---

  در عرصه مراقبت های بهداشتی و درمانی ، تعریف واژه کیفیت و اندازه گیری و سنجش آن چندان آسان نیست. معمولاً در زمینه خدمات بهداشتی ، عامل کیفیت متمایز کننده دو حد مطلوب و نامطلوب از ارائه خدمات می باشد. از آنجا که امروزه بازار ارائه خدمات بهداشتی درمانی به سرعت در حال تغییر است، ضروری است که سازمان های ارائه دهنده این خدمات بتوانند خود را با آهنگ این تغییرات هنگام سازند و بدین منظور در پی کسب کیفیت باشند .

  مدیریت کیفیت جامع یا (TQM) تفکری فلسفی و روشی است که سازمان ها به کمک آن می توانند این تغییرات را به نحو مطلوب اداره کنند و یا با وجود فشارهای خارجی به اهداف خود دست یابند .

  تغییر فرهنگ سازمانی فرآیندی آهسته است و TQM خطوط کلی این حرکت را مشخص می سازد. برای اینکه TQM به طور اثربخشی در سازمان ها پیاده شود احتیاج است که درکی کلی از آن در سازمان به وجود بیاید و تمام کارکنان باارزش و مافع آن برای مشتریان داخلی و خارجی سازمان آشنا شوند.

  در این مقاله ، نویسندگان ضمن تعریف مفهوم TQM و روش Focus- PDCA ، شرح می دهند که چگونه این استراتژی می تواند به طور موثری در سازمان های بهداشتی و درمانی بکار گرفته شود .

---

تحلیل استرتژیک درونی و بیرونی (SWOT analysis) مقدمه: امروزه مدیریَت دانشگاهی به فعَالیت پویا و دشواری مبدل شده و چنانچه مدیران بخواهند راهبردها و اهداف مناسبی اتخاذ نمایند، باید به برنامه ریزی استراتژیک اقدام کنند. در ابتدای این برنامه ریزی، نیازمند آگاهی و شناخت عمیق و دقیق از وضعیت حاضرخود هستند. هدف از این مطالعه، شناخت وضعیت موجود دانشکده ی مدیریَت و اطلاع رسانی پزشکی از طریق تحلیل درونی و بیرونی درسال ۱۳۸۶ بود.

روش بررسی: در این پژوهش از ترکیب دو روش تحقیق کمَی و کیفی استفاده شده ؛ افرادجامعه ی پژوهش شامل مدیران و معاونین و کارشناسان و کارمندان دانشکده بودند (۸۵ نفر) که به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند. ابزار مورد استفاده، دو پرسشنامه ی محقَق ساخته، و مصاحبه به شیوه ی جلسات بحث گروهی بود. برای تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی، و تحلیل SWOT استفاده شد.

یافته ها: یافته ها نشان داد که دانشکده ی مدیریَت از نظر عوامل داخلی و خارجی از نقاط قوَت و فرصت های بیشتری برخوردار است و در شرایطی ست که می تواند با کمک استراتژی های مورد نظر، به بهره برداری از فرصت ها در جهت کاهش ضعف ها و تهدیدات بپردازد. بخش های پژوهشی و دانشجویی از نقاط قوَت بیشتری برخوردارند، و بخش فرهنگی با ضعف های بیشتری مواجه است. از جمله مشکلاتی که این دانشکده با آن روبروست تغییرات شدید مدیریَتی، متمرکز بودن نظام مدیریَتی ، فقدان تفکَر و نگرش سرمایه ای بودن به رشته های دانشکده است.

نتیجه گیری: دانشکده ی مدیریَت و اطلاع رسانی پزشکی از جایگاه نسبتا خوبی برخورداراست و توانسته از عوامل محیطی داخلی و خارجی به خوبی بهره برداری کند. با این حال هنوز مشکلات فراوانی دارد که با آینده نگری و برنامه ریزی استراتژیک و بهره برداری از فرصت ها و قوت ها می تواند بر ضعف ها و مشکلات فایق آید

---

مقدمه: برنام هریزی استراتژیک با تبیین تصویری از وضعیت آیند هی سازمان تحولات برون سازمانی و درون سازمانی را به فرص تهای بهینه تبدیل م یکند.

