند. مدیر بیمارستان و کارکنان فناوری اطلاعات سلامت، تنها کاربرانی بودند که از گزارشهای هر سه سیستم استفاده میکردند.
جدول 2. توزیع فراوانی وضعیت استفاده از سیستمهای منتخب توسط کاربران داخلی بیمارستان*
| سیستمها کاربران |
آواب | قاصدک | سپاس | ||||||||||
| گزارش وضعیت موجود | گزارش شاخصهای عملکردی | گزارش شاخصهای دسترسی به منابع | جمع | گزارش پرسنل | گزارش پزشکان | گزارش دستیاران | جمع | گزارش پرونده | گزارش خدمات | گزارش پزشگان و ارائهدهندگان خدمت | گزارش صورت‌حساب | جمع | |
| فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | فراوانی(درصد) | |
| سرپرستاران | 1221(6/75) | 395(4/24) | - | 1616(2/63) | 43(8/51) | 40(2/48) | - | 83(8/56) | - | - | - | - | - |
| کارکنان فناوری اطلاعات سلامت | 170(44) | 162(42) | 54(14) | 386(1/15) | 3(100) | - | - | 3(2) | 6(40) | 3(20) | 3(20) | 3(20) | 15(6/17) |
| بهبود کیفیت | 114(1/73) | 36(1/23) | 6 (8/3) | 156(1/6) | 8(100) | - | - | 8(5/5) | - | - | - | - | - |
| کارکنان امور مالی | 66 (44) | 9 (6) | 75 (50) | 150 (9/5) | 21(75) | 7(25) | - | 28(2/19) | - | - | - | - | - |
| مدیر بیمارستان | 90 (2/68) | 30 (7/22) | 12 (1/9) | 132 (2/5) | 10(9/76) | 3(1/23) | - | 13(9/8) | 6(40) | 3(20) | 3(20) | 3(20) | 15(6/17) |
| کارکنان مددکاری | 20 (5/34) | 33 (9/56) | 5 (6/8) | 58 (2/2) | 5(100) | ||||||||
| - | 5(5/3) | - | - | - | - | - | |||||||
| کارکنان کارگزینی | 42 (100) | - | - | 42(6/1) | 3(50) | 3(50) | - | 6 (1/4) | - | - | - | - | - |
| تجهیزات پزشکی | 18(100) | - | - | 18(7/0) | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| کارکنان فناوری اطلاعات | - | - | - | - | - | - | - | - | 22(40) | 11(20) | 11(20) | 11(20) | 55(8/64) |
| جمع | 1741(1/68) | 665 (26) | 152(9/5) | 2558(100) | 93(7/63) | 53 (3/36) | - | 146(100) | 34(40) | 17(20) | 17(20) | 17(20) | 85(100) |
*لازم به ذکر است هر کدام از سیستمهای منتخب دارای گزارشهای مختلفی در چند حیطه میباشند. اعداد درج شده در جدول، مجموع دفعات استفاده روزانه، هفتگی، ماهیانه و سالیانه کاربران از اطلاعات گزارشهای سیستمهای منتخب را نشان میدهد.
طبق جدول 3، سرپرستاران بیشترین استفاده (63/80 درصد) را از گزارش های آواب به‌منظور برنامهریزی و تصمیمگیری داشتند. کارکنان امور مالی کمترین استفاده (20/0 درصد) را از گزارشهای آواب برای برنامهریزی و تصمیمگیری داشتند. یافتههای حاصل از اهداف استفاده کاربران خارجی از گزارشهای این سیستمها در جدول 4 ارائه شده است. طبق این جدول، بیشترین هدف استفاده از شاخصهای سیستم آواب توسط کاربران شامل کارکنان آمار و اطلاعات معاونت درمان دانشگاه (72/85درصد موارد) برای برنامهریزی و تصمیمگیری بوده است. همچنین، کاربران قاصدک شامل کارکنان امور مالی فقط برای برنامهریزی و تصمیمگیری و کاربران سپاس شامل کارکنان فناوری اطلاعات مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه برای اهداف ارزیابی و نظارت از گزارشهای این سیستمها استفاده میکردند.
