مقدمه: در اغلب کشورها بویژه در کشورهای در حال توسعه، مراقبت های اولیه بهداشتی توسط دولت ارائه می‌شود. محدودیت منابع، بالا بودن هزینه ها، و پایین بودن کیفیت خدمات دولتمردان و سیاستگزاران عرصه سلامت را ناچار به تحول و شروع اصلاحات ساخته است که از جمله آنها می توان به آغاز مشارکت فعالانه بخش خصوصی در ارائه خدمات بهداشتی درمانی اولیه اشاره نمود. این مطالعه با هدف مقایسه وضعیت بیماریابی و مراقبت غیر واگیر و رضایت بیمار در تعاونی های بهداشتی درمانی و مراکز بهداشتی درمانی دولتی انجام شد.
روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه ی تحلیلی ست که در آن دوگروه از مراکز بهداشتی درمانی با مدیریت دولتی (۱۸ مرکز) و تعاونی ( ۹ مرکز) از نظر بیماریابی و مراقبت بیماری های غیر واگیر مورد مقایسه قرار گرفتند. داده ها با استفاده از چک لیست و بررسی و مشاهده پرونده‌ها و دفاتر پیگیری بیماران جمع آوری شد و با استفاده از آزمون های t-test و X۲و نرم افزارهای EPI INFO و SPSS تحلیل شد.
یافته‌ها: این مطالعه نشان داد که نسبت جمعیت معاینه شده در زمان مطالعه در تعاونی های بهداشتی درمانی و مراکز بهداشتی درمانی دولتی به ترتیب ۸/۵۳ و ۲/۲۳ درصد و نسبت بیماریابی در جمعیت معاینه شده به ترتیب ۳/۱۰ و ۹/۱۵ درصد بود. میانگین مراقبت از بیماران دیابت در تعاونی‌های بهداشتی ۵/۶ و در مراکز بهداشتی درمانی دولتی ۸/۶ بار در سال بود.
نتیجه گیری : نتایج پژوهش نشاندهنده ی این واقعیت است که با مشارکت بخش خصوصی در ارائه مراقبت های اولیه بهداشتی و نظارت مستمر بخش دولتی بر این فعالیت ها می‌توان یک نظام ارائه خدمات اثربخش ایجاد نمود.