روش بررسی: این پژوهش توصیفی- اکتشافی؛ به صورت موردی انجام م یگیرد. داد هها از بررسی اسناد و مدارک ادار هی مذکور و مصاحب هی حضوری با هست هی مرکزی به دست آمد. سند برنام هی استراتژیک به وسیل هی فر مهای ارزیابی ارائه شده توسط طبیبی – ملکی بررسی؛ و جهت تحلیل داد هها از شاخ صهای مرکزی؛ و به منظور تصمی مگیری جهت ارزیابی، از سیستم فازی ممدانی با ۳ ورودی و یک خروجی استفاده شد.

 یافته ها: گا مهای برنام هریزی برای برنام هریزی استراتژیک، تدوین استراتژ یها و تدوین شاخ صهای ارزیابی برنامه کمترین برابر با صفر، میزان ورودی ،P امتیاز (صفر) و بیانی هی ارز شها بیشترین امتیاز ( ۸۳ درصد) را کسب نمودند. میزان ورودی برابر با ۱,۹ و میزان (SSMVVO) تحلیل محیط، شناسایی گرو ههای هدف و ذی نفعان، رسالت، دورنما، ارز شها و اهداف کلی برابر با ۰.۴۳ بود. میزان (POTSI) ورودی مسائل استراتژیک، اهداف استراتژیک، مقاصد، استراتژ یها، شاخ صهای سنجش تعیین شد. درج هی عضویت متغیر خروجی در مجموع هی فازی عدم پذیرش یا تصویب برابر ۰.۶۲ (SPO) خروجی ۰.۵۴۷ و درجه ی عضویت آن در مجموع هی فازی پذیرش سند برابر ۰.۴۲ ؛ و در دیگر مجموع ههای فازی متغیر خروجی، درج هی عضویت صفر بود.

نتیجه گیری: به کارگیری روش فازی و برای ارزیابی اسناد برنامه استراتژیک نسبت به روش تصمی مگیری بر اساس میانگین کل ساده تر و به واقعیت نزدیکتر است.

---

  مقدمه: ایمنی بیمار از مهمترین مسائل مورد توجه نظام های سلامت کشورهای توسعه یافته می باشد . هدف از مطالعه حاضر طراحی و تدوین استراتژی ها و اقدامات پیشگیرانه از وقوع خطاهای پزشکی در بیمارستان های دولتی استان تهران بود.

  روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی– پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه صاحبان فرآیند( تیم های ۱۲ نفره) بیمارستان های دولتی استان تهران بود.حجم نمونه ۳۹۶ نفر بود که به شیوه نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. از پرسشنامه پژوهشگر ساخته برای جمع آوری داده ها استفاده شد.
داده ها پس از گردآوری با روش «تحلیل عاملی» تحلیل گردید.

  یافته ها : صاحبان فرآیند بیمارستان های دولتی استان تهران، بکارگیری دوازده استراتژی را به منظور پیشگیری از وقوع خطاهای پزشکی ضروری دانسته اند که در مجموع (۲۴ . ۴۸ درصد) واریانس کل داده ها را تبیین می نمود. بیشترین قدرت تبیین مربوط به استراتژی مدیریت منابع انسانی(۷,۸۱ درصد) و کمترین قدرت تبیین مربوط به استراتژی کار تیمی (۱.۹۳ درصد) بود.

  نتیجه گیری: بیمارستان های دولتی استان تهران می توانند با بکارگیری استراتژی های پیشگیرانه بویژه در حوزه مدیریت منابع انسانی و انجام اقدامات پیشگیرانه ای همچون برگزاری آزمون های اولیه و دوره ای صلاحیت و توانمند سازی ارائه دهندگان خدمت، کیفیت ارائه خدمات بالینی را بهبود بخشند.

---

مقدمه: تفکر استراتژیک در استمرار بقا و پیشرفت در محیط متغیر و پویای امروزی نقش بسیار مهمی را بازی می نماید. تفکر استراتژیک ابزاری است که به مدیران کمک می کند تا فرصت های جدید را خلق نمایند. هدف اصلی تحقیق حاضر، سنجش تطابق تفکر استراتژیک سازمان دانشگاه علوم پزشکی تهران، با مولفه های مدل گلدمن که شامل تفکر مفهومی، تفکر سیستمی، فرصت طلبی هوشمندانه و آینده نگری می باشد.
روش کار: پژوهش حاضر، یک تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می‏باشد، و از نظر اهداف جزء تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری این تحقیق، مدیران ارشد ستادی دانشگاه با حجم نمونه ۹۷ نفری که طبق مدل گلدمن (۲۰۰۵) تفکر حاکم بر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران ارزیابی شد. برای تحلیل نتایج، پس از استخراج داده های جمع آوری شده از پرسشنامه استانداردی با ضریب آلفای کرونباخ۰,۸۳ به کمک نرم‏افزارSPSS۱۸، و از طریق آزمون t تک نمونه و آزمون فریدمن به عنوان آمار استنباطی،و جدول فراوانی و نمودار ستونی برای آمار توصیفی استفاده شد.
یافته ‏ها:آزمون ها این نتیجه را تایید کردند که کلیه مولفه های مدل در سازمان اجرا شده است و ترتیب مولفه ها با توجه به آزمون فریدمن به ترتیب تفکر سیستمی، تفکر مفهومی، آینده‏ نگری و فرصت طلبی هوشمندانه می‏باشند.
نتیجه‏ گیری: یافته‏ ها بیانگر این مساله است که مدیران دانشگاه درحدخوبی پایبند به تفکر استراتژیک هستند. تفکر سیستمی بالاترین کاربرد را در این سازمان دارد و کمترین کاربرد در زمینه فرصت‏ طلبی هوشمندانه است. .

---

مقدمه: یکی از ضرورت‌های مهم نظام‌‌‌های مراقبت سلامت در ارائه خدمات باکیفیت و ایمن، تدوین استراتژی‌‌‌های مناسب، اجرای مؤثر این استراتژی‌‌‌ها و کنترل نتایج حاصل از اجرا است. طراحی و برقراری سیستم کنترل استراتژیک، این اطمینان را می‌دهد که عملکرد سازمان در ارتباط با گام‌های مدیریت استراتژیک صحیح است. هدف از مطالعه، حاضر شناسایی و تحلیل اکتشافی عوامل مرتبط با کنترل استراتژیک در بیمارستان‌ بود.
روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع تحلیلی است که در سال ۱۳۹۵ انجام گرفت و طی آن ۴۲۵ نفر از کارشناسان کمیته برنامه‌ریزی استراتژیک بیمارستان‌های آموزشی وابسته به دانشگاه‌‌‌های علوم پزشکی تهران و ایران و افراد آگاه در حوزه برنامه‌ریزی استراتژیک وارد مطالعه شدند. داده‌ها با استفاده از یک پرسش‌نامه محقق ساخته جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌ها بر اساس رویکرد تحلیل عاملی اکتشافی و به کمک نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۱ صورت پذیرفت.
یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد پرسش‌نامه عوامل مرتبط با کنترل استراتژیک در مراکز بیمارستانی از پنج عامل مستقل شامل زیرساخت‌ها و حمایت بیرونی (درصد واریانس ۳/۱۳)، شفاف‌سازی چشم‌انداز و استراتژی و تبدیل آن‌ها به عمل (درصد واریانس ۲/۱۲)، به اشتراک‌گذاری و برقراری جریان داده‌‌‌ها و دانش (درصد واریانس ۳/۱۰)، برنامه‌ریزی و تنظیم مقاصد (درصد واریانس ۲/۹) و بازخورد و یادگیری استراتژیک (درصد واریانس ۵/۷) تشکیل‌شده است.
نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه نشان داد که پرسش‌نامه کنترل استراتژیک استفاده شده در این مطالعه می‌تواند به‌عنوان ابزاری مناسب برای بررسی صحت تدوین، اجرا، پایش و ارزشیابی استراتژی‌ها در مراکز بیمارستانی استفاده شود.

---

مقدمه: نظام مراقبت بیماری‌های واگیر شامل جمع‌آوری، تحلیل و تفسیر داده‌های مرتبط با بیماری‌های واگیر، به‌منظور برنامه‌ریزی، اجرا و ارزشیابی سیاست‌ها و مداخلات بهداشت عمومی است. این نظام در ایران با نقاط ضعف و چالش‌هایی مواجه است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل استراتژیک و شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای مرتبط با نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران در زمان بحران‌ها و ارائۀ راهکارهایی برای تقویت آن انجام شده است.
روش ها: این پژوهش با روش مرور حیطه‌ای انجام شد. مطالعات فارسی و انگلیسی مرتبط با نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران در بازه زمانی سال ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۱ خورشیدی و ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ میلادی با کلیدواژه‌های مناسب جست­وجو شد. در نهایت، تعداد ۴۱ مطالعه انتخاب و با کمک نرم‌افزار MAXQDA و روش تحلیل چارچوبی تحلیل شدند.
یافته ­ها: نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها، تهدیدها و راهکارهای تقویت نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران شناسایی شده و در پنج گروه بیماری‌های اولویت‌دار برای مراقبت، ساختار نظام مراقبت، وظایف اصلی نظام مراقبت، وظایف پشتیبان نظام مراقبت و کیفیت نظام مراقبت قرار گرفتند. مهم‌ترین نقاط قوت نظام مراقبت کشور، بازبینی دوره‌ای فهرست بیماری‌های مشمول گزارش فوری، حذف و ریشه‌کنی بسیاری از بیماری‌های واگیر، استقرار سریع در شرایط بحرانی و کارایی بسیار بود. انگیزۀ کم کارکنان، ناکارآمدی نظام گزارش‌دهی در بیمارستان‌ها، و همکاری نامطلوب بین‌بخشی در اولویت‌بندی بیماری‌ها از مهم‌ترین نقاط ضعف بودند. راه‌اندازی سامانه‌های ثبت اطلاعات بهداشتی، وجود تجهیزات پیشرفتۀ تشخیصی در کشور و افزایش آگاهی عمومی درخصوص بیماری‌های واگیر از مهم‌ترین فرصت‌ها؛ و گستردگی سرزمینی، پراکندگی جمعیت، بروز همه‌گیری‌های بیماری‌های واگیر در کشورهای همسایه، و حضور مهاجران در کشور از مهم‌ترین تهدیدها برای نظام مراقبت بیماری‌ها بودند. برای تقویت نظام مراقبت بیماری‌های واگیر راهکارهایی مانند تقویت نقش تولیتی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، ادغام نظام مراقبت بیماری‌ها با برنامۀ پزشکی خانواده، یکپارچه‌سازی بخش‌های گوناگون نظام مراقبت، انتشار منظم نتایج و ایجاد سیستم بازخورد دوطرفۀ مؤثر معرفی شد.
نتیجه‌گیری: ساختارها، فرایندها و وظایف اصلی و پشتیبان نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران باید به‌گونه‌ای تقویت شود که موجب بهبود کیفیت خدمات و پاسخگویی مناسب در زمان بحران‌ها شود. تحلیل وضعیت نظام مراقبت می‌تواند شواهد مناسبی در اختیار سیاستگذاران نظام سلامت به‌منظور اتخاذ مداخلات اصلاحی قرار دهد.