یافتههای مطالعه حاضر در رابطه با وضعیت استفاده کاربران خارجی سیستمهای منتخب شامل کارکنان معاونتهای درمان و پشتیبانی دانشگاه نشان داد بیشترین فراوانی استفاده (63/63درصد) از گزارشها مربوط به آواب و کمترین فراوانی استفاده (63/13درصد) در بین کارکنان امور مالی از قاصدک بود. همچنین، یافته‌ها در رابطه با وضعیت استفاده کاربران خارجی سیستمهای منتخب از شاخص‌ها، نشان داد بیشترین استفاده کارکنان قسمت آمار و فناوری اطلاعات مستقر در مدیریت فناوری اطلاعات و آمار دانشگاه از گزارشهای وضعیت موجود و شاخصهای عملکردی بهصورت سالیانه بهترتیب 50 درصد و 33/33 درصد و کمترین استفاده (25 درصد) در فاصله زمانی سه‌ماهه و شش‌ماهه بود. در مجموع، بیشترین استفاده کارکنان آمار و فناوری اطلاعات از گزارشهای آواب بهصورت سالیانه (85/42 درصد) و کمترین استفاده در فاصله زمانی ماهیانه (28/14 درصد) بود. همچنین، از کلیه گزارشهای سپاس بهصورت روزانه (100 درصد) استفاده میکردند. کارکنان امور مالی دانشگاه در 100 درصد موارد از گزارش کارکنان و گزارش پزشکان بهصورت ماهیانه استفاده میکردند.
در رابطه با دلایل عدم استفاده از گزارشهای سیستمهای منتخب، یافتههای مطالعه حاضر نشان داد حدود نیمی از کاربران آواب (51/53 درصد) دلایل عدم استفاده از گزارشهای این سیستم را درخواست کم مدیران و کاربران و نیز عدم پاسخگویی سیستم پشتیبان بیان کردند. یافتههای حاصل از نظرات کاربران قاصدک در خصوص دلایل عدم استفاده از گزارشهای این سیستم نشان داد 78/26 درصد آنها به عدم پاسخگویی سیستم پشتیبان، 49/12 درصد به ناقص بودن گزارشها و 28/14 درصد به عدم درخواست مدیران و کاربران اشاره داشتند. یک نفر کاربر خارجی این سیستم نیز عدم پاسخگویی سیستم پشتیبان را ذکر کردند. ناقص بودن گزارشها و عدم درخواست مدیران نیز از دلایل عدم استفاده از گزارشهای سپاس بود.
یافتههای مطالعه حاضر در رابطه با وضعیت استفاده کاربران خارجی سیستمهای منتخب شامل کارکنان معاونتهای درمان و پشتیبانی دانشگاه نشان داد بیشترین فراوانی استفاده (63/63درصد) از گزارشها مربوط به آواب و کمترین فراوانی استفاده (63/13درصد) در بین کارکنان امور مالی از قاصدک بود. همچنین، یافته‌ها در رابطه با وضعیت استفاده کاربران خارجی سیستمهای منتخب از شاخص‌ها، نشان داد بیشترین استفاده کارکنان قسمت آمار و فناوری اطلاعات مستقر در مدیریت فناوری اطلاعات و آمار دانشگاه از گزارشهای وضعیت موجود و شاخصهای عملکردی بهصورت سالیانه بهترتیب 50 درصد و 33/33 درصد و کمترین استفاده (25 درصد) در فاصله زمانی سه‌ماهه و شش‌ماهه بود. در مجموع، بیشترین استفاده کارکنان آمار و فناوری اطلاعات از گزارشهای آواب بهصورت سالیانه (85/42 درصد) و کمترین استفاده در فاصله زمانی ماهیانه (28/14 درصد) بود. همچنین، از کلیه گزارشهای سپاس بهصورت روزانه (100 درصد) استفاده میکردند. کارکنان امور مالی دانشگاه در 100 درصد موارد از گزارش کارکنان و گزارش پزشکان بهصورت ماهیانه استفاده میکردند.
در رابطه با دلایل عدم استفاده از گزارشهای سیستمهای منتخب، یافتههای مطالعه حاضر نشان داد حدود نیمی از کاربران آواب (51/53 درصد) دلایل عدم استفاده از گزارشهای این سیستم را درخواست کم مدیران و کاربران و نیز عدم پاسخگویی سیستم پشتیبان بیان کردند. یافتههای حاصل از نظرات کاربران قاصدک در خصوص دلایل عدم استفاده از گزارشهای این سیستم نشان داد 78/26 درصد آنها به عدم پاسخگویی سیستم پشتیبان، 49/12 درصد به ناقص بودن گزارشها و 28/14 درصد به عدم درخواست مدیران و کاربران اشاره داشتند. یک نفر کاربر خارجی این سیستم نیز عدم پاسخگویی سیستم پشتیبان را ذکر کردند. ناقص بودن گزارشها و عدم درخواست مدیران نیز از دلایل عدم استفاده از گزارشهای سپاس بود.
جدول 3. توزیع فراوانی اهداف استفاده از سیستمهای منتخب توسط کاربران داخلی بیمارستان
| اهداف | کاربران | آواب فراوانی(درصد) |
قاصدک فراوانی(درصد) | سپاس فراوانی(درصد) |
جمع فراوانی(درصد) |
| برنامهریزی | مدیر بیمارستان | 117(84/7) | 13(65) | 15(100) | 145(54/9) |
| کارکنان HIT | 66(42/4) | - | - | 66(34/4) | |
| سرپرستاران | 1203(63/80) | - | - | 1203(15/79) | |
| بهبود کیفیت | 61(09/4) | - | - | 61(09/4) | |
| کارکنان مددکاری | 12(80/0) | - | - | 12(79/0) | |
| کارکنان کارگزینی | 15(01/1) | - | - | 15(98/0) | |
| کارکنان امور مالی | 3(20/0) | 7(35) | 3(20/0) | ||
| تجهیزات پزشکی | 15(01/1) | - | - | 15(98/0) | |
| کارکنان IT | - | - | - | - | |
| جمع | 1492(100) | 20(100) | 15(100) | 1520(100) | |
| تصمیمگیری | مدیر بیمارستان | 117(84/7) | 13(65) | 15(100) | 145(54/9) |
| کارکنان HIT | 66(42/4) | - | - | 66(34/4) | |
| سرپرستاران | 1203 (63/80) | - | - | 1203(15/79) | |
| بهبود کیفیت | 61(09/4) | - | - | 61(09/4) | |
| کارکنان مددکاری | 12(80/0) | - | - | 12(79/0) | |
| کارکنان کارگزینی | 15(01/1) | - | - | 15(98/0) | |
| کارکنان امور مالی | 3(20/0) | 7(35) | 3(20/0) | ||
| تجهیزات پزشکی | 15(01/1) | - | - | 15(98/0) | |
| کارکنان IT | - | - | - | - | |
| جمع | 1492(100) | 20(20) | 15(100) | 1520(100) |
جدول 3. ادامه
| اهداف | کاربران | آواب فراوانی(درصد) |
قاصدک فراوانی(درصد) | سپاس فراوانی(درصد) |
جمع فراوانی(درصد) |
| ارزیابی | مدیر بیمارستان | 60(67/6) | - | - | 60(80/5) |
| کارکنان HIT | 85(45/9) | 3(62/4) | 15(43/21) | 103(96/9) | |
| سرپرستاران | 572(63/63) | 43(15/66) | - | 615(48/59) | |
| بهبود کیفیت | 41(56/4) | 4(15/6) | - | 45(35/4) | |
| کارکنان مددکاری | 72(01/8) | 5(69/7) | - | 77(45/7) | |
| کارکنان کارگزینی | 12(33/1) | 3(62/4) | - | 15(45/1) | |
| کارکنان امور مالی | 45(01/5) | 7(77/10) | - | 52(03/5) | |
| تجهیزات پزشکی | 12(33/1) | - | - | 12(16/1) | |
| کارکنان IT | - | - | 55(57/78) | 55(31/5) | |
| جمع | 899(100) | 65(100) | 70(100) | 1034(100) | |
| نظارت | مدیر بیمارستان | 60(22/7) | - | - | 60(21/6) |
| کارکنان HIT | 85(24/10) | 3(62/4) | 15(43/21) | 103(69/10) | |
| سرپرستاران | 550(24/10) | 43(15/66) | 593(45/61) | ||
| بهبود کیفیت | 21(53/2) | 4(15/6) | - | 25(59/2) | |
| کارکنان مددکاری | 72(67/8) | 5(69/7) | - | 77(97/7) | |
| کارکنان کارگزینی | 12(44/1) | 3(62/4) | - | 15(56/1) | |
| کارکنان امور مالی | 18(16/2) | 7(77/10) | - | 25(60/2) | |
| تجهیزات پزشکی | 12(44/1) | - | - | 12(24/1) | |
| کارکنان IT | - | - | 55(57/78) | 55(69/5) | |
| جمع | 830(100) | 65(100) | 70(100) | 965(100) |
جدول 4. توزیع فراوانی اهداف استفاده از سیستمهای منتخب توسط کاربران خارجی (کارکنان معاونتهای درمان و پشتیبانی دانشگاه)*
| اهداف | کاربران | آواب فراوانی(درصد) |
قاصدک فراوانی(درصد) |
سپاس فراوانی(درصد) |
جمع فراوانی(درصد) |
| برنامهریزی | کارکنان آمار و اطلاعات | 6(100) | - | - | 6(72/85) |
| کارکنان امور مالی | - | 1(100) | - | 1(28/14) | |
| کارکنان IT | - | - | - | - | |
| جمع | 6(100) | 1(100) | - | 7(100) | |
| تصمیمگیری | کارکنان آمار و اطلاعات | 6(100) | - | - | 6(72/85) |
| کارکنان امور مالی | - | 1(100) | - | 1(28/14) | |
| کارکنان IT | - | - | - | - | |
| جمع | 6(100) | 1(100) | - | 7(100) | |
| ارزیابی | کارکنان آمار و اطلاعات | 4(100) | - | - | 4(57/28) |
| کارکنان امور مالی | - | - | - | ||
| کارکنان IT | - | - | 1010(100) | 10(43/71) | |
| جمع | 4(100) | - | 4(100) | 14(100) | |
| نظارت | کارکنان آمار و اطلاعات | 4(100) | - | 4(57/28) | |
| کارکنان امور مالی | - | - | - | - | |
| کارکنان IT | - | - | 10(100) | 10(43/71) | |
| جمع | 4(100) | - | 4(100) | 14(100) |
* اعداد درجشده در جدول بیانگر دفعات استفاده کاربران خارجی از فیلدهای اطلاعاتی گزارشهای سیستمهای منتخب (حدود 60 فیلد) برای اهداف مختلف بهصورت روزانه، ماهیانه یا سالیانه میباشد.
