مقدمه: هزینه‌های سلامت یکی از انواع هزینه‌های خانوارها است که شرایط اقتصادی و اجتماعی آن‌ها و نیز سیاست‌های دولت در زمینه‌ی سلامت از جمله بیمه‌ی درمان، از عوامل موثر در تعیین میزان آن می‌باشد. لذا هدف این پژوهش، بررسی تاثیر این شرایط بر سطوح مختلف هزینه‌های سلامت خانوارهادر ایران است.

روش کار: این مطالعه از نوع کاربردی بوده و در آن از مدل اقتصادسنجیِ پروبیت رتبه‌بندی شده استفاده شده و داده‌های مورد استفاده نیز از آمارهای هزینه و درآمد خانوار سال 1393 مرکز آمار ایران با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوری شده است. حجم نمونه 23573 خانوار در مناطق مختلف کشور است. همچنین برآورد نتایج و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار  STATA14انجام شده است.

یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهند که تحصیلات سرپرست، سن سرپرست، مرد بودن سرپرست، داشتن بیمه درمانی، بُعد خانوار، و درآمد سرانه خانوار رابطه مثبتی با هزینه سلامت خانوار دارند. همچنین اثرات نهائی برای متغیرهایِ فوق، در گروه یک متغیر وابسته، منفی است، یعنی افراد با وضعیت اقتصادی اجتماعی بهتر، تمایل کمی به هزینه‌های پایین سلامت دارند، اما برای گروه‌های بالاتر هزینه‌های سلامت، مجددا این رابطه مثبت می‌شود. همچنین، در میان خانوارهای دارای بیمه درمان، خانوارهای دارای بیمه‌های روستایی، تامین اجتماعی، مکمل و خدمات درمانی به ترتیب هزینه سلامت کمتری را داشته‌اند.

نتیجه گیری: با توجه به یافته‌ها، خانوارهایی که نه تنها از لحاظ اقتصادی، بلکه از نظر موقعیت اجتماعی وضعیت بهتری دارند، مخارج سلامت بالاتری داشته‌اند. همچنین، با توجه به پرداخت‌هایِ مختلف خانوارهای دارای بیمه‌های درمان متفاوت، که در مطالعات دیگر کمتر به آن توجه شده، پیشنهاد می‌شود که دولت یک بسته‌ی بیمه پایه را در نظر بگیردکه از نظر کیفیت خدمات ارائه شده برای همه‌ی خانوارها یکسان باشد و از نظر حق بیمه نیز عادلانه باشد به گونه‌ای که همه‌ی افراد جامعه را پوشش دهد و نابرابری‌های اقتصادی، بر وضعیت سلامت خانوارها تاثیر منفی نگذارد.