جلد 27، شماره 4 - ( 10-1403 )
جلد 27 شماره 4 صفحات 66-51 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rahmatizadeh S, Valizadeh-Haghi S, Ranjbar S, Motahari-Nezhad H, Khazaal Y, Kohzadi Z. Readability evaluation of online health information on COVID-19: a survey of Persian websites. jha 2025; 27 (4) :51-66
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4591-fa.html
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4591-fa.html
رحمتی‌زاده شهاب‌الدین، ولی‌زاده حقی سعیده، رنجبر سما، مطهری‌نژاد حسین، خزائل یاسر، کهزادی زینب. ارزیابی خوانایی اطلاعات سلامت آنلاین کووید 19: بررسی وب‌سایت‌های فارسی. فصلنامه مدیریت سلامت. 1403; 27 (4) :51-66
شهاب‌الدین رحمتی‌زاده1 
، سعیده ولی‌زاده حقی2 ، سما رنجبر2 ، حسین مطهری‌نژاد3 ، یاسر خزائل4 ، زینب کهزادی5
، سعیده ولی‌زاده حقی2 ، سما رنجبر2 ، حسین مطهری‌نژاد3 ، یاسر خزائل4 ، زینب کهزادی5
1- گروه مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران. ، shahab.rahmatizadeh@gmail.com
2- گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.
3- دانشگاه اوبودا، بوداپست، مجارستان.
4- گروه روانپزشکی، بیمارستان‌های دانشگاهی لوزان و دانشگاه لوزان، لوزان، سوئیس.
5- گروه مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.
2- گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.
3- دانشگاه اوبودا، بوداپست، مجارستان.
4- گروه روانپزشکی، بیمارستان‌های دانشگاهی لوزان و دانشگاه لوزان، لوزان، سوئیس.
5- گروه مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 971 kb]
(93 دریافت)
| چکیده (HTML) (175 مشاهده)
شکل ۱. نمودار جریان جستجوی گوگل برای بازیابی وب‌سایت‌ها.
شکل ۲. رتبه‌بندی خوانایی وب‌سایت‌ها بر اساس رتبه آنها در موتور جستجوی گوگل.
جدول ۴. سطح خوانایی وب‌سایت‌های فارسی منتشرشده توسط سازمان‌های برجسته بین‌المللی و ملی
متن کامل: (31 مشاهده)
مقدمه
سازمان جهانی بهداشت در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۲۰ همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ را اعلام کرد [1]. اطلاعات دقیق درباره تمام بیماری‌ها از جمله بیماری ناشی از ویروس کووید-۱۹ برای اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه توسط افراد جامعه ضروری است. از طرفی، اینترنت به‌عنوان یکی از منابع اطلاعاتی درباره این بیماری در نظر گرفته می‌شود. اطلاعات به‌دست‌آمده از اینترنت می‌تواند بر پیشگیری از بیماری و تصمیم افراد برای مراجعه به پزشک تأثیر بگذارد [2،3]. تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از مردم علاوه بر دنبال‌کردن توصیه‌های مراقبت‌کنندگان خود، به‌طور مکرر از اینترنت برای دریافت اطلاعات درباره تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌های مختلف استفاده می‌کنند [4،5]. این اطلاعات بر تعامل بیمار-پزشک و مشاوره‌های پزشکی نیز تأثیر می‌گذارد [6،7].
سواد سلامت دانشی است که برای مقابله یا حل مشکلات مرتبط با سلامت به‌کار می‌رود [8]. افراد با مهارت‌های سواد سلامت کمتر توانایی کمتری در درک و جذب اطلاعات بهداشتی دارند [9]. سواد سلامت پایین با وخامت وضعیت سلامت و هزینه‌های بالای درمانی همراه است [10،11]. خوانایی یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی میزان درک خواننده از نوشته‌ها است [12،13] و می‌تواند به کاهش مشکلات ناشی از سواد سلامت پایین در افراد کمک کند [14]. خوانایی به میزان سهولت درک مطالب نوشتاری اشاره دارد [15]. خواندن، درک محتوای نوشتاری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات بهداشتی برای سلامت جامعه اهمیت زیادی دارند [16]. مقیاس‌های سنجش خوانایی توانایی خواننده در درک اطلاعات ارائه‌شده را بررسی می‌کنند. موسسه ملی سلامت و انجمن پزشکی آمریکا توصیه می‌کنند که نوشته‌های آموزشی برای بیماران باید در سطح کلاس ششم یا پایین‌تر (۱۱ یا ۱۲ ساله) نوشته شوند [17]. با‌این‌حال، مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که بیشتر اطلاعات بهداشتی به‌صورت تخصصی و پیچیده نوشته می‌شوند و فراتر از توانایی عموم مردم برای درک محتوای آنها است [21–18]. به‌علاوه، گاهی خواندن اطلاعات آنلاین چالش‌برانگیزتر از خواندن منابع چاپی سنتی است [22]. دشواری در خوانایی منجر به ناتوانی درک صحیح اطلاعات سلامت می‌شود و پیامدهای منفی مانند کاهش احتمال پیشگیری از بیماری و استفاده از خدمات بهداشتی را به همراه دارد [23].
زبان فارسی پس از عربی دومین زبان پرکاربرد در خاورمیانه است و زبان رسمی سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان محسوب می‌شود. جمعیت این کشورها در مجموع ۱۳۲ میلیون نفر، معادل 72/1% از جمعیت جهان است، که بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند اطلاعات سلامت را به‌صورت آنلاین دریافت کنند [24]. علاوه‌بر‌این، جامعه بزرگی از فارسی‌زبانان در کشورهایی مانند بحرین، امارات متحده عربی و عراق حضور دارد. لازم به ذکر است که به دلیل تسلط ناکافی بسیاری از افراد بر زبان انگلیسی، معمولاً مطالب آموزشی به زبان مادری مطالعه می‌شوند [25]. فارسی‌زبانان بیشتر تمایل دارند برای کسب اطلاعات درباره بیماری‌ها به منابع آنلاین نوشته شده به زبان فارسی مراجعه کنند. این امر نشان می‌دهد که این افراد عمدتاً به وب‌سایت‌های فارسی برای دریافت اطلاعات مرتبط با سلامت روی می‌آورند. از‌این‌رو، ارزیابی خوانایی وب‌سایت‌های فارسی بسیار حائز اهمیت است زیرا این موضوع تأثیر مستقیمی بر سلامت جمعیت فارسی‌زبان دارد. کووید-19 دیگر به‌عنوان همه‌گیری جهانی طبقه‌بندی نمی‌شود، اما ارزیابی خوانایی وب‌سایت‌های سلامت فارسی‌زبان هم برای بحران‌های بهداشتی آینده و هم به‌عنوان معیاری برای ارتباطات مؤثر سلامت عمومی همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطالعه به ارزیابی خوانایی وب‌سایت‌های فارسی‌زبانی می‌پردازد که اطلاعات مرتبط با کرونا را ارائه می‌دهند.
روش ها
برای انجام این مطالعه، کلیدواژه‌های " کرونا"، "ویروس کرونا" و "بیماری کرونا" به زبان فارسی در موتور جستجوی محبوب گوگل جستجو شدند [26،27]. با توجه به اینکه اکثر کاربران از سه صفحه اول نتایج جستجو استفاده می‌کنند [28]، سه صفحه اول نتایج جستجوی گوگل بازیابی شدند. این جستجو در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۲۳ با استفاده از مرورگر گوگل کروم انجام شد. پیش از جستجو، تمام داده‌های تاریخی و کوکی‌ها حذف و سپس، ۳۰ نتیجه اول موتور جستجوی گوگل به‌ازای هر کلیدواژه مذکور برای تحلیل انتخاب شدند. همه آدرس‌های اینترنتی ارزیابی شدند و سایت‌های نامرتبط، غیرقابل دسترس، غیر فارسی، تکراری، تبلیغاتی و غیرمتنی (کمتر از ۱۰۰ کلمه) حذف شدند. در نهایت، ۴۶ وب‌سایت حاوی اطلاعاتی در مورد بیماری کرونا به‌عنوان نمونه‌های این مطالعه انتخاب شدند (شکل ۱).