بحث
یافتههای مطالعه حاضر نشان داد که بیشترین کاربران سیستمهای منتخب بیمارستانهای آموزشی الزهرا، کاشانی و فارابی شهر اصفهان پرستاران بودند که از این سیستمها در انجام کار روزانه خود برای برنامهریزی و تصمیمگیری استفاده میکردند. افسری و همکاران]19[ در مطالعه خود ادعا داشتند پرستاران بهعنوان بزرگترین قشر ارائهدهنده مراقبت به سیستم اطلاعات بیمارستان جهت پوشش دادن به فعالیت‌های خود نیاز دارند ولی کیفیت پایین این سیستمها که ناشی از ضعف دسترسی به اطلاعات و عدم پوشش نیازهای اطلاعاتی آنان است، منجر به نارضایتی و مشکل در تصمیمگیری پرستاران میشود. نتایج مطالعه حاضر نیز نشان داد عدم پاسخگویی سیستمهای پشتیبان و ناقص بودن اطلاعات سیستمها و نیز عدم درخواست گزارشها توسط مدیران ارشد از جمله دلایل استفاده کم از این گزارشها بود و از آنجا که سیستم مورد استفاده پرستاران در بیمارستان بهطور مشخص، سیستم آواب میباشد، نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعه افسری ]19[ همخوانی دارد.
مطالعه مایگا ]23[ در ارزیابی دادههای مراکز بهداشتی درمانی از 14 کشور منطقه شرق و جنوب آفریقا نشان داد پتانسیل چنین دادههایی برای گزارش منظم آمارهای بهداشتی ملی آشکار است. با‌این‌حال، تلاش مستمر بیمارستانها برای بهبود ثبت و گزارش رویدادها، بررسی، گزارش و بازخورد منظم مسائل مربوط به کیفیت داده ها، سازوکارهای ارتباطی بین مدیران، ارائهدهندگان مراقبت و مدیران اطلاعات سلامت برای بهبود کیفیت دادههای سلامت و آمار تولید شده از دادههای مراکز درمانی، حیاتی است. در مطالعه حاضر نیز کاربران اذعان داشتند توجه مدیران به گزارشهای حاصل از سیستمهای اطلاعاتی بهعنوان اساس اولیه برنامهریزی و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و حمایت و پشتیبانی آنان از این سیستمها میتواند راهکاری برای استفاده مناسب از آنها و تقویت انگیزه و توجه بیشتر کاربران شود.
یافتههای مطالعه رشیدی و همکاران]14[ نشان داد که از دید کاربران بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی ارومیه میزان قابلیت استفاده از داشبورد مدیریتی سیستمهای اطلاعات بیمارستانی بر اساس محورهای هفت‌گانه استاندارد ایزو 10/9241 از دیدگاه مدیران داخلی و مسئولین فناوری اطلاعات در حد نسبتاً مطلوب است و برای رساندن آن به حد مطلوب، لازم است با مشارکت کاربران، انتظارات آنها شناسایی و مد نظر قرار گیرد. در پژوهش حاضر، مدیران بیمارستانها و کارکنان فناوری اطلاعات از گزارشهای هر سه سیستم منتخب استفاده "منظم و مطلوب" داشته‌اند ولی در مطالعه رشیدی، استفاده این دسته از کاربران از داشبوردهای مدیریتی در حد "نسبتا مطلوب" بود که نتایج تاحدی همخوانی دارند. از طرفی، جامعه مورد مطالعه در پژوهش رشیدی مدیران داخلی و مسئولان فناوری اطلاعات بودند ولی در مطالعه حاضر کاربران از بخشهای مختلف بیمارستان انتخاب شدند که بیشترین آنها، پرستار بودند. سلیمان و همکاران]6[ در مطالعهای کیفی، اذعان داشتند دادههای موجود در HIS به دلیل ناکارآمد بودن این سیستم در تولید اطلاعات لازم برای تصمیمگیری، بهینه نبوده است. همچنین، بیشترین موانع تصمیم گیرندگان شامل دادههای خام، داده های ناقص بین واحدها و دادههایی بود که در زمان واقعی در دسترس نبودند.
جعفری و همکاران]24[ با بررسی تجارب کاربران سیستم یکپارچه بهداشت(سیب) به این نتیجه دست یافتند که برای طراحی این سیستم از نظر کاربران استفاده نشدهاست و زمانی که کاربران به‌اندازه کافی در طراحی پروژه دخیل نباشند، ممکن است تعامل با سیستم از نظر آنها غیرمنطقی جلوه نماید و در آنها حس مالکیت ایجاد ننشود. این پژوهشگران این موضوع را بهعنوان بزرگترین علت عدم موفقیت سیستمهای اطلاعاتی در دستیابی به اهداف خود یاد نمودند. کاربران پژوهش حاضر نیز اذعان داشتند از برخی گزارشهای سیستمهای مورد مطالعه استفاده نمیکنند زیرا نیازهای اطلاعاتی آنان را مرتفع نمیکند. از طرفی، دسترسی کاربران به برخی از گزارشهای موردنیاز محدودو میزان استفاده از آنها صفر بود.
صلاح‌الدین و همکاران]25 [در مطالعهای در سال 2019 اظهار داشتند دانش، کیفیت سیستم، کار تیمی و عامل استرس‌زای وظیفه، عوامل پیش‌بینی‌کننده استفاده ایمن از HIS هستند. بنابراین، مدیریت بیمارستان باید با پرداختن به راهبردهای اجرای ایمن HIS و طراحی سیاستها و مقررات لازم، پذیرش ایمن HIS را با در نظر گرفتن جنبههای اجتماعی و فنی آن تسهیل کند.
یافتههای مطالعه حاضر نشان داد بیشترین هدف استفاده مدیران ارشد از گزارشهای سیستمهای اطلاعاتی منتخب برای برنامهریزی و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی بود. بالاغفاری و همکاران]8 [پس از ارزیابی نرمسیستمهای اطلاعات بیمارستانی به این نتیجه دست یافتند که در اغلب موارد این سیستمها در ارائه اطلاعات مورد نیاز مدیریت بیمارستان کفایت لازم را ندارند. علاوه‌براین، در بیشتر موارد، دادههای دریافتی برای کمک به تصمیمگیری مدیران نقش مؤثری ندارند و به‌جای ایفای نقش موثر در برنامهریزی و تصمیم‌گیری‌های خرد و کلان مدیر ، به دلایلی مانند جمعآوری اطلاعات در سیستمهای متعدد، دوباره کاری و اتلاف منابع، فقدان گزارش‌دهی و بازخورد بههنگام و استفاده مناسب، مانع مدیریت هستند. سیستمهای اطلاعات سلامت دادههای قابل توجهی تولید میکنند، اما به دلیل نگرانی در مورد سوگیری، کیفیت و بهموقع بودن این اطلاعات، بهندرت استفاده میشوند. کشورها باید طرح‌هایی ملی برای ایجاد پایگاه وسیعی از دادههای قابل اعتماد، استاندارد و بهموقع برای حمایت از تصمیمگیری در حوزه سلامت توسعه دهند]26[.
نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد بیشترین میزان استفاده از گزارشهادر بین کاربران خارجی برای اهداف ارزیابی و نظارت بود ولی کاربران داخلی برای تصمیم گیری و برنامه ریزیها ازا ین گزارشها استفاده میکردند. سنجولوکا و همکاران]4[ در مطالعهای در پنج بیمارستان آنگولا نشان دادند که حداقل دو سوم از 36 نفر عضو هیئت مدیره بیمارستانها از هر ویژگیهای سیستمهای اطلاعات بیمارستان ناراضی یا نسبتاً راضی بودند. بیش از 50 درصد آنها بهندرت یا هرگز از این سیستم برای حمایت از تصمیمگیری استفاده نمی‌کردند. برای حمایت از تصمیمگیری مرتبط با مدیریت لازم است تا قابلیت سیستمهای اطلاعات بیمارستانی برای محاسبه شاخصهای کافی افزایش یافته و مدیران بیمارستانها در این خصوص آموزش ببینند. با توجه به پیشرفت‌ها و نیز حجم عظیم دادهها و نیازمندی‌های مدیریتی، استفاده از سیستمهای اطلاعات بیمارستانی امری انکار ناپذیر است. ممکن است تعداد سیستمهای با عملکرد مشابه زیاد باشد و این امر موجب دوباره کاری و اتلاف وقت و انرژی کاربران شود ولی با این سیستم می توانند با در نظر گرفتن نیازهای اطلاعاتی کاربران بر کیفیت اطلاعات ارائه شده به مدیران و کاربران موثر بوده و باعث بهبود عملکرد مدیریت در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها شوند.
ادهی ]27[ در مطالعهای به بررسی تاثیر استفاده از فناوری اطلاعات، پیادهسازی سیستم اطلاعات مدیریت مالی منطقه‌ای و اجرای سیستم کنترل داخلی بر یکپارچگی گزارشهای مالی تولید شده توسط دولتهای منطقه‌ای پرداخت و نشان داد اجرای همزمان این سیستمها به بهبود کیفیت گزارشهای مالی تولیدی کمک می‌کند. در مطالعه حاضر، بیشترین استفاده کارکنان امور مالی، استفاده از گزارشهای شاخصهای عملکرد و شاخصهای منابع برای ارزیابی عملکرد بود ولی ناقص بودن گزارشها و عدم درخواست مدیران از دلایل استفاده ناکافی از این گزارشها عنوان شد.
محدودیت‌ها
از بین سیستمهای مختلف، تنها سه سیستم در سه بیمارستان اصفهان با توجه به محدودیت زمان و تعدد فیلدهای اطلاعاتی در این مطالعه بررسی شده است. بنابراین، ممکن است نتایج حاصل قابل تعمیم به سایر سیستمها و کاربران سایر بیمارستانهای کشور نباشد.
نتیجه‌گیری
سرپرستاران از خروجیهای سیستمها بهصورت غیرمستقیم استفاده میکنند ولی با ویژگیهای این سیستمها از جمله نام آنها آشنایی ندارند. از نظر اهمیت، کاربرد و تنوع استفاده از گزارشها، مدیران و سپس واحد آمار بیمارستانها در اولویت قرار دارند. واحد آمار در تمام فرآیندهای گردآوری، تحلیل و ارائه آمار درگیر است و همچنین، مدیریت برای عملکرد مناسب بیمارستان به آمار و گزارشهای مناسب آماری نیاز دارد. بنابراین، می توان اهمیت استفاده از سیستمهای اطلاعاتی را برای این نوع کاربران نسبت به دیگر کاربران ضروری‌تر دانست. ثبت دادههای صحیح و به موقع و تهیه خروجیهای دقیق، کامل و بهبود سطح دسترسی مورد نیاز کاربران میتواند بهعنوان راهکارهایی برای توجه بیشتر به گزارشهای این سیستمهای اطلاعاتی باشد. دلایل عدم استفاده از گزارشها، عدم درخواست مدیران و کاربران داخلی و خارجی، ناقص بودن گزارشها و عدم پاسخگویی سیستم پشتیبان عنوان شد که پیشنهاد میشود مسئولین بخش مدیریت اطلاعات سلامت بر اساس اطلاعات متعدد موجود در سیستمها و با استفاده از دانش حرفهای خود گزارشهایی متناسب با نیازهای اطلاعاتی مدیران بیمارستانها تهیه و جهت تصمیمگیری و برنامهریزی در اختیار آنان قرار دهند به‌طوری که اثربخشی این گزارشها موجب مطالبه‌گری حوزه مدیریت بیمارستان برای دریافت گزارشهای بعدی باشد. همچنین، برای رفع نواقص گزارشها، لازم است کاربران سیستمها آموزشهای دورهای داشته باشند و مسئولین واحدهای موردمطالعه در جمعآوری و ثبت دادهها در سیستم مربوطه نظارت کافی داشته باشند. از طرفی، وزارت بهداشت و مدیریت بیمارستان نیز در تنظیم قراردادهای مربوطه با طراحان سیستمهای مذکور موارد پشتیبانی و نگهداشت را مدنظر قرار دهند.
اعلان ها
ملاحظات اخلاقی: این مطالعه با کد اخلاق (IR.MUI.RESEARCH.REC.1398.585) اخذ شده از کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده است. اطلاعات حاصل از پرسشنامهها بدون نام مشارکتکنندگان تحلیل شد.
حمایت مالی: پژوهش حاضر با کد 98711 توسط دانشگاه علوم پزشکی اصفهان حمایت مالی شده است. حامی در گردآوری و تحلیل داده ها و نگارش مقاله نقشی نداشتهاست.
تضاد منافع: نویسندگان اعلام میکنند که هیچ تضاد منافعی ندارند.
رضایت برای انتشار: مورد ندارد.
مشارکت نویسندگان: ناهید توکلی: مفهوم سازی و طراحی مطالعه، روش شناسی، اعتبارسنجی، تحلیل داده، نگارش- پیش‌نویس، نگارش- بررسی و ویرایش، سرپرستی مطالعه، تایید نهایی؛ حسین باقریان: مفهوم سازی و طراحی مطالعه، روش شناسی، اعتبارسنجی، تحلیل داده، نگارش- پیش‌نویس، نگارش- بررسی و ویرایش، سرپرستی مطالعه، تایید نهایی؛ نگار شفیع نیا: مفهوم سازی و طراحی مطالعه، روش شناسی، گردآوری داده ها، نگارش - پیش نویس.
دسترسی به دادهها: تمامی پرسشنامه‌های تکمیل شده در اختیار نویسنده مسئول است و در صورت نیاز از طریق ایمیل قابل دسترس میباشد.
استفاده از هوش مصنوعی: در نگارش این مقاله از هوش مصنوعی استفاده نشده است.
تشکر و قدردانی: بدین وسیله پژوهشگران از کلیه مدیران و کارکنان بیمارستان های آموزشی مذکورکه ما را در انجام این پژوهش یاری نمودند، تشکر و قدردانی مینمایند.
نوع مقاله: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مدیریت اطلاعات سلامت
دریافت: 1403/4/11 | پذیرش: 1404/2/31 | انتشار: 1404/3/17
دریافت: 1403/4/11 | پذیرش: 1404/2/31 | انتشار: 1404/3/17
فهرست منابع
1. Tavakoli N, Jahanbakhsh M, Yadegarfard Gh, Ranjbar N. Acceptance and use of hospital information system: a study on medical records users based on unified theory of acceptance and use of technology. Journal of Health and Biomedical Informatics 2017; 3(4): 242-250. [In Persian] Available from: URL: http://jhbmi.ir/article-1-168-en.html
2. Hamta A, Mohammadzadeh M, Hemati M, Dehghanzadegan M. Study of the attitude of users towards picture archiving and communication system based on the technology acceptance model in teaching hospitals of Qom, Iran. Qom University of Med Sciences Journal. 2020; 14 (6):1-8. [In Persian] doi:10.29252/qums.14.6.1 [DOI:10.29252/qums.14.6.1]
3. Nasreddine A. Performance audit of a new hospital information system; case study of the 3COH system at Ibn Sina Hospital OEB/Algeria. Review of Eco Research. 2022; 17(1): 25-42. Available from: https://asjp.cerist.dz/en/article/191930
4. Sanjuluca T, de Almeida A, Cruz-Correia R. Assessing the use of hospital information systems (HIS) to support decision-making: a cross-sectional study in public hospitals in the Huíla Health Region of Southern Angola. Healthcare. Basel, Switzerland. 2022;10(7), 1267. doi.org/10.3390/healthcare10071267 [DOI:10.3390/healthcare10071267]
5. Sıcakyüz Ç, Yüregir O. Exploring resistance factors on the usage of hospital information systems from the perspective of the Markus's model and the technology acceptance model. Journal of Entrepreneurship, Management and Innovation.2020;16(2): 93-129. doi:10.7341/20201624 [DOI:10.7341/20201624]
6. Suliman Mohamed M, Setyonugroho W, Pribadi F. Barriers of using hospital information system for decision-making: A qualitative study. Proceeding International Conference on Science and Engineering. 2021;4:387-389. [In Persian] doi:10.5812/semj.66180. [DOI:10.5812/semj.66180]
7. Dargahi H, Ghazi Saeedi M, Safdar R, Hamedan M. A survey of clinical information system process in general hospitals of Tehran University of Medical Sciences. Journal of Payavard Salamat. 2010;4(1&2):31-4. [In Persian]. Available from: http://payavard.tums.ac.ir/article-1-101-en.html
8. Balaghfari A, Pangh A, Sadegh Nejad H. Evaluation of hospital information system (HIS) software, a case study of Bu Ali Sina hospital, Sari. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2018; 28(160): 166-172. [In Persian]. Available from: https://jmums.mazums.ac.ir/article-1-11076-en.pdf
9. Hübner-Bloder G, Ammenwerth E. Key performance indicators to benchmark hospital information systems-a Delphi study. Methods of Information Medicine. 2009;48(6):508-18. doi: 10.3414/ME09-01-0044 [DOI:10.3414/ME09-01-0044]
10. Hayavi Haghighi MH, Alipour J. Evaluating the acceptance of the hospital information system from the users' point of view according to the model of using information technology. Journal of Modern Medical Information Science. 2020; 6 (3): 1-7. [In Persian]. Available from: URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-252-en.html [DOI:10.29252/jmis.6.3.1]
11. Abbasi R, Khajouei R, Sadeqi Jabali M. Timeliness and accuracy of information sharing from hospital information systems to electronic health record in Iran. Journal of Health Administration. 2019; 22 (2) :28-40. [In Persian] Available from: https://jha.iums.ac.ir/article-1-2891-fa.pdf
12. Mohammadpour A, Ghaemi M, Darrudi R., Sadagheyani HE. Use of hospital information system to improve the quality of health care from clinical staff perspective. Galen Medical Journal. 2021;10: e1830. doi: 10.31661/gmj.v10i0.1830 [DOI:10.31661/gmj.v10i0.1830]
13. Saluvan M, Ozonoff A. Functionality of hospital information systems: results from a survey of quality directors at Turkish hospitals. BMC Medical Informatics and Decision Making. 2018; 18(1), 6-12. doi: 10.1186/s12911-018-0581-2 [DOI:10.1186/s12911-018-0581-2]
14. Rashidi A, jabraeily, Khalkhali H R, Alizadeh S. Evaluation of usability pattern of hospital information system management dashboards from the viewpoint of users in hospitals affiliated to Urmia University of Medical Sciences. Journal of Nursing and Midwifery Sciences. 2020; 18 (1) :38-48. [In Persian] Available from: URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4021-en.html
15. D'Costa S, Sinha RK. Usability assessment of hospital information system integrated electronic medical record. Online Journal of Health and Allied Sciences. 2018;17(3):5-10. Available from: https://www.ojhas.org/issue67/2018-3-5.html
16. Hassankhani MH. Nurses' experiences of using hospital information systems: a qualitative study. Journal of Torbat Heydariyeh University of Medical Sciences. 2020; 7 (4) :23-34. Available from: http://jms.thums.ac.ir/article-1-734-en.html
17. Ghorbani M. Investigating the effect of training on the amount of users using hospital information system reports in Abu Dhar Medical Education Center. The First Conference on Information Technology and Health Promotion, Tehran. July 2017. [In Persian]. Available from https://en.civilica.com/doc/761439
18. Jamal H, fazaeli S, Ebnhosini Z, Tabesh H, Samadbeik M, Mahmoudian S. Evaluation criteria for health information systems using human, organization and technology-Fit (HOT-Fit) framework: comprehensive review. Journal of Modern Medical Information Science. 2020; 6(2):73-81. [In Persian] Available from: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-207-en.html [DOI:10.29252/jmis.6.2.73]
19. Afsari Momghani A, Hassankhani H. Nurses as one of the users of the hospital information system. Health Information Management.2015; 13(4): 310-315. [In Persian] doi.org/10.48305/him.2022.24345.
20. Raeisi P, Alikhani M, Mobinizadeh MR. Performance-based pay in Tehran's Hashemi Nejad hospital. Journal of Heathcare Management Research. 2010; 2(1&2).27-36. [In Persian]. Available from: https://sanad.iau.ir/Journal/jhm/Article/806770/FullText
21. Ahmadi M, Bashiri A. A minimum data set of radiology reporting system for exchanging with electronic health record system in Iran. Journal of Payavard Salamat. 2012;8(2). 121-133. Available from: http://payavard.tums.ac.ir/article-1-5359-en.html
22. Jannati A, Kabiri N, Jafarabadi M, Pourasghari B, Bayaz B. Surveying impact of performance based payment on efficiency of clinical laboratory of teaching hospital of Imam Reza in Tabriz. Hospital Quarterly. 2015; 52(1). 51-56. [In Persian]. Available from: URL: http://jhosp.tums.ac.ir/article-1-5350-en.html
23. Maiga AJiwani S,Mutua M, Porth T, et al. . Generating statistics from health facility data: the state of routine health information systems in Eastern and Southern Africa. BMJ Global Health 2019;4: e001849. doi: 10.1136/bmjgh-2019-001849 [DOI:10.1136/bmjgh-2019-001849]
24. Jafari H, Ranjbar M, Amini Rarani M, Hashemi Al-Sadat F, Bidaki Seyed S. Users' experiences and views about service delivery through an integrated health system: a qualitative study. Journal of Toloo-e-Behdasht.2020; 19(2): 57-71. [In Persian] Available from: https://civilica.com/doc/1154635/ [DOI:10.18502/tbj.v19i2.3396]
25. Salahuddin L, Ismail Z, Ikram R, et al. . Safe use of hospital information systems: an evaluation model based on a sociotechnical perspective. Behaviour & Information Technology. 2019; 39(1):1-25. doi.org/10.1080/0144929X.2019.1597164 [DOI:10.1080/0144929X.2019.1597164]
26. Mbondji PKebede D, Soumbey-Alley E, et al. . Health information systems in Africa: descriptive analysis of data sources, information products and health statistics. Journal of the Royal Society of Medicine. 2014; 107(1):34-45. Available from: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4109358/ [DOI:10.1177/0141076814531750]
27. Edhie Y, Bakri A, Irdiana S, Waromi J, Jansen S. Analysis of the influence of financial information systems, internal control systems, and information technology on quality of financial reports. Jurnal Informasi Dan Teknologi. 2024; 6(1): 266-271.doi.org/10.60083/jidt.v6i1.513 [DOI:10.60083/jidt.v6i1.513]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
