مقدمه: کسب اطمینان از ارائه ی بهترین و کیفی ترین خدمات بهداشتی درمانی مستلزم ارزیابی عملکرد بخش سلامت؛ و ارزیابی کارایی اولین گام در ارزیابی عملکرد می باشد. هدف از این تحقیق، ارزیابی کارایی استان های کشور، و مقایسه ی روند آن در برنامه های سوم و سال های ابتدایی برنامه چهارم توسعه، در زمینه ی سلامت روستایی بود. علاوه بر این ضمن شناسایی استان های مرجع، شاخص های حساس هر استان نیز شناسایی و بررسی شد تا امکان افزایش کارایی هر استان نیزفراهم شود.

روش بررسی: این یک پژوهش کاربردی، و پیمایشی توصیفی ست. اطلاعات کلیه ی استان ها وارد مدل تحلیل پوششی داده ها ؛و تجزیه وتحلیل شد. ابزار جمع آوری اطلاعات، مستندات کتابخانه ای و اینترنتی بوده و از اسناد و مدارک برای جمع آوری داده ها جهت اندازه گیری استفاده شده است. برای نظرخواهی از خبرگان در مورد شاخص ها از پرسشنامه استفاده شده است.

یافته ها: استان های اردبیل، همدان، ایلام و گیلان از گروه استان های کارا در برنامه ی سوم خارج شده؛ و استان های چهارمحال و بختیاری، کردستان و قزوین به استان های کارا در برنامه ی چهارم پیوسته اند. استان های گلستان، قم، قزوین، تهران و مازندران بیشترین؛ و استان های سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد و سمنان کمترین کارایی را دارند. شاخص سرانه ی تخت از شاخص های ورودی ؛ و پوشش تنظیم خانواده مدرن از شاخص های خروجی، به عنوان حساس ترین شاخص ها معرفی شد.

نتیجه گیری: در این دو برنامه استان های دارای بیشترین وکمترین کارایی ؛ و استان های مرجع برای هر استان ناکارا مشخص شد. شاخص های سرانه ی تخت ثابت موجود و درصد پوشش تنظیم خانواده به صورت مدرن به عنوان حساس ترین شاخص ها انتخاب شد.