دکتر علی طالبیان، دکتر مریم اخوتی، خانم هما ارشدی، دکتر رامین حیاتی، دکتر رضا تبریزی، زینب کریمی مقدم،
جلد ۲۶، شماره ۲ - ( ۴-۱۴۰۲ )
چکیده
مقدمه: تحلیل استنادی یکی از روش‌های ارزیابی تولیدات علمی است که از دیرباز مورد توجه بوده‌است. با توجه به محدودیت‌های تحلیل استنادی و گسترش رسانههای اجتماعی و اهمیت آنها در اشاعۀ یافته‌های پژوهشی، ضروری است به شاخص‌های جدید، که دگرسنجی نام دارند، در کنار شاخص‌های سنتی، برای ارزیابی پژوهش توجه شود؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت مقالات حوزۀ اعتیاد به مواد مخدر افیونی براساس شاخص‌های کتابسنجی و دگرسنجی و همچنین تعیین رابطۀ عملکرد استنادی و دگرسنجی مقاله‌های این حوزه است.
روش ها: پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است که با استفاده از روش‌های کتابسنجی و دگرسنجی انجام شده‌است. جامعۀ پژوهش شامل ۱۶۸۰۳ عنوان مقاله در حوزۀ اعتیاد به مواد مخدر افیونی، نمایه‌شده در پایگاه اسکوپوس از ابتدا تا انتهای سال۲۰۲۲ است. برای گردآوری دادهها از پایگاه اسکوپوس و ابزار پلام‌ایکس، و برای تجزیه‌وتحلیل دادهها از نرم‌افزارهای اکسل و اس‌پی‌اس‌اس استفاده شده‌است.
یافته ها: از میان مقالات مطالعۀ حاضر، در مجموع ۸۰/۶ درصد مقالات استناد دریافت کرده‌اند و ۹۵ درصد این تولیدات حداقل یک مرتبه در یکی از رسانههای اجتماعی مورد توجه قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نشان داد به‌لحاظ آماری، رابطۀ معنادار و مثبتی میان شمار استنادها و تمام دگرسنجههای مقالات شامل استفاده، کسب، اشاره، رسانه های اجتماعی، و استناد وجود دارد.
نتیجه‌گیری: وجود همبستگی مثبت بین شاخص استنادی و دگرسنجی در مقالات حوزۀ اعتیاد به مواد مخدر افیونی، نشان‌دهندۀ تأثیر مثبت رسانههای اجتماعی بر میزان استناد به مقالات علمی است؛ بنابراین پژوهشگران حوزۀ اعتیاد به مواد مخدر افیونی نیز به‌منظور دریافت استناد می‌توانند از رسانههای اجتمـاعی بهره‌مند شوند و آثار خود را در رسانههای اجتماعی گوناگون به اشتراک بگذارند.
