جلد 27، شماره 3 - ( 9-1403 )
جلد 27 شماره 3 صفحات 35-17 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mostafa-Moghadam F S, Samouei R, Zare-Farashbandi F. Identifying how to implement and evaluate a health human library: a scoping review. jha 2024; 27 (3) :17-35
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4550-fa.html
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4550-fa.html
مصطفی مقدم رژین سادات، سموعی راحله، زارع فراشبندی فیروزه. پیادهسازی، اجرا و ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت: مرور حیطه‌ای. فصلنامه مدیریت سلامت. 1403; 27 (3) :17-35
1- کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان و کتابخانه مرکزی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران
2- کوشا سلامت رشد آفرین، شهرک سلامت، اصفهان، ایران.
3- مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات در امور سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان ،f_zare@mng.mui.ac.ir
2- کوشا سلامت رشد آفرین، شهرک سلامت، اصفهان، ایران.
3- مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات در امور سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان ،
متن کامل [PDF 1168 kb]
(189 دریافت)
| چکیده (HTML) (506 مشاهده)
جدول 1. اجرا و پیادهسازی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت
.png)
متن کامل: (7 مشاهده)
مقدمه
مفهوم کتابخانه انسانی را رونی آبرگل و همکاران در کپنهاگ در سال 2000 ارائه کردند. کتابخانه انسانی، یک بستر یادگیری عملی و نوآورانه جهانی است که در آن افراد واقعی به‌عنوان یک کتاب به خوانندگان امانت داده می‌شوند [1]. کتابخانه انسانی مفهومی نوظهور در حوزه علم کتابداری است و از نظر مفهومی با کتابخانههای عمومی کاملاً متفاوت است [2]. در واقع، کتابخانه انسانی یا کتابخانه زنده به یک کتابخانه سنتی شبیه است که در آن خوانندگان می‌توانند به جای کتاب چاپی، یک کتاب انسانی را امانت گرفته و بخوانند. این مفهوم، بازسازی استعاری از یک کتابخانه مرسوم است که در آن انسان‌ها به‌عنوان نویسندگان، زندگی یا تجربیات و داستان‌های خود را در مورد موضوعاتی مانند انگ، تعصب، اعتیاد و سایر موارد مورد سوءتفاهم در جامعه به‌اشتراک می‌گذارند و یا دانش تخصصی خود را بر اساس زمینههای تخصصی در فضایی امن برای گفتگو ارایه می‌کنند [5-3]. کتابخانه انسانی میتواند به‌صورت یک رویداد یک روزه در تمام روز انجام شود و یا به شکل جلسات حدوداً 15 دقیقهای تا یک ساعته برگزار شود. فهرستی از افراد داوطلب کتاب انسانی به‌صورت ناشناس تهیه شده و قبل از اجرای رویداد در اختیار خوانندگان قرار میگیرد تا کتاب مورد نظر خود را از قبل انتخاب کنند. کتابخانههای انسانی میتواند به‌شکل خصوصی یا عمومی برگزار شوند. در این رویداد، تلاش میشود فضایی امن و صمیمی ایجاد شود تا شرکتکنندگان بتوانند گفتگوهای غیررسمی و امن و بدون ترس از قضاوت داشته باشند [3، 4، 12-6].
هر رویداد کتابخانه انسانی میتواند قوانین و روش اجرای مربوط به خود را داشته باشد که توسط سازمان‌دهندگان آن تعیین میشود [13]. کتابخانههای انسانی برنامه‌هایی رویدادمحور هستند و خدمات آن باید برای عموم رایگان باشد. امروزه، اکثر کتابهای انسانی در بخش کتابخانههای عمومی میزبانی می‌شوند. برخی دیگر نیز در مؤسسات آموزشی، جشنوارهها، نمایشگاه‌های کتاب و سایر مکان‌های مرتبط قرار دارند. در صورتی که کتابهای انسانی رضایت داشته باشند، رویدادهای کتابخانه انسانی به اشکال مختلف الکترونیکی مانند عکس، فیلم، گزارش، خبرنامه، رسانههای اجتماعی وغیره فهرست‌بندی و مستند شده و برای استفاده در آینده بایگانی می‌شوند [2, 6, 14].
در خارج از ایران، کتابخانه انسانی در کشورهای مختلف اجرا و پیادهسازی شده و نتایج آن نیز منتشر شده است که تمرکز این منابع منتشر شده بر اشتراک اطلاعات یا اشتراک تجربه، ایجاد پذیرش و همدلی در مورد تنوع فرهنگی در افراد جامعه و شناسایی چالشها و فرصت‌های کتابخانه انسانی بوده است. از جمله پژوهشهای صورت گرفته میتوان به موارد زیر اشاره کرد. چانگ و تس در سال 2022 مطالعه‌ای با هدف آزمایش اثربخشی مداخله کتابخانه انسانی در افزایش سواد سلامت روان انجام دادند. نتایج نشان داد گروه مداخله کتابخانه انسانی در مقایسه با دو گروه کنترل و مداخله آموزشی بهبود معنی‌داری در سلامت روان داشتند و این مداخله به‌طور قابل توجهی انگ و فاصله اجتماعی ترجیحی را کاهش میدهد، اما تأثیر معنی‌داری بر کسب دانش ندارد [15]. کوان نیز در مطالعه خود خاطر نشان می‌کند که کتابخانه انسانی به‌عنوان رویکردی برای تسهیل شمول اجتماعی و ارتقای بهبودی (از بیماری روانی) کارایی و مزایای قابل مشاهدهای دارد [16]. هر چند تاکنون پژوهشی با روش مروری با هدف شناسایی ابعاد پیادهسازی، اجرا و ارزیابی کتابخانه انسانی که مد نظر پژوهش حاضر است، در جستجوی پژوهشگران بازیابی و مشاهده نشد اما دو مقاله مروری بازیابی شد که از نظر روش، اهداف، پایگاههای جستجو شده، بازه مورد بررسی و کلیدواژه‌ها تفاوت‌هایی با مطالعه حاضر دارند و اهداف پژوهش حاضر را به‌طور کامل پوشش نمی‌دهند. یکی از این مقالات برای شناسایی هدف ایجاد کتابخانه انسانی، مزایای آن و چالش‌هایی چون موانع ایجاد کتابخانه انسانی و کتاب انسانی انجام شده است [17]. مطالعه دوم نیز با هدف خلاصه کردن طراحی، اجرا، فرآیندها و نتایج برنامه‌های کتابخانه انسانی موجود و ترکیب توصیه‌هایی برای اجرای آتی کتابخانه انسانی مؤثرتر، اخلاقی‌تر و معقول‌تر انجام شده است که در مورد یافتههای مربوط به اجرای کتابخانه انسانی با مطالعه حاضر اندکی همپوشانی دارد [5]. پژوهش حاضر به‌طور اختصاصی به کتابخانه انسانی در حوزه سلامت می‌پردازد. بدین ترتیب هدف از پژوهش حاضر، شناسایی چگونگی پیادهسازی، اجرا و ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت از طریق مرور متون است.
روش ها
روش پژوهش حاضر از نوع مرور حیطه‌ای است. این نوع مرورها به ارزیابی اولیه از اندازه بالقوه و دامنه ادبیات پژوهشی موجود و تشریح مفاهیم اصلی موضوع پژوهش [18] و شناسایی مفاهیم کلیدی یا مرزهای مفهومی یک موضوع یا حوزه پژوهشی کمک می‌کنند [19]. مطالعه مطابق راهنمای نگارش گزارش ترجیحی موارد برای مرورهای نظاممند و فراتحلیل (برای مرور حیطه‌ای) [20] و دستنامه مؤسسه جوانا بریگز برای روش‌شناسی مرورهای حیطه‌ای [19] انجام شد.
راهبرد جستجو
برای تعیین کلیدواژههای فارسی و انگلیسی مرتبط و مترادف‌های آنها به اصطلاحنامه‌هایMeSH،Embase، ERICو LISTA و سرعنوان موضوعی فارسی مراجعه شد. همچنین، پایگاههای اطلاعاتی Web of Science، Scopus، PubMed LISTA و موتور جستجوی Google scholar نیز جستجو شد تا کلیدواژههای مرتبط شناسایی شوند. جهت اطمینان از شناسایی کلیه کلیدواژههای مرتبط، نظر متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی نیز اخذ شد. در نهایت، برای بازیابی حداکثری منابع مرتبط، کلیدواژههای زیر (به‌صورت عام) استفاده شد و حین غربالگری منابع، مرتبط بودن آنها با حوزه سلامت در نظر گرفته شد: "Human Library"," Living Library" ، "کتابخانه انسانی"، "کتابخانه زنده".
جستجوی مطالعات مرتبط با استفاده از راهبرد کلی زیر و در فیلد آزاد برای پایگاههای غیر فارسی انجام شد و برای جلوگیری از حذف و ریزش منابع مرتبط از اعمال هر گونه عملیات کاهش دامنه در جستجو پرهیز شد. در پایگاههای فارسی نیز جستجو به صورت تکواژهای انجام شد: ("Human Librar*" OR "Living Librar*")
در این مطالعه، پایگاههای اطلاعاتی Web of Science، Scopus، PubMed، Embase، ERIC، LISTA، Emerald، برای جستجوی منابع انگلیسی مرتبط و پایگاههای مگیران، SID، Ensani.ir، ISC، ایرانداک، نورمگز، سیویلیکا، و موتور جستجوی علم‌نت برای بازیابی منابع فارسی مرتبط جستجو شد. جستجوی منابع خاکستری مانند پایاننامهها، گزارش طرحهای پژوهشی و مانند آن از طریق جستجو در Google scholar، ProQuest و MLA (Medical Library Association) انجام شد. در جستجوی دستی، مقالات همایش‌ها نیز از طریق جستجو در فهرست مقالات همایش‌های مرتبط از جمله همایش‌های ایفلا وEAHIL (European Association for Health Information and Libraries) جستجو شد. همچنین، فهرست منابع انتهای مقالات انتخاب شده در مرحله نهایی غربالگری نیز به‌صورت دستی بررسی شد.
معیارهای ورود و خروج
همه انواع مطالعات کمی و کیفی در بازه زمانی 2000 به بعد (به دلیل مفهومسازی کتابخانه انسانی در سال 2000)، منابع انگلیسی و فارسی، متون خاکستری از جمله پایاننامهها، گزارشها، طرحهای تحقیقاتی و مانند آن تا پایان اسفند 1402(معادل مارس 2024) در مطالعه گنجانده شد. مطالعاتی که دسترسی به متن کامل آنها به هیچ طریقی میسر نبود، از مطالعه حذف شدند.
انتخاب منابع
جستجو منجر به شناسایی 2570 منبع شد. پس از حذف موارد تکراری در نرم‌افزار اندنوت، 2035 منبع باقی ماند. این منابع در دو مرحله غربالگری شدند. در ابتدا، پس از غربالگری عنوان و چکیده‌ها بر اساس اهداف مطالعه و معیارهای ورود و خروج، 232 منبع باقی ماند. سپس، در مرحله بعد، با مراجعه به متن کامل منابع، 188 مطالعه به دلیل عدم انطباق با اهداف مطالعه و معیارهای ورود و خروج حذف شدند و در نهایت 44 مطالعه برای بررسی و استخراج دادهها انتخاب شدند. فرآیند انتخاب منابع به‌صورت مستقل توسط دو عضو از تیم پژوهش انجام گرفت. در صورت عدم توافق، موارد از طریق توافق جمعی یا با داوری یک فرد سوم خارج از تیم پژوهش حل و فصل شد. طبق راهنمای جوانا بریگز برای مرورهای حیطه‌ای، ارزیابی کیفیت مطالعات ضرورت ندارد [19]. بنابراین، در این مطالعه، ارزیابی کیفیت مطالعات انجام نشد.
استخراج دادهها
اطلاعات هر منبع شامل نام نویسنده اول، عنوان مطالعه، عنوان مجله، سال انتشار، کشور مورد مطالعه، طرح مطالعه، جمعیت مطالعه، ابزارهای مورد نیاز در مطالعه، پیادهسازی، اجرا و ارزیابی مطابق فرم استخراج داده محققساخته استخراج شد. استخراج دادهها توسط دو نفر از اعضای تیم پژوهش به‌صورت مستقل انجام و موارد عدم توافق از طریق بحث و اجماع حل شد. در صورتی که از طریق اجماع حل نشد، از نظر نفر سوم استفاده شد.
روش ترکیب و تحلیل دادهها
ترکیب دادهها به‌صورت روایتی (توصیف متنی) انجام شد. بر این اساس، داده‌های به‌دست آمده در مورد مطالعه، شامل روش پیادهسازی، اجرا و نحوه ارزیابی کتابخانه انسانی ترکیب و گروه‌بندی و در قالب جدول ارائه شد.
یافته ها
نمودار پریزما در شکل یک تعداد منابع شناسایی‌شده و مراحل غربالگری آن را نشان میدهد.
مفهوم کتابخانه انسانی را رونی آبرگل و همکاران در کپنهاگ در سال 2000 ارائه کردند. کتابخانه انسانی، یک بستر یادگیری عملی و نوآورانه جهانی است که در آن افراد واقعی به‌عنوان یک کتاب به خوانندگان امانت داده می‌شوند [1]. کتابخانه انسانی مفهومی نوظهور در حوزه علم کتابداری است و از نظر مفهومی با کتابخانههای عمومی کاملاً متفاوت است [2]. در واقع، کتابخانه انسانی یا کتابخانه زنده به یک کتابخانه سنتی شبیه است که در آن خوانندگان می‌توانند به جای کتاب چاپی، یک کتاب انسانی را امانت گرفته و بخوانند. این مفهوم، بازسازی استعاری از یک کتابخانه مرسوم است که در آن انسان‌ها به‌عنوان نویسندگان، زندگی یا تجربیات و داستان‌های خود را در مورد موضوعاتی مانند انگ، تعصب، اعتیاد و سایر موارد مورد سوءتفاهم در جامعه به‌اشتراک می‌گذارند و یا دانش تخصصی خود را بر اساس زمینههای تخصصی در فضایی امن برای گفتگو ارایه می‌کنند [5-3]. کتابخانه انسانی میتواند به‌صورت یک رویداد یک روزه در تمام روز انجام شود و یا به شکل جلسات حدوداً 15 دقیقهای تا یک ساعته برگزار شود. فهرستی از افراد داوطلب کتاب انسانی به‌صورت ناشناس تهیه شده و قبل از اجرای رویداد در اختیار خوانندگان قرار میگیرد تا کتاب مورد نظر خود را از قبل انتخاب کنند. کتابخانههای انسانی میتواند به‌شکل خصوصی یا عمومی برگزار شوند. در این رویداد، تلاش میشود فضایی امن و صمیمی ایجاد شود تا شرکتکنندگان بتوانند گفتگوهای غیررسمی و امن و بدون ترس از قضاوت داشته باشند [3، 4، 12-6].
هر رویداد کتابخانه انسانی میتواند قوانین و روش اجرای مربوط به خود را داشته باشد که توسط سازمان‌دهندگان آن تعیین میشود [13]. کتابخانههای انسانی برنامه‌هایی رویدادمحور هستند و خدمات آن باید برای عموم رایگان باشد. امروزه، اکثر کتابهای انسانی در بخش کتابخانههای عمومی میزبانی می‌شوند. برخی دیگر نیز در مؤسسات آموزشی، جشنوارهها، نمایشگاه‌های کتاب و سایر مکان‌های مرتبط قرار دارند. در صورتی که کتابهای انسانی رضایت داشته باشند، رویدادهای کتابخانه انسانی به اشکال مختلف الکترونیکی مانند عکس، فیلم، گزارش، خبرنامه، رسانههای اجتماعی وغیره فهرست‌بندی و مستند شده و برای استفاده در آینده بایگانی می‌شوند [2, 6, 14].
در خارج از ایران، کتابخانه انسانی در کشورهای مختلف اجرا و پیادهسازی شده و نتایج آن نیز منتشر شده است که تمرکز این منابع منتشر شده بر اشتراک اطلاعات یا اشتراک تجربه، ایجاد پذیرش و همدلی در مورد تنوع فرهنگی در افراد جامعه و شناسایی چالشها و فرصت‌های کتابخانه انسانی بوده است. از جمله پژوهشهای صورت گرفته میتوان به موارد زیر اشاره کرد. چانگ و تس در سال 2022 مطالعه‌ای با هدف آزمایش اثربخشی مداخله کتابخانه انسانی در افزایش سواد سلامت روان انجام دادند. نتایج نشان داد گروه مداخله کتابخانه انسانی در مقایسه با دو گروه کنترل و مداخله آموزشی بهبود معنی‌داری در سلامت روان داشتند و این مداخله به‌طور قابل توجهی انگ و فاصله اجتماعی ترجیحی را کاهش میدهد، اما تأثیر معنی‌داری بر کسب دانش ندارد [15]. کوان نیز در مطالعه خود خاطر نشان می‌کند که کتابخانه انسانی به‌عنوان رویکردی برای تسهیل شمول اجتماعی و ارتقای بهبودی (از بیماری روانی) کارایی و مزایای قابل مشاهدهای دارد [16]. هر چند تاکنون پژوهشی با روش مروری با هدف شناسایی ابعاد پیادهسازی، اجرا و ارزیابی کتابخانه انسانی که مد نظر پژوهش حاضر است، در جستجوی پژوهشگران بازیابی و مشاهده نشد اما دو مقاله مروری بازیابی شد که از نظر روش، اهداف، پایگاههای جستجو شده، بازه مورد بررسی و کلیدواژه‌ها تفاوت‌هایی با مطالعه حاضر دارند و اهداف پژوهش حاضر را به‌طور کامل پوشش نمی‌دهند. یکی از این مقالات برای شناسایی هدف ایجاد کتابخانه انسانی، مزایای آن و چالش‌هایی چون موانع ایجاد کتابخانه انسانی و کتاب انسانی انجام شده است [17]. مطالعه دوم نیز با هدف خلاصه کردن طراحی، اجرا، فرآیندها و نتایج برنامه‌های کتابخانه انسانی موجود و ترکیب توصیه‌هایی برای اجرای آتی کتابخانه انسانی مؤثرتر، اخلاقی‌تر و معقول‌تر انجام شده است که در مورد یافتههای مربوط به اجرای کتابخانه انسانی با مطالعه حاضر اندکی همپوشانی دارد [5]. پژوهش حاضر به‌طور اختصاصی به کتابخانه انسانی در حوزه سلامت می‌پردازد. بدین ترتیب هدف از پژوهش حاضر، شناسایی چگونگی پیادهسازی، اجرا و ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت از طریق مرور متون است.
روش ها
روش پژوهش حاضر از نوع مرور حیطه‌ای است. این نوع مرورها به ارزیابی اولیه از اندازه بالقوه و دامنه ادبیات پژوهشی موجود و تشریح مفاهیم اصلی موضوع پژوهش [18] و شناسایی مفاهیم کلیدی یا مرزهای مفهومی یک موضوع یا حوزه پژوهشی کمک می‌کنند [19]. مطالعه مطابق راهنمای نگارش گزارش ترجیحی موارد برای مرورهای نظاممند و فراتحلیل (برای مرور حیطه‌ای) [20] و دستنامه مؤسسه جوانا بریگز برای روش‌شناسی مرورهای حیطه‌ای [19] انجام شد.
راهبرد جستجو
برای تعیین کلیدواژههای فارسی و انگلیسی مرتبط و مترادف‌های آنها به اصطلاحنامه‌هایMeSH،Embase، ERICو LISTA و سرعنوان موضوعی فارسی مراجعه شد. همچنین، پایگاههای اطلاعاتی Web of Science، Scopus، PubMed LISTA و موتور جستجوی Google scholar نیز جستجو شد تا کلیدواژههای مرتبط شناسایی شوند. جهت اطمینان از شناسایی کلیه کلیدواژههای مرتبط، نظر متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی نیز اخذ شد. در نهایت، برای بازیابی حداکثری منابع مرتبط، کلیدواژههای زیر (به‌صورت عام) استفاده شد و حین غربالگری منابع، مرتبط بودن آنها با حوزه سلامت در نظر گرفته شد: "Human Library"," Living Library" ، "کتابخانه انسانی"، "کتابخانه زنده".
جستجوی مطالعات مرتبط با استفاده از راهبرد کلی زیر و در فیلد آزاد برای پایگاههای غیر فارسی انجام شد و برای جلوگیری از حذف و ریزش منابع مرتبط از اعمال هر گونه عملیات کاهش دامنه در جستجو پرهیز شد. در پایگاههای فارسی نیز جستجو به صورت تکواژهای انجام شد: ("Human Librar*" OR "Living Librar*")
در این مطالعه، پایگاههای اطلاعاتی Web of Science، Scopus، PubMed، Embase، ERIC، LISTA، Emerald، برای جستجوی منابع انگلیسی مرتبط و پایگاههای مگیران، SID، Ensani.ir، ISC، ایرانداک، نورمگز، سیویلیکا، و موتور جستجوی علم‌نت برای بازیابی منابع فارسی مرتبط جستجو شد. جستجوی منابع خاکستری مانند پایاننامهها، گزارش طرحهای پژوهشی و مانند آن از طریق جستجو در Google scholar، ProQuest و MLA (Medical Library Association) انجام شد. در جستجوی دستی، مقالات همایش‌ها نیز از طریق جستجو در فهرست مقالات همایش‌های مرتبط از جمله همایش‌های ایفلا وEAHIL (European Association for Health Information and Libraries) جستجو شد. همچنین، فهرست منابع انتهای مقالات انتخاب شده در مرحله نهایی غربالگری نیز به‌صورت دستی بررسی شد.
معیارهای ورود و خروج
همه انواع مطالعات کمی و کیفی در بازه زمانی 2000 به بعد (به دلیل مفهومسازی کتابخانه انسانی در سال 2000)، منابع انگلیسی و فارسی، متون خاکستری از جمله پایاننامهها، گزارشها، طرحهای تحقیقاتی و مانند آن تا پایان اسفند 1402(معادل مارس 2024) در مطالعه گنجانده شد. مطالعاتی که دسترسی به متن کامل آنها به هیچ طریقی میسر نبود، از مطالعه حذف شدند.
انتخاب منابع
جستجو منجر به شناسایی 2570 منبع شد. پس از حذف موارد تکراری در نرم‌افزار اندنوت، 2035 منبع باقی ماند. این منابع در دو مرحله غربالگری شدند. در ابتدا، پس از غربالگری عنوان و چکیده‌ها بر اساس اهداف مطالعه و معیارهای ورود و خروج، 232 منبع باقی ماند. سپس، در مرحله بعد، با مراجعه به متن کامل منابع، 188 مطالعه به دلیل عدم انطباق با اهداف مطالعه و معیارهای ورود و خروج حذف شدند و در نهایت 44 مطالعه برای بررسی و استخراج دادهها انتخاب شدند. فرآیند انتخاب منابع به‌صورت مستقل توسط دو عضو از تیم پژوهش انجام گرفت. در صورت عدم توافق، موارد از طریق توافق جمعی یا با داوری یک فرد سوم خارج از تیم پژوهش حل و فصل شد. طبق راهنمای جوانا بریگز برای مرورهای حیطه‌ای، ارزیابی کیفیت مطالعات ضرورت ندارد [19]. بنابراین، در این مطالعه، ارزیابی کیفیت مطالعات انجام نشد.
استخراج دادهها
اطلاعات هر منبع شامل نام نویسنده اول، عنوان مطالعه، عنوان مجله، سال انتشار، کشور مورد مطالعه، طرح مطالعه، جمعیت مطالعه، ابزارهای مورد نیاز در مطالعه، پیادهسازی، اجرا و ارزیابی مطابق فرم استخراج داده محققساخته استخراج شد. استخراج دادهها توسط دو نفر از اعضای تیم پژوهش به‌صورت مستقل انجام و موارد عدم توافق از طریق بحث و اجماع حل شد. در صورتی که از طریق اجماع حل نشد، از نظر نفر سوم استفاده شد.
روش ترکیب و تحلیل دادهها
ترکیب دادهها به‌صورت روایتی (توصیف متنی) انجام شد. بر این اساس، داده‌های به‌دست آمده در مورد مطالعه، شامل روش پیادهسازی، اجرا و نحوه ارزیابی کتابخانه انسانی ترکیب و گروه‌بندی و در قالب جدول ارائه شد.
یافته ها
نمودار پریزما در شکل یک تعداد منابع شناسایی‌شده و مراحل غربالگری آن را نشان میدهد.
شکل 1. نمودار جریانی موارد ترجیحی در گزارش مقاله‌های مروری
چهل و چهار مقاله ورودی به مطالعه از نظر توصیفی شامل ویژگی‌های زیر بودند: بیشترین مقالات مورد بررسی در سال‌های2022 و 2023 منتشر شده‌اند (هر کدام 5 مورد) که نشان از افزایش توجه به موضوع کتابخانه انسانی دارد. اغلب مقالات متعلق به کشور آمریکا بودند
(10 مورد). از نظر روش نیز بیشترین مقالات با روش کیفی انجام شده‌اند (14 مورد) و بیشترین ابزار استفاده شده در مقالات نیز مصاحبه بوده است (35 مورد). همچنین، نمونه مورد مطالعه در مقالات، اغلب افراد خاص (10 مورد) و دانشجویان (8 مورد) بوده‌اند. یادآوری میشود که انتخاب کلیه مقالات نهایی در جدول یک بر اساس مرتبط بودن با حوزه سلامت در حین غربالگری انجام شده است. برای اجرا و پیادهسازی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت، دو موضوع اصلی "مقدمات و برنامهریزی" و "مسائل مربوط به کتاب انسانی" به‌همراه موضوعات فرعی و مصادیق آن شناسایی شد (جدول یک).
(10 مورد). از نظر روش نیز بیشترین مقالات با روش کیفی انجام شده‌اند (14 مورد) و بیشترین ابزار استفاده شده در مقالات نیز مصاحبه بوده است (35 مورد). همچنین، نمونه مورد مطالعه در مقالات، اغلب افراد خاص (10 مورد) و دانشجویان (8 مورد) بوده‌اند. یادآوری میشود که انتخاب کلیه مقالات نهایی در جدول یک بر اساس مرتبط بودن با حوزه سلامت در حین غربالگری انجام شده است. برای اجرا و پیادهسازی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت، دو موضوع اصلی "مقدمات و برنامهریزی" و "مسائل مربوط به کتاب انسانی" به‌همراه موضوعات فرعی و مصادیق آن شناسایی شد (جدول یک).
جدول 1. اجرا و پیادهسازی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت
| موضوع اصلی | موضوع فرعی | مصداق | شماره منبع |
| مقدمات و برنامهریزی |
تبلیغات | مشخص کردن نحوه تبلیغات | ]7، 21[ |
| مجلات، روزنامهها، خبرنامهها، نشریات دانشجویی و غیره | ]1، 6، 7، 11، 22-24[ | ||
| رسانههای اجتماعی | ]1، 6، 9، 21، 22، 25[ | ||
| بنر، پوستر، تابلو (سنتی یا دیجیتال) | ]6، 7، 9، 22، 26، 27[ | ||
| وب‌سایت کتابخانه، دانشگاه، و غیره | ]7، 9، 11، 21-23، 25[ | ||
| تبلیغات دهان به دهان (مردم، دوستان، همکاران، همکلاسیها و غیره) | ]7، 22، 28، 29[ | ||
| ایمیل | ]10، 23، 27، 28[ | ||
| تماس تلفنی | ]10، 23[ | ||
| استفاده از هنرمندان (بازیگر و خواننده) | ]30[ | ||
| فروش پوشه‌های معرفی پروژه کتابخانه انسانی | ]30[ | ||
| مدرسه | ]24[ | ||
| انتشار فهرست کتابهای انسانی | ]24[ | ||
| انجمنها | ]23[ | ||
| سازمانهای خارجی | ]25[ | ||
| مجوزها و هماهنگیهای لازم |
اخذ مجوز برگزاری رویداد کتابخانه انسانی از سازمانهای ذیربط | ]10، 29[ | |
| اخذ تأییدیه اخلاقی | ]4، 15، 16، 31[ | ||
| اخذ رضایت آگاهانه از خوانندگان و کتاب انسانی | ]4، 6، 10، 15، 16، 31-33[ | ||
| الزامات ایمنی و بهداشت شغلی | ]22[ | ||
| تهیه پروتکل عملی محافظت از کتابهای انسانی در برابر آسیب‌های احتمالی | ]12، 15[ | ||
| ایجاد محرمانگی اطلاعات شخصی افراد (کتاب و خواننده) | ]4، 10، 34-36[ | ||
| مشخص کردن تاریخ راهاندازی یا برگزاری رویداد کتابخانه انسانی و مدت آن (برنامه زمانبندی) | ]1-3، 7، 9-11، 22، 24، 26، 27، 29، 31[ | ||
| تهیه فهرست و نمایه از کتابهای انسانی و روزآمدسازی مرتب آن | ]2، 6، 11-13، 21-23، 28، 35، 37[ | ||
| ایجاد هماهنگی برای رزرو و ثبت نام (آفلاین یا آنلاین) و شرکت در رویداد | ]7، 12، 13، 22، 24[ | ||
| مستندسازی، ضبط، ذخیره‌سازی و دیجیتالی کردن رویداد | ]2، 4، 6، 7، 10، 11، 23، 38، 39[ | ||
| اشتراک عکس‌ها و فیلم‌های ضبط شده برای بازتاب بیشتر رویداد | ]27، 38[ | ||
| مقررات و آئیننامهها |
داشتن برنامه راهبردی و مدیریتی | ]22، 27، 40[ | |
| تهیه آییننامه عملی کتابخانه انسانی | ]8، 9، 12، 23، 34[ | ||
| تعیین گروه هدف (خوانندگان) | ]22، 23، 28، 31، 41[ | ||
| تعیین نحوه انتخاب و امانت کتاب انسانی | ]1، 2، 6، 9، 11، 13، 14، 21-25، 27-29، 33، 41[ | ||
| تعیین شرایط و معیارهای ورود خوانندگان | ]4، 9، 10، 15، 16، 31[ | ||
| تعیین نحوه پاسخگویی کتاب انسانی | ]2-4، 7، 10، 12، 15، 24، 27، 28، 31، 32[ | ||
| تعیین نحوه پرسش خوانندگان از کتاب انسانی | ]2، 4، 7، 8، 10، 12، 14، 15، 23، 27، 28، 31[ | ||
| الزام کتابهای انسانی به پوشیدن تیشرت با آرم کتابخانه انسانی یا داشتن برچسب نام در طول رویداد | ]1، 24، 29، 42[ | ||
| جلسات توجیهی | وجود تسهیلگر ارتباطی و تفسیرکننده (مانند مددکار اجتماعی، کتابدار، نویسنده، کارمند پشتیبانی، معلم، دانشجو، مترجم، کارکنان کتابخانه و افراد داوطلب، دانش‌آموزان و غیره) | ]4، 8، 9، 11، 15، 16، 22، 25، 26، 34، 36[ | |
| برگزاری جلسات توجیهی برای تسهیلگرها (برای آشنایی با فلسفه، اهداف و منابع پروژه، مکان، نوع مکالمات و مانند آن) | ]28، 31، 36[ | ||
| برگزاری جلسه توجیهی برای کتاب انسانی | ]1، 4، 6-9، 16، 22، 29، 31، 32، 34، 37[ | ||
| برگزاری جلسه توجیهی برای خوانندگان | ]1، 4، 16، 23، 31، 32[ | ||
| مکان برگزاری | مشخص کردن مکان هر کتاب انسانی در محل برگزاری رویداد | ]1، 27[ | |
| چیدمان محل برگزاری رویداد | ]21، 24[ | ||
| ایجاد محیط امن و راحت | ]2، 7، 12، 14، 15، 22-24، 27، 29، 33، 37[ | ||
| میزبانی رویداد کتابخانه انسانی | کتابخانه‌ها و کتابداران (کلی) | ]1، 11، 12، 28، 43[ | |
| کتابخانههای عمومی | ]8، 14، 28، 34، 35[ | ||
| کتابخانه مدارس | ]1، 22، 35[ | ||
| کتابخانه دانشگاهی | ]10، 34، 35[ | ||
| جشنوارهها و کنفرانسها | ]1، 14، 35[ | ||
| مراکز اجتماعی (مانند نمایشگاهها، موزه‌ها یا گالری‌های هنری، انجمنها) | ]6، 14، 21، 34، 35[ | ||
| جامعه محلی | ]26، 28، 36[ | ||
| دانشگاه و مؤسسات آموزش عالی | ]1، 6، 9، 14، 15، 21، 26، 28[ | ||
| خانه سالمندان |
| ]22[ |
| مسائل مالی | خدمات رایگان برای عموم | ]6، 7، 14، 34[ | |
| راهاندازی رویداد با حمایت (کالج، جامعه محلی، کتابخانه و غیره) | ]6، 23، 37[ | ||
| حداقل هزینه برای برگزاری رویداد (مکان، تبلیغات، غذا و نوشیدنی، حمل و نقل، هدایای تشکر از کتاب انسانی) | ]3، 7-9، 15، 22، 26، 27[ | ||
| استفاده از فناوری در کتابخانه انسانی | استفاده از فناوری مانند وب‌سایتها، برنامه کاربردی تلفن همراه، نرم‌افزار ثبت‌نام و ایمیل برای ترویج و مدیریت مشارکت در رویدادهای کتابخانه انسانی (مانند مکان، زمان، شرح کتابهای انسانی) | ]25، 28، 44[ | |
| ایجاد، به‌روزرسانی و حذف عناوین کتاب، توضیحات، رتبه‌بندی، رزرو، امانت و وضعیت در دسترس بودن کتابهای انسانی از طریق برنامه کاربردی تلفن همراه | ]28[ | ||
| استفاده از ابزار اشتراکگذاری ویدیوی آنلاین، ابزار توزیع برنامه اجتماعی مرتبط و چندفرهنگی | ]6[ | ||
| استفاده از فناوری برای ایجاد کتابخانه انسانی آنلاین | ]2، 32، 36، 44، 45[ | ||
| چالشها | نبود سیستم یا پلتفرم واحد برای درخواست کتابهای انسانی | ]25[ | |
| ناهماهنگی در فهرست‌نویسی یا استانداردسازی مدخل‌ها برای کتاب انسانی | ]37[ | ||
| ماهیت داوطلبانه کتابهای انسانی و ناراحتی‌های عاطفی احتمالی | ]37[ | ||
| کمبود تجهیزات برای ضبط رویداد (مانند دوربین فیلمبرداری) | ]6[ | ||
| چگونگی شناسایی و جذب کتابهای انسانی | ]43[ | ||
| محدودیتهای بودجه | ]3[ | ||
| چالش نگهداری از مجموعه کتابهای انسانی به دلیل زندگی و شغل آنان | ]12[ | ||
| مسائل مربوط به کتاب انسانی | روشهای شناسایی کتاب انسانی | تماسهای شخصی | ]3، 14، 22، 25، 27[ |
| تماس با سازمانهای مرتبط با افراد مناسب برای کتاب انسانی (انگ زده، طرد شده و ...) | ]24[ | ||
| معرفی کتابهای انسانی به کتابخانههای دیگر | ]25[ | ||
| تبلیغات در رسانههای و شبکههای اجتماعی | ]3، 22، 25، 27، 28[ | ||
| داوطلبانه | ]1، 21، 22، 34[ | ||
| کتابخانه | ]28[ | ||
| ایمیل | ]3، 24[ | ||
| توسعه مجموعه کتابهای انسانی (از نظر تعداد، دانش، موضوع، گرایش حرفهای و غیره) | ]7، 21، 29[ | ||
| کمیته جذب و شناسایی کتاب انسانی در سازمان برگزارکننده | ]6، