مقدمه: داده‌کاوی فرآیندی رایانه‌ای برای کشف روابط و الگوهای معنادار بین داده‌های بزرگ است. شناسایی الگوهای رفتاری کاربران به بهبود تصمیم‌گیری در کتابخانه‌ها کمک می‌کند. هدف این پژوهش تحلیل تراکنش‌های گردش منابع کتابخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با الگوریتم‌های داده‌کاوی است.

روش کار: در این مطالعه توصیفی، برای تعیین الگوهای پنهان در داده‌های گردش منابع کتابخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، از روش‌های داده‌کاوی استفاده شد. اطلاعات اعضا و تراکنش‌های گردش منابع از نرم‌افزار کتابخانه استخراج شد و پس از پالایش و افزودن فیلدهای محاسباتی، در قالب فایل‌های اکسل ذخیره شدند. برای انجام مراحل مختلف کشف دانش، از افزونه داده‌کاوی Microsoft SQL Server 2008 در نرم‌افزار آفیس 2007 استفاده شد. ماتریس طبقه‌بندی، برای محاسبه میزان صحت مدل‌های تولیدشده، به‌کاربرده شد. یافته‌های پژوهش در قالب شکل و جدول گزارش شدند.

یافته‌ها: 394011 تراکنش امانت و بازگشت کتاب توسط 5600 عضو تا پایان سال 1392 در نرم‌افزار کتابخانه ثبت‌شده بودند. گردش منابع در هر نیمسال تحصیلی از توالی منظمی برخوردار بود. 87 درصد اعضا، کمتر از 46 روز کتاب‌های امانتی را بازگشت می‌دهند و 96 درصد دانشجویان کمتر از 18 روز در عودت کتاب‌ها تأخیر دارند. اعضا به‌طور متوسط 35 مدرک در مدت عضویتشان به امانت می‌گیرند. با استفاده از قوانین وابستگی می‌توان ارتباط موضوعی مدارک موردعلاقه اعضا را کشف کرد.

نتیجه‌گیری: داده‌کاوی منجر به شناسایی رفتار اطلاعاتی اعضا، طبقه‌بندی اعضای فعال و شناسایی عوامل مؤثر بر مدت امانت و دیرکرد مدارک گردید. الگوهای آشکارشده جهت بهبود تصمیم‌گیری در مدیریت نیروی انسانی و تدوین مقررات خدمات گردش منابع کتابخانه پیشنهاد می‌شود