سازمان جهانی بهداشت در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۲۰ همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ را اعلام کرد [1]. اطلاعات دقیق درباره تمام بیماری‌ها از جمله بیماری ناشی از ویروس کووید-۱۹ برای اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه توسط افراد جامعه ضروری است. از طرفی، اینترنت به‌عنوان یکی از منابع اطلاعاتی درباره این بیماری در نظر گرفته می‌شود. اطلاعات به‌دست‌آمده از اینترنت می‌تواند بر پیشگیری از بیماری و تصمیم افراد برای مراجعه به پزشک تأثیر بگذارد [2،3]. تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از مردم علاوه بر دنبال‌کردن توصیه‌های مراقبت‌کنندگان خود، به‌طور مکرر از اینترنت برای دریافت اطلاعات درباره تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌های مختلف استفاده می‌کنند [4،5]. این اطلاعات بر تعامل بیمار-پزشک و مشاوره‌های پزشکی نیز تأثیر می‌گذارد [6،7].
سواد سلامت دانشی است که برای مقابله یا حل مشکلات مرتبط با سلامت به‌کار می‌رود [8]. افراد با مهارت‌های سواد سلامت کمتر توانایی کمتری در درک و جذب اطلاعات بهداشتی دارند [9]. سواد سلامت پایین با وخامت وضعیت سلامت و هزینه‌های بالای درمانی همراه است [10،11]. خوانایی یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی میزان درک خواننده از نوشته‌ها است [12،13] و می‌تواند به کاهش مشکلات ناشی از سواد سلامت پایین در افراد کمک کند [14]. خوانایی به میزان سهولت درک مطالب نوشتاری اشاره دارد [15]. خواندن، درک محتوای نوشتاری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات بهداشتی برای سلامت جامعه اهمیت زیادی دارند [16]. مقیاس‌های سنجش خوانایی توانایی خواننده در درک اطلاعات ارائه‌شده را بررسی می‌کنند. موسسه ملی سلامت و انجمن پزشکی آمریکا توصیه می‌کنند که نوشته‌های آموزشی برای بیماران باید در سطح کلاس ششم یا پایین‌تر (۱۱ یا ۱۲ ساله) نوشته شوند [17]. با‌این‌حال، مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که بیشتر اطلاعات بهداشتی به‌صورت تخصصی و پیچیده نوشته می‌شوند و فراتر از توانایی عموم مردم برای درک محتوای آنها است [21–18]. به‌علاوه، گاهی خواندن اطلاعات آنلاین چالش‌برانگیزتر از خواندن منابع چاپی سنتی است [22]. دشواری در خوانایی منجر به ناتوانی درک صحیح اطلاعات سلامت می‌شود و پیامدهای منفی مانند کاهش احتمال پیشگیری از بیماری و استفاده از خدمات بهداشتی را به همراه دارد [23].
زبان فارسی پس از عربی دومین زبان پرکاربرد در خاورمیانه است و زبان رسمی سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان محسوب می‌شود. جمعیت این کشورها در مجموع ۱۳۲ میلیون نفر، معادل 72/1% از جمعیت جهان است، که بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند اطلاعات سلامت را به‌صورت آنلاین دریافت کنند [24]. علاوه‌بر‌این، جامعه بزرگی از فارسی‌زبانان در کشورهایی مانند بحرین، امارات متحده عربی و عراق حضور دارد. لازم به ذکر است که به دلیل تسلط ناکافی بسیاری از افراد بر زبان انگلیسی، معمولاً مطالب آموزشی به زبان مادری مطالعه می‌شوند [25]. فارسی‌زبانان بیشتر تمایل دارند برای کسب اطلاعات درباره بیماری‌ها به منابع آنلاین نوشته شده به زبان فارسی مراجعه کنند. این امر نشان می‌دهد که این افراد عمدتاً به وب‌سایت‌های فارسی برای دریافت اطلاعات مرتبط با سلامت روی می‌آورند. از‌این‌رو، ارزیابی خوانایی وب‌سایت‌های فارسی بسیار حائز اهمیت است زیرا این موضوع تأثیر مستقیمی بر سلامت جمعیت فارسی‌زبان دارد. کووید-19 دیگر به‌عنوان همه‌گیری جهانی طبقه‌بندی نمی‌شود، اما ارزیابی خوانایی وب‌سایت‌های سلامت فارسی‌زبان هم برای بحران‌های بهداشتی آینده و هم به‌عنوان معیاری برای ارتباطات مؤثر سلامت عمومی همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطالعه به ارزیابی خوانایی وب‌سایت‌های فارسی‌زبانی می‌پردازد که اطلاعات مرتبط با کرونا را ارائه می‌دهند.
روش ها
برای انجام این مطالعه، کلیدواژه‌های " کرونا"، "ویروس کرونا" و "بیماری کرونا" به زبان فارسی در موتور جستجوی محبوب گوگل جستجو شدند [26،27]. با توجه به اینکه اکثر کاربران از سه صفحه اول نتایج جستجو استفاده می‌کنند [28]، سه صفحه اول نتایج جستجوی گوگل بازیابی شدند. این جستجو در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۲۳ با استفاده از مرورگر گوگل کروم انجام شد. پیش از جستجو، تمام داده‌های تاریخی و کوکی‌ها حذف و سپس، ۳۰ نتیجه اول موتور جستجوی گوگل به‌ازای هر کلیدواژه مذکور برای تحلیل انتخاب شدند. همه آدرس‌های اینترنتی ارزیابی شدند و سایت‌های نامرتبط، غیرقابل دسترس، غیر فارسی، تکراری، تبلیغاتی و غیرمتنی (کمتر از ۱۰۰ کلمه) حذف شدند. در نهایت، ۴۶ وب‌سایت حاوی اطلاعاتی در مورد بیماری کرونا به‌عنوان نمونه‌های این مطالعه انتخاب شدند (شکل ۱).
شکل ۱. نمودار جریان جستجوی گوگل برای بازیابی وب‌سایت‌ها.
فرمول خوانایی فلش (Flesch Reading Ease Formula) یکی از دقیق‌ترین فرمول‌ها برای تعیین سطح خوانایی متون است. در این پژوهش، خوانایی وب‌سایت‌ها با استفاده از روشی که برای متون فارسی تطبیق داده شده بود(Flesch Dayani Reading Ease )، اندازه‌گیری و رتبه‌بندی شد [29]. طبق فرمول ۱ [30]، این مقیاس با محاسبه طول جملات(length of sentences) و طول کلمات/هجاها (length of words) برای هر صد کلمه تعیین می‌شود. سطح خواندن متون فارسی به مقدار 835/262 تعیین شده است. برای تعیین خوانایی، سه نمونه تصادفی از هر متن، هر یک شامل صد کلمه، از ابتدا، میانه و انتهای متن گرفته شد. در صورتی که صفحه وب بیش از ۱۰۰ اما کمتر از ۲۰۰ کلمه داشت، یک نمونه صد کلمه‌ای انتخاب می‌شد. اگر کمتر از ۳۰۰ کلمه بود، دو نمونه انتخاب می‌شد. سپس روش فلش دیانی (فرمول ۱) برای محاسبه به‌کار گرفته شد و میانگین نمره خوانایی نمونه‌های یک صفحه به‌عنوان نمره خوانایی آن صفحه وب در نظر گرفته شد.
فرمول ۱ :
فرمول فلش-دیانی=835/262−(846/0×WL)−(015/1×SL)
SL=تعداد کلمات در متن/ تعداد جملات در متن
WL=تعداد حروف در متن/ تعداد کلمات در متن
بر اساس فرمول فلش، متنی با جملات کوتاه‌تر، کلمات کمتر و هجاهای کوتاه‌تر خواناتر است. نمره خوانایی بین ۶۰ تا ۷۰ به‌عنوان "عادی" در نظر گرفته می‌شود ولی نمره‌ای برابر یا بیشتر از ۷۰ به‌عنوان "بسیار آسان" و "آسان" در نظر گرفته می‌شود [31]. ، جدول ۱ سطح خوانایی بر اساس فرمول فلش را نمایش می‌دهد. داده‌های این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۱۷ تحلیل شدند. تحلیل واریانس (ANOVA) برای اندازه‌گیری تفاوت در میانگین نمرات خوانایی وب‌سایت‌ها بر اساس کلمات کلیدی جستجو شده و صفحات بازیابی‌شده از موتور جستجوی گوگل استفاده شد. علاوه‌بر‌این، از آزمون همبستگی پیرسون برای اندازه‌گیری همبستگی بین رتبه گوگل وب‌سایت‌ها و نمرات خوانایی آنها استفاده شد.
فرمول ۱ :
فرمول فلش-دیانی=835/262−(846/0×WL)−(015/1×SL)
SL=تعداد کلمات در متن/ تعداد جملات در متن
WL=تعداد حروف در متن/ تعداد کلمات در متن
بر اساس فرمول فلش، متنی با جملات کوتاه‌تر، کلمات کمتر و هجاهای کوتاه‌تر خواناتر است. نمره خوانایی بین ۶۰ تا ۷۰ به‌عنوان "عادی" در نظر گرفته می‌شود ولی نمره‌ای برابر یا بیشتر از ۷۰ به‌عنوان "بسیار آسان" و "آسان" در نظر گرفته می‌شود [31]. ، جدول ۱ سطح خوانایی بر اساس فرمول فلش را نمایش می‌دهد. داده‌های این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۱۷ تحلیل شدند. تحلیل واریانس (ANOVA) برای اندازه‌گیری تفاوت در میانگین نمرات خوانایی وب‌سایت‌ها بر اساس کلمات کلیدی جستجو شده و صفحات بازیابی‌شده از موتور جستجوی گوگل استفاده شد. علاوه‌بر‌این، از آزمون همبستگی پیرسون برای اندازه‌گیری همبستگی بین رتبه گوگل وب‌سایت‌ها و نمرات خوانایی آنها استفاده شد.
جدول ۱. تفسیر نمره خوانایی فلش بر اساس سطوح تحصیلی
| سطح تحصیلی | توضیحات | نمره خوانایی |
| پنجم | بسیار آسان | 90-100 |
| ششم | آسان | 80-90 |
| هفتم | نسبتاً آسان | 70-80 |
| هشتم-نهم | استاندارد | 60-70 |
| دهم-یازدهم | نسبتاً دشوار | 50-60 |
| مقطع دانشگاهی | دشوار | 30-50 |
| فارغ التحصیل دانشگاه | بسیار دشوار |
| 0-30 |
یافته ها
در مجموع، ۴۶ وب‌سایت فارسی مرتبط با ویروس کووید19 ارزیابی شدند. میانگین و انحراف معیار نمرات خوانایی وب‌سایت‌های تحلیل‌شده 22/11 ±56/80 بود، که نشان می‌دهد خوانایی وب‌سایت‌ها به‌طور متوسط در سطح آسان و در حد کلاس ششم نوشته شده‌اند. ۱۱ وب‌سایت از این تعداد (9/23%) دارای سطح خوانایی "بسیار آسان" بودند. همچنین، هفت وب‌سایت (2/15%) دارای سطح خوانایی پایین‌تر از "استاندارد" بودند (جدول ۲).
در مجموع، ۴۶ وب‌سایت فارسی مرتبط با ویروس کووید19 ارزیابی شدند. میانگین و انحراف معیار نمرات خوانایی وب‌سایت‌های تحلیل‌شده 22/11 ±56/80 بود، که نشان می‌دهد خوانایی وب‌سایت‌ها به‌طور متوسط در سطح آسان و در حد کلاس ششم نوشته شده‌اند. ۱۱ وب‌سایت از این تعداد (9/23%) دارای سطح خوانایی "بسیار آسان" بودند. همچنین، هفت وب‌سایت (2/15%) دارای سطح خوانایی پایین‌تر از "استاندارد" بودند (جدول ۲).
جدول ۲. فراوانی و درصد وب‌سایت‌ها بر اساس امتیاز خوانایی
| نمره خوانایی | فراوانی | درصد |
| 90-100 | 11 | 9/23 |
| 80-90 | 12 | 1/26 |
| 70-80 | 16 | 8/34 |
| 70 > | 7 | 2/15 |
| مجموع | 46 | 100 |
جدول ۳ نیز میانگین و انحراف معیار نمرات خوانایی وب‌سایت‌ها بر اساس کلمات کلیدی جستجو شده و رتبه‌بندی صفحه انتخابی در نتایج جست‌وجوی گوگل را نشان می‌دهد. در تحلیل واریانس یک‌طرفه، تفاوت آماری معناداری بین نمرات خوانایی وب‌سایت‌ها بر اساس کلیدواژه مختلف مشاهده نشد( 154/0 P=) همچنین، بین میانگین نمرات خوانایی وب‌سایت‌ها و شماره صفحه موتور جستجوی گوگل که وب‌سایت در آن یافت شده است، تفاوت آماری معناداری وجود نداشت (089/0P=). شکل ۲ نمره خوانایی وب‌سایت‌ها را بر اساس رتبه آنها (موقعیت در نتایج جستجو) نشان می‌دهد. همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه آماری معناداری بین نمره خوانایی و جایگاه رتبه‌بندی در نتایج جست‌وجوی گوگل وجود ندارد) 101/0 P= و 245/0 (r=. پنج وب‌سایت از وب‌سایت‌های قابل دسترسی، ملی یا بین‌المللی بودند. اطلاعات جدول ۴ به خوانایی این وب‌سایت‌ها مربوط می‌شود. وب‌سایت سازمان جهانی بهداشت با امتیاز 33/75 در رتبه چهارم از میان این پنج وب‌سایت قرار گرفت و کمی بالاتر از سطح قابل‌قبول نوشته شده بود.
جدول ۳. تفاوت نمرات خوانایی صفحات وب بر اساس کلمات کلیدی و رتبه‌بندی صفحه در نتایج جست‌وجوی گوگل
| متغیرها | نمره خوانایی | F | مقدارp | |
| میانگین | انحراف معیار | |||
| کلمات کلیدی | ||||
| کووید | 923/75 | 064/13 | 951/1 | 154/0 |
| ویروس کرونا | 439/80 | 073/9 | ||
| بیماری کرونا | 657/83 | 661/10 | ||
| رتبه‌بندی صفحه در نتایج جست‌وجوی گوگل | ||||
| 1 | 551/77 | 661/10 | 566/2 | 089/0 |
| 2 | 200/88 | 036/10 | ||
| 3 | 880/82 | 582/11 |
شکل ۲. رتبه‌بندی خوانایی وب‌سایت‌ها بر اساس رتبه آنها در موتور جستجوی گوگل.
جدول ۴. سطح خوانایی وب‌سایت‌های فارسی منتشرشده توسط سازمان‌های برجسته بین‌المللی و ملی
| آدرس وب‌سایت سازمان | امتیاز خوانایی | سطح تحصیلی |
| canada.ca | 56/88 | ششم |
| chla.org | 84/63 | هشتم- نهم |
| iums.ac.ir | 74/96 | پنجم |
| ouh.dk | 46/99 | پنجم |
| who.int | 33/75 | هفتم |
بحث
همه‌گیری کووید-۱۹ نابرابری دیجیتال را آشکار کرده [33،32] و ضرورت ارتقای سواد سلامت در میان جمعیت را نمایان ساخته است[34]. دسترسی به اطلاعات سلامت قابل اعتماد، باکیفیت و خوانا نوعی امتیاز اقتصادی و اجتماعی به‌شمار می‌رود[35]، درحالیکه بیشتر منابع اطلاعات سلامت از جمله منابع ارائه‌شده توسط دولت و بخش بهداشت عمومی، از حداقل استانداردهای خوانایی برخوردار نیستند[36]. خوانایی برای درک اطلاعات سلامت امری حیاتی است و میزان آن باید هنگام تهیه محتوا به‌دقت مورد توجه قرار گیرد[37]. این واقعیت که بسیاری از افراد پیش از مراجعه به پزشک به جست‌وجوی اطلاعات سلامت در اینترنت می‌پردازند، بر نگرش‌ها و عادت‌های عمومی اثرگذار است[38]. روزانه بیش از 75/6 میلیون نفر از گوگل برای جست‌وجوی اطلاعات مرتبط با سلامت استفاده می‌کنند[39].
این پژوهش بررسی کرده است که اطلاعات مربوط به بیماری کووید-۱۹ در وب‌سایت‌های رایج تا چه اندازه قابل فهم هستند. برخلاف توصیه‌های انجمن پزشکی آمریکا و مؤسسه ملی سلامت [41،40]، میانگین خوانایی این ۴۶ وب‌سایت نشان می‌دهد که برخی از آنها برای افرادی با سطح تحصیلی سال آخر دبیرستان یا سال اول دانشگاه مناسب می باشند.
خواناییِ بیشتر وب‌سایت‌های بررسی‌شده بسیار بالاتر از حداقل سطح قابل قبول جهانی بود. این یافته با نتایج مطالعه رحمتی‌زاده و همکاران هم‌خوانی دارد که خوانایی وب‌سایت‌های مرتبط با طب سوزنی و سندرم تنفسی خاورمیانه را ارزیابی کرده بودند[43 ,42]. توافق گسترده‌ای وجود دارد که سطح خواندن قابل فهم برای عموم، معادل سطح فردی است که دبستان یا دوره ابتدایی را به پایان رسانده و حدود ۱۰ تا ۱۱ سال دارد[44]. خوانایی وب‌سایت‌های بررسی‌شده در این مطالعه، بالاتر از حداقلی است که به‌طور جهانی به‌عنوان سطح قابل قبول شناخته می‌شود.
نیمی از صفحات وب بررسی‌شده در این مطالعه دارای سطح خوانایی خارج از استانداردهای پذیرفته‌شده جهانی هستند که این موضوع درک آنها را برای عموم مردم دشوار می‌سازد. مطالعات پیشین در زمینه جراحی عروقی [45]، بیماری‌های ریوی [46] و بیماری‌های دستگاه ادراری-تناسلی [47] نیز خوانایی وب‌سایت‌های انگلیسی زبان بررسی شده را در سطح ضعیف نشان داده‌اند. در مطالعه‌ای خوانایی وب‌سایت‌های مرتبط با کووید-۱۹ در چهار کشور انگلیسی‌زبان (ایرلند، بریتانیا، کانادا و ایالات متحده آمریکا) ارزیابی و مشخص شد که تنها حدود ۱۷% از این وب‌سایت‌ها برای عموم قابل فهم بوده‌اند[48]. در مطالعه‌ای مشابه در مورد خوانایی وب‌سایت‌های عربی درباره کووید-۱۹، سطح خوانایی مطلوب گزارش شده است[49]. در عین حال، نتایج مقاله‌ای دیگر نشان می‌دهد که خوانایی اطلاعات سلامت آنلاین مرتبط با کووید-۱۹به‌طور قابل توجهی بالاتر از سطح توصیه شده است. از آن‌جا که درک اطلاعات سلامت دشوار است، تعداد کمتری از افراد توصیه‌های بهداشتی، فاصله‌گذاری اجتماعی و سایر دستورالعمل‌های پزشکی را رعایت می‌کنند[50].
وب‌سایت‌هایی که در صفحه اول نتایج جستجو ظاهر می‌شوند، بیشترین احتمال بازدید را دارند [51]. به همین دلیل، رتبه‌بندی وب‌سایت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است [52]. بر اساس رتبه‌بندی وب‌سایت‌ها در موتور جستجوی گوگل، این پژوهش نشان می‌دهد که برخلاف انتظار، بین امتیاز خوانایی و رتبه گوگل ارتباط معنادار آماری وجود ندارد، درحالیکه انتظار می‌رفت وب‌سایت‌های محبوب‌تر، خواناتر باشند. سطوح دشوار و نامناسب خوانایی می‌تواند به کاربران آسیب بزند و منجر به اطلاعات نادرست، درمان‌های نادرست و حتی پیامدهای زیان‌بار شود. یکی از این خطرات خوددرمانی نادرست است که می‌تواند سلامت فرد را به خطر انداخته و موجب هدررفت منابع بهداشتی شود [55-53]. طراحان وب‌سایت‌های سلامت فارسی و مدیران مرتبط باید اقداماتی برای بهبود رتبه وب‌سایت‌های خود انجام دهند. با ارتقای طراحی، آنها می‌توانند سایت‌های خود را در صفحات اولیه گوگل قرار دهند و توجه بیشتری از سوی عموم مردم جلب کنند. همچنین، این مطالعه تنها یک وب‌سایت از دانشگاه علوم پزشکی ایران را در میان وب‌سایت‌های دولتی فارسی‌زبان یافت که نشان‌دهنده کمبودهای وب‌سایت‌های دانشگاهی در ارائه اطلاعات سلامت به عموم مردم است. مدیران دانشگاه‌های پزشکی باید این نقص را برطرف کنند. یافته‌های این مطالعه بر بیماری کووید-۱۹ متمرکز است اما پیامدهای گسترده‌تری برای همه‌گیری‌ها و بحران‌های سلامت آینده دارد. خوانایی ناکافی وب‌سایت‌های سلامت فارسی نشان‌دهنده شکاف قابل توجهی در ارتباطات سلامت عمومی است، شکافی که فراتر از کووید-۱۹ به سایر بیماری‌ها و اپیدمی‌ها نیز گسترش می‌یابد. صرف‌نظر از نوع بیماری، دسترسی به اطلاعات سلامت آنلاین قابل فهم برای پیشگیری مؤثر، پایبندی به درمان و ارتقای سواد سلامت حیاتی است. این نتایج بر ضرورت توجه مسئولان سلامت و تولیدکنندگان محتوا به مسئله خوانایی در تمام انواع اطلاعات سلامت تأکید داردزیرا زبان پیچیده می‌تواند درک عمومی و همکاری مردم را مختل کند. بنابراین، اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند استفاده از استانداردهای زبان ساده، آموزش تولیدکنندگان محتوا و ارزیابی منظم خوانایی باید به‌صورت نهادینه انجام شود تا ارتباطات در شرایط بحرانی آینده تقویت شوند. پرداختن به این چالش‌ها می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی، مقابله با اطلاعات نادرست و بهبود نتایج سلامت در طیف گسترده‌ای از مسائل سلامت منجر شود.
محدودیت‌ها
با توجه به پویایی اینترنت، جست‌وجو در زمان‌های دیگر ممکن است نتایج متفاوتی به همراه داشته باشد. همچنین، با توجه به اینکه تنها وب‌سایت‌های فارسی‌زبان بررسی شده‌اند، ارزیابی خوانایی وب‌سایت‌های زبان‌های دیگر ممکن است به نتایج متفاوتی منجر شود.
نتیجه‌گیری
در این مطالعه، ۴۶ وب‌سایت فارسی در مورد کووید-۱۹ از نظر خوانایی تحلیل شدند. به‌طور کلی، وب‌سایت‌های بررسی شده امتیاز خوانایی 56/80 داشتند و نیمی از آنها در سطحی بالاتر از استانداردهای جهانی قرار داشتند. با توجه به اهمیت دسترسی به اطلاعات آنلاین کووید-۱۹ و اینکه جمعیت عمومی تمایل دارد اطلاعات بیشتری در مورد سلامت از منابع آنلاین دریافت کند، ضروری است که توسعه‌دهندگان محتوای مرتبط با کروناویروس به زبان فارسی به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند. علاوه‌بر‌این، مدیران دانشگاه‌های علوم پزشکی، وزارت بهداشت و مراکز بهداشت باید به‌طور منظم اطلاعات به‌روز و قابل‌دسترس را به‌صورت آنلاین در اختیار عموم قرار دهند تا شهروندان بتوانند اطلاعات دقیق و به‌روز سلامت را به‌دست آورند. همچنین، توصیه می شود این اطلاعات به‌گونه‌ای ارائه شوند که برای همه افراد، صرف‌نظر از سطح تحصیلات، برای افزایش آگاهی و همکاری عموم قابل فهم باشند. این وظیفه بر عهده ناشران تمامی منابع اطلاعاتی آنلاین و غیرآنلاین است.
اعلان ها
ملاحظات اخلاقی: این مقاله با کد IR.SBMU.RETECH.REC.1399.133 در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به تایید رسیده است.
حمایت مالی: این پژوهش هیچ گونه حمایت مالی نداشته است.
تضاد منافع: نویسندگان هیچ گونه تعارض منافعی ندارند.
مشارکت نویسندگان: شهاب الدین رحمتی زاده: جمع‌آوری داده، تحلیل داده‌ها، روش‌شناسی، نگارش پیش‌نویس،
همه‌گیری کووید-۱۹ نابرابری دیجیتال را آشکار کرده [33،32] و ضرورت ارتقای سواد سلامت در میان جمعیت را نمایان ساخته است[34]. دسترسی به اطلاعات سلامت قابل اعتماد، باکیفیت و خوانا نوعی امتیاز اقتصادی و اجتماعی به‌شمار می‌رود[35]، درحالیکه بیشتر منابع اطلاعات سلامت از جمله منابع ارائه‌شده توسط دولت و بخش بهداشت عمومی، از حداقل استانداردهای خوانایی برخوردار نیستند[36]. خوانایی برای درک اطلاعات سلامت امری حیاتی است و میزان آن باید هنگام تهیه محتوا به‌دقت مورد توجه قرار گیرد[37]. این واقعیت که بسیاری از افراد پیش از مراجعه به پزشک به جست‌وجوی اطلاعات سلامت در اینترنت می‌پردازند، بر نگرش‌ها و عادت‌های عمومی اثرگذار است[38]. روزانه بیش از 75/6 میلیون نفر از گوگل برای جست‌وجوی اطلاعات مرتبط با سلامت استفاده می‌کنند[39].
این پژوهش بررسی کرده است که اطلاعات مربوط به بیماری کووید-۱۹ در وب‌سایت‌های رایج تا چه اندازه قابل فهم هستند. برخلاف توصیه‌های انجمن پزشکی آمریکا و مؤسسه ملی سلامت [41،40]، میانگین خوانایی این ۴۶ وب‌سایت نشان می‌دهد که برخی از آنها برای افرادی با سطح تحصیلی سال آخر دبیرستان یا سال اول دانشگاه مناسب می باشند.
خواناییِ بیشتر وب‌سایت‌های بررسی‌شده بسیار بالاتر از حداقل سطح قابل قبول جهانی بود. این یافته با نتایج مطالعه رحمتی‌زاده و همکاران هم‌خوانی دارد که خوانایی وب‌سایت‌های مرتبط با طب سوزنی و سندرم تنفسی خاورمیانه را ارزیابی کرده بودند[43 ,42]. توافق گسترده‌ای وجود دارد که سطح خواندن قابل فهم برای عموم، معادل سطح فردی است که دبستان یا دوره ابتدایی را به پایان رسانده و حدود ۱۰ تا ۱۱ سال دارد[44]. خوانایی وب‌سایت‌های بررسی‌شده در این مطالعه، بالاتر از حداقلی است که به‌طور جهانی به‌عنوان سطح قابل قبول شناخته می‌شود.
نیمی از صفحات وب بررسی‌شده در این مطالعه دارای سطح خوانایی خارج از استانداردهای پذیرفته‌شده جهانی هستند که این موضوع درک آنها را برای عموم مردم دشوار می‌سازد. مطالعات پیشین در زمینه جراحی عروقی [45]، بیماری‌های ریوی [46] و بیماری‌های دستگاه ادراری-تناسلی [47] نیز خوانایی وب‌سایت‌های انگلیسی زبان بررسی شده را در سطح ضعیف نشان داده‌اند. در مطالعه‌ای خوانایی وب‌سایت‌های مرتبط با کووید-۱۹ در چهار کشور انگلیسی‌زبان (ایرلند، بریتانیا، کانادا و ایالات متحده آمریکا) ارزیابی و مشخص شد که تنها حدود ۱۷% از این وب‌سایت‌ها برای عموم قابل فهم بوده‌اند[48]. در مطالعه‌ای مشابه در مورد خوانایی وب‌سایت‌های عربی درباره کووید-۱۹، سطح خوانایی مطلوب گزارش شده است[49]. در عین حال، نتایج مقاله‌ای دیگر نشان می‌دهد که خوانایی اطلاعات سلامت آنلاین مرتبط با کووید-۱۹به‌طور قابل توجهی بالاتر از سطح توصیه شده است. از آن‌جا که درک اطلاعات سلامت دشوار است، تعداد کمتری از افراد توصیه‌های بهداشتی، فاصله‌گذاری اجتماعی و سایر دستورالعمل‌های پزشکی را رعایت می‌کنند[50].
وب‌سایت‌هایی که در صفحه اول نتایج جستجو ظاهر می‌شوند، بیشترین احتمال بازدید را دارند [51]. به همین دلیل، رتبه‌بندی وب‌سایت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است [52]. بر اساس رتبه‌بندی وب‌سایت‌ها در موتور جستجوی گوگل، این پژوهش نشان می‌دهد که برخلاف انتظار، بین امتیاز خوانایی و رتبه گوگل ارتباط معنادار آماری وجود ندارد، درحالیکه انتظار می‌رفت وب‌سایت‌های محبوب‌تر، خواناتر باشند. سطوح دشوار و نامناسب خوانایی می‌تواند به کاربران آسیب بزند و منجر به اطلاعات نادرست، درمان‌های نادرست و حتی پیامدهای زیان‌بار شود. یکی از این خطرات خوددرمانی نادرست است که می‌تواند سلامت فرد را به خطر انداخته و موجب هدررفت منابع بهداشتی شود [55-53]. طراحان وب‌سایت‌های سلامت فارسی و مدیران مرتبط باید اقداماتی برای بهبود رتبه وب‌سایت‌های خود انجام دهند. با ارتقای طراحی، آنها می‌توانند سایت‌های خود را در صفحات اولیه گوگل قرار دهند و توجه بیشتری از سوی عموم مردم جلب کنند. همچنین، این مطالعه تنها یک وب‌سایت از دانشگاه علوم پزشکی ایران را در میان وب‌سایت‌های دولتی فارسی‌زبان یافت که نشان‌دهنده کمبودهای وب‌سایت‌های دانشگاهی در ارائه اطلاعات سلامت به عموم مردم است. مدیران دانشگاه‌های پزشکی باید این نقص را برطرف کنند. یافته‌های این مطالعه بر بیماری کووید-۱۹ متمرکز است اما پیامدهای گسترده‌تری برای همه‌گیری‌ها و بحران‌های سلامت آینده دارد. خوانایی ناکافی وب‌سایت‌های سلامت فارسی نشان‌دهنده شکاف قابل توجهی در ارتباطات سلامت عمومی است، شکافی که فراتر از کووید-۱۹ به سایر بیماری‌ها و اپیدمی‌ها نیز گسترش می‌یابد. صرف‌نظر از نوع بیماری، دسترسی به اطلاعات سلامت آنلاین قابل فهم برای پیشگیری مؤثر، پایبندی به درمان و ارتقای سواد سلامت حیاتی است. این نتایج بر ضرورت توجه مسئولان سلامت و تولیدکنندگان محتوا به مسئله خوانایی در تمام انواع اطلاعات سلامت تأکید داردزیرا زبان پیچیده می‌تواند درک عمومی و همکاری مردم را مختل کند. بنابراین، اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند استفاده از استانداردهای زبان ساده، آموزش تولیدکنندگان محتوا و ارزیابی منظم خوانایی باید به‌صورت نهادینه انجام شود تا ارتباطات در شرایط بحرانی آینده تقویت شوند. پرداختن به این چالش‌ها می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی، مقابله با اطلاعات نادرست و بهبود نتایج سلامت در طیف گسترده‌ای از مسائل سلامت منجر شود.
محدودیت‌ها
با توجه به پویایی اینترنت، جست‌وجو در زمان‌های دیگر ممکن است نتایج متفاوتی به همراه داشته باشد. همچنین، با توجه به اینکه تنها وب‌سایت‌های فارسی‌زبان بررسی شده‌اند، ارزیابی خوانایی وب‌سایت‌های زبان‌های دیگر ممکن است به نتایج متفاوتی منجر شود.
نتیجه‌گیری
در این مطالعه، ۴۶ وب‌سایت فارسی در مورد کووید-۱۹ از نظر خوانایی تحلیل شدند. به‌طور کلی، وب‌سایت‌های بررسی شده امتیاز خوانایی 56/80 داشتند و نیمی از آنها در سطحی بالاتر از استانداردهای جهانی قرار داشتند. با توجه به اهمیت دسترسی به اطلاعات آنلاین کووید-۱۹ و اینکه جمعیت عمومی تمایل دارد اطلاعات بیشتری در مورد سلامت از منابع آنلاین دریافت کند، ضروری است که توسعه‌دهندگان محتوای مرتبط با کروناویروس به زبان فارسی به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند. علاوه‌بر‌این، مدیران دانشگاه‌های علوم پزشکی، وزارت بهداشت و مراکز بهداشت باید به‌طور منظم اطلاعات به‌روز و قابل‌دسترس را به‌صورت آنلاین در اختیار عموم قرار دهند تا شهروندان بتوانند اطلاعات دقیق و به‌روز سلامت را به‌دست آورند. همچنین، توصیه می شود این اطلاعات به‌گونه‌ای ارائه شوند که برای همه افراد، صرف‌نظر از سطح تحصیلات، برای افزایش آگاهی و همکاری عموم قابل فهم باشند. این وظیفه بر عهده ناشران تمامی منابع اطلاعاتی آنلاین و غیرآنلاین است.
اعلان ها
ملاحظات اخلاقی: این مقاله با کد IR.SBMU.RETECH.REC.1399.133 در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به تایید رسیده است.
حمایت مالی: این پژوهش هیچ گونه حمایت مالی نداشته است.
تضاد منافع: نویسندگان هیچ گونه تعارض منافعی ندارند.
مشارکت نویسندگان: شهاب الدین رحمتی زاده: جمع‌آوری داده، تحلیل داده‌ها، روش‌شناسی، نگارش پیش‌نویس،
نگارش نهایی و ویرایش نهایی؛ سما رنجبر: جمع آوری داده، تحلیل داده‌ها، نگارش پیش‌نویس؛ سعیده ولی زاده حقی: جمع‌آوری داده، تحلیل داده‌ها، روش‌شناسی، منابع، سرپرستی مطالعه، نگارش پیش‌نویس، نگارش نهایی و ویرایش نهایی؛
حسین مطهری نژاد: نگارش پیش‌نویس، تحلیل داده؛ یاسر خزائل: روش‌شناسی، نگارش نهایی، ویرایش نهایی؛ زینب کهزادی: تحلیل داده، نگارش نهایی، ویرایش نهایی. تمام نویسندگان متن نهایی مقاله را مطالعه و تایید کردند.
رضایت برای انتشار: موردی برای اخذ مجوز کپی‌رایت جهت انتشار وجود ندارد.
دسترسی به داده‌ها: در صورت نیاز، داده‌های استفاده شده در این مطالعه از طریق مکاتبه با نویسنده مسئول در دسترس قرار خواهد گرفت.
استفاده از هوش مصنوعی: در این مطالعه از ابزارهای هوش مصنوعی در نگارش مقاله استفاده نشده است.
تقدیر و تشکر: نویسندگان مراتب تشکر را از تمام کسانی که در این پژوهش همکاری کردند، اعلام می‌کنند.
حسین مطهری نژاد: نگارش پیش‌نویس، تحلیل داده؛ یاسر خزائل: روش‌شناسی، نگارش نهایی، ویرایش نهایی؛ زینب کهزادی: تحلیل داده، نگارش نهایی، ویرایش نهایی. تمام نویسندگان متن نهایی مقاله را مطالعه و تایید کردند.
رضایت برای انتشار: موردی برای اخذ مجوز کپی‌رایت جهت انتشار وجود ندارد.
دسترسی به داده‌ها: در صورت نیاز، داده‌های استفاده شده در این مطالعه از طریق مکاتبه با نویسنده مسئول در دسترس قرار خواهد گرفت.
استفاده از هوش مصنوعی: در این مطالعه از ابزارهای هوش مصنوعی در نگارش مقاله استفاده نشده است.
تقدیر و تشکر: نویسندگان مراتب تشکر را از تمام کسانی که در این پژوهش همکاری کردند، اعلام می‌کنند.
نوع مقاله: پژوهشي |
موضوع مقاله:
کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
دریافت: 1403/12/9 | پذیرش: 1403/4/19 | انتشار: 1404/4/30
دریافت: 1403/12/9 | پذیرش: 1403/4/19 | انتشار: 1404/4/30
فهرست منابع
1. National committee on COVID-19 epidemiology, ministry of health and medical education II. daily situation report on coronavirus disease (COVID-19) in Iran; March 22, 2020. Archives of Academic Emergency Medicine. 2020;8:e32. doi: 10.22037/aaem.v8i1.532
2. Suziedelyte A. How does searching for health information on the Internet affect individuals' demand for health care services? Social Science & Medicine. 2012;75(10):1828-1835. doi: 10.1016/j.socscimed.2012.07.022 [DOI:10.1016/j.socscimed.2012.07.022]
3. Yigzaw KY, Wynn R, Marco-Ruiz L, Budrionis A, Oyeyemi SO, Fagerlund AJ, et al. The association between health information seeking on the Internet and physician visits (the seventh Tromsø Study - Part 4): population-based questionnaire study. Journal of Medical Internet Research. 2020;22(3):e13120. doi:10.2196/13120 [DOI:10.2196/13120]
4. Higgins O, Sixsmith J, Barry M, Domegan C. A literature review on health information-seeking behaviour on the web: a health consumer and health professional perspective. European Centre for Disease Prevention and Control. 2011;1.[cited 2025 Feb 3]. Available from: https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/literature-review-health-information-seeking-behaviour-web-health-consumer-and
5. Tan SS, Goonawardene N. Internet health information seeking and the patient-physician relationship: a systematic review. Journal of Medical Internet Research. 2017;19(1):e9. doi: 10.2196/jmir.5729 [DOI:10.2196/jmir.5729]
6. Anderson JG, Rainey MR, Eysenbach G. The impact of CyberHealthcare on the physician-patient relationship. Journal of Medical Systems. 2003;27:67-84. doi: 10.1023/A:1021061229743 [DOI:10.1023/A:1021061229743]
7. Moreland J, French T, Cumming G. Exploring online health information seeking in Scotland. Proceedings of the 3rd European Workshop on Practical Aspects of Health Informatics (PAHI 2015). 2016;1574:8.[cited 2025 Feb 3]. Available from: https://pure.uhi.ac.uk/en/publications/exploring-online-health-information-seeking-in-scotland
8. Norman CD, Skinner HA. eHealth literacy: essential skills for consumer health in a networked world. Journal of Medical Internet Research. 2006;8(2):e9. doi: 10.2196/jmir.8.2.e9 [DOI:10.2196/jmir.8.2.e9]
9. Boxell EM, Smith SG, Morris M, Kummer S, Rowlands G, Waller J, et al. Increasing awareness of gynecological cancer symptoms and reducing barriers to medical help seeking: does health literacy play a role? Journal of Health Communication. 2012;17:265-79. doi: 10.1080/10810730.2012.712617 [DOI:10.1080/10810730.2012.712617]
10. DeWalt DA, Berkman ND, Sheridan S, Lohr KN, Pignone MP. Literacy and health outcomes: a systematic review of the literature. Journal of General Internal Medicine. 2004; 19(12):1228-39. doi:10.1111/j.1525-1497.2004.40153.x [DOI:10.1111/j.1525-1497.2004.40153.x]
11. Berkman ND, Donahue KE, Sheridan SL, Halpern DJ, Crotty K. Low health literacy and health outcomes: an updated systematic review. Annals of Internal Medicine. 2011;155(2):97. doi:10.7326/0003-4819-155-2-201107190-00005 [DOI:10.7326/0003-4819-155-2-201107190-00005]
12. Friedman DB, Hoffman-Goetz L. An exploratory study of older adults' comprehension of printed cancer information: is readability a key factor? Journal of Health Communication. 2007;12(5):423-37. doi: 10.1080/10810730701438658 [DOI:10.1080/10810730701438658]
13. Badarudeen S, Sabharwal S. Assessing readability of patient education materials: Current role in orthopaedics. Clinical Orthopaedics and Related Research. 2010;468(10):2572-80. doi:10.1007/s11999-010-1380-y [DOI:10.1007/s11999-010-1380-y]
14. Report of the The National Work Group on Literacy and Health. Communicating with patients who have limited literacy skills. Journal of Family Practice. 1998;46(2):168-176. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9487325
15. Lee S, French N. The readability of academic papers in the Journal of Property Investment & Finance. Journal of Property Investment and Finance. 2011;29(6):693-704. doi:10.1108/14635781111150339 [DOI:10.1108/14635781111171814]
16. Berland GK, Elliott MN, Morales LS, Algazy JI, Kravitz RL, Broder MS, et al. Health information on the internet: accessibility, quality, and readability in English and Spanish. JAMA. 2001;285(20):2612-21. doi:10.1001/jama.285.20.2612 [DOI:10.1001/jama.285.20.2612]
17. Grabeel KL, Russomanno J, Oelschlegel S, Tester E, Heidel RE. Computerized versus hand-scored health literacy tools: a comparison of Simple Measure of Gobbledygook (SMOG) and Flesch-Kincaid in printed patient education materials. Journal of the Medical Library Association. 2018;106(1):38. doi: 10.5195/jmla.2018.262 [DOI:10.5195/jmla.2018.262]
18. Nghiem AZ, Mahmoud Y, Som R. Evaluating the quality of internet information for breast cancer. The Breast. 2016;25:347. doi: [DOI:10.1016/j.breast.2015.10.001]
19. Aguirre PEA, Coelho MM, Rios D, Machado MAAM, Cruvinel AFP, Cruvinel T. Evaluating the dental caries-related information on Brazilian websites: qualitative study. Journal of Medical Internet Research. 2017;19(12):e415. doi:10.2196/jmir.7681 [DOI:10.2196/jmir.7681]
20. Valizadeh-Haghi S, Rahmatizadeh S, Adibi S, Kalantari A. The readability and credibility analysis of online education materials for kidney transplantation. Frontiers in Health Informatics. 2023;12:147. doi:10.30699/fhi.v12i0.446 [DOI:10.30699/fhi.v12i0.446]
21. Rahmatizadeh S, Valizadeh-Haghi S, Nasibi-Sis H, Motahari-Nezhad H. Readability and credibility evaluation of most-visited health websites based on eBizMBA and Alexa global ranking. Frontiers in Health Informatics. 2024 ;13:191. doi:10.30699/fhi.v13i0.567 [DOI:10.30699/fhi.v13i0.567]
22. Farnsworth M. Differences in perceived difficulty in print and online patient education materials. The Permanente Journal. 2014;18:45. doi: [DOI:10.7812/TPP/14-008]
23. Squires A. Strategies for overcoming language barriers in healthcare. Nursing Management. 2018;49(4):20-7. doi: 10.1097/01.NUMA.0000531166.24481.15 [DOI:10.1097/01.NUMA.0000531166.24481.15]
24. Dillon A. Reading from paper versus screens: A critical review of the empirical literature. Ergonomics. 1992 Oct 1;35(10):1297-326. doi:10.1080/00140139208967394 [DOI:10.1080/00140139208967394]
25. Al Shamsi H, Almutairi AG, Al Mashrafi S, Al Kalbani T. Implications of language barriers for healthcare: a systematic review. Oman Medical Journal. 2007;35(2):e122. doi: 10.5001/omj.2020.40 [DOI:10.5001/omj.2020.40]
26. Blandford A. Google, public libraries, and the deep web. Dalhousie Journal of Interdisciplinary Management. 2015;11. doi:10.5931/djim.v11i0.5525 [DOI:10.5931/djim.v11i0.5525]
27. Purcell K, Brenner J, Rainie L. Search engine use 2012. Washington, D.C.: Pew Research Center's Internet & American Life Project; 2012 [cited 2025 Feb 5]. Available from: https://www.pewresearch.org/internet/2012/03/09/search-engine-use-2012
28. iProspect. Blended search results study. 2008 [cited 2025 Feb 5]. Available from: https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:929087/FULLTEXT01.pdf
29. Dayani MH. A criteria for assessing the Persian texts' readability. Journal of Social Science and Humanities. 2000;10:35-48. doi:10.22037/jssh.v10i1.331
30. The flesch reading ease readability formula. 2020 [cited 2025 March 5]. Available from: https://readabilityformulas.com/learn-about-the-flesch-reading-ease-formula/
31. Flesch RF. How to write plain English: a book for lawyers and consumers. Harpercollins; 1979. Available from:
32. https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/manitob10&div=50&id=&page=
33. Motahari-Nezhad H, Shekofteh M, Andalib-Kondori M. Social media as a platform for information and support for coronavirus: analysis of COVID-19 Facebook groups. Global Knowledge, Memory and Communication. 2022;71(8/9):772-788. doi: 10.1108/GKMC-11-2020-0183 [DOI:10.1108/GKMC-11-2020-0183]
34. Melki J. The effect of trust in media and information sources on coronavirus disease 2019 prevention behaviors in Lebanon. Media International Australia. 2023;178(1):132-147. doi: 10.1177/1329878X231214351 [DOI:10.1177/1329878X231214351]
35. McInnes N, Haglund BJA. Readability of online health information: implications for health literacy. Informatics for Health and Social Care. 2011;36(4):173-89. doi: [DOI:10.3109/17538157.2010.542529]
36. Beaunoyer E, Dupéré S, Guitton MJ. COVID-19 and digital inequalities: reciprocal impacts and mitigation strategies. Computers in Human Behavior. 2020;111:106424. doi: 10.1016/j.chb.2020.106424 [DOI:10.1016/j.chb.2020.106424]
37. Basch CH, Fera J, Garcia P. Information regarding Zika virus on the internet: a cross-sectional study of readability. American Journal of Infection Control. 2020;48(6):714-5. doi: 10.1016/j.ajic.2019.11.014 [DOI:10.1016/j.ajic.2019.11.014]
38. Abel T, McQueen D. Critical health literacy and the COVID-19 crisis. Health Promotion International. 2020; 35(6):1612-1613. doi: 10.1093/heapro/daaa040 [DOI:10.1093/heapro/daaa040]
39. Ybarra ML, Suman M. Help seeking behavior and the Internet: a national survey. International Journal of Medical Informatics. 2006;75(1):29-41. doi: 10.1016/j.ijmedinf.2005.07.029 [DOI:10.1016/j.ijmedinf.2005.07.029]
40. Eysenbach G, Kohler C. What is the prevalence of health-related searches on the world wide web? qualitative and quantitative analysis of search engine queries on the internet. AMIA Annual Symposium Proceedings. American Medical Informatics Association; 2003. p. 225. doi: 10.1016/j.ijmedinf.2005.07.029 [DOI:10.1016/j.ijmedinf.2005.07.029]
41. Cotugna N, Vickery CE, Carpenter-Haefele KM. Evaluation of literacy level of patient education pages in health-related journals. Journal of Community Health. 2005;30:213-9. doi: 10.1007/s10900-004-1950-2 [DOI:10.1007/s10900-004-1959-x]
42. Health literacy and patient safety: help patients understand. Manual for Clinicians. 2nd ed. Weiss BD. Chicago, IL: American Medical Association Foundation; 2015. [cited 2025 May 5]. Available from: https://psnet.ahrq.gov/issue/health-literacy-and-patient-safety-help-patients-understand-manual-clinicians-2nd-ed
43. Rahmatizadeh S, Valizadeh-Haghi S, Sadagheyani HE, Kalantari A, Motahari-Nezhad H, Kohzadi Z. Internet as a source of public health information on acupuncture for pain relief: credibility assessment and readability analysis. Medical Acupuncture. 2024;36(6):350-8. doi: 10.1089/acu.2023.0136 [DOI:10.1089/acu.2023.0136]
44. Rahmatizadeh S, Valizadeh-Haghi S, Kalavani A, Fakhimi N. Middle East Respiratory Syndrome on health information websites: how much credible they are? Library Philosophy and Practice (e-journal). 2019;2885:1-16. Available from: https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/2885/
45. Hansberry DR, Agarwal N, Baker SR. Health literacy and online educational resources: an opportunity to educate patients. American Journal of Roentgenology. 2015;204(1):111-6. doi: 10.2214/AJR.14.13086 [DOI:10.2214/AJR.14.13086]
46. Bresler RM, Lynch NP, Connolly M, Keelan S, Richter L, McHugh SM, et al. Arteriovenous Fistula for dialysis - let's Google it. readability and quality of online information. Surgeon. 2021;19(1):15-9. doi: 10.1016/j.surge.2020.02.009 [DOI:10.1016/j.surge.2020.02.009]
47. San Giorgi MRM, de Groot OSD, Dikkers FG. Quality and readability assessment of websites related to recurrent respiratory papillomatosis. Laryngoscope. 2017;127(10):2293-7. doi:10.1002/lary.26521 [DOI:10.1002/lary.26521]
48. Fong P, Tong HHY, Cheong HL, Choi KH, Ieong KK, Lam LK, et al. Quality of online information about sexually transmitted diseases: which websites should patients read? Online Information Review. 2014;38(5):650-60. doi: [DOI:10.1108/OIR-03-2014-0054]
49. Worrall AP, Connolly MJ, O'Neill A, O'Doherty M, Thornton KP, McNally C, et al. Readability of online COVID-19 health information: a comparison between four English speaking countries. BMC Public Health. 2020;20:1635. doi: 10.1186/s12889-020-09710-5 [DOI:10.1186/s12889-020-09710-5]
50. Halboub E, Al-Ak'hali MS, Al-Mekhlafi HM, Alhajj MN. Quality and readability of web-based Arabic health information on COVID-19: an infodemiological study. BMC Public Health. 2021;21:151. doi: 10.1186/s12889-021-10218-9 [DOI:10.1186/s12889-021-10218-9]
51. Kouzy R, Abi Jaoude J, Kraitem A, El Alam MB, Karam B, Adib E, et al. coronavirus goes viral: quantifying the COVID-19 misinformation epidemic on Twitter. Cureus. 2020;12:e7255. doi: 10.7759/cureus.7255 [DOI:10.7759/cureus.7255]
52. Eysenbach G, Köhler C. How do consumers search for and appraise health information on the world wide web? qualitative study using focus groups, usability tests, and in-depth interviews. BMJ. 2002;324:573-7. doi: 10.1136/bmj.324.7337.573 [DOI:10.1136/bmj.324.7337.573]
53. Fu LY, Zook K, Spoehr-Labutta Z, Hu P, Joseph JG. Search engine ranking, quality, and content of webpages that are critical vs noncritical of HPV vaccine. Journal of Adolescent Health. 2016;58:33-9. doi: 10.1016/j.jadohealth.2015.09.016 [DOI:10.1016/j.jadohealth.2015.09.016]
54. Benigeri M, Pluye P. Shortcomings of health information on the Internet. Health Promotion International. 2003;18(4):381-6. doi: 10.1093/heapro/dag409 [DOI:10.1093/heapro/dag409]
55. Hirsch M, Aggarwal S, Barker C, Davis CJ, Duffy JMN. Googling endometriosis: a systematic review of information available on the Internet. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2017;216(5):451-8. doi: 10.1016/j.ajog.2016.11.1007 [DOI:10.1016/j.ajog.2016.11.1007]
56. Daraz L, MacDermid JC, Wilkins S, Shaw L. Tools to evaluate the quality of web health information: a structured review of content and usability. International Journal of Technology, Knowledge and Society. 2009;5:127-41. doi:10.18848/1832-3669/CGP/v05i03/55997 [DOI:10.18848/1832-3669/CGP/v05i03/55997]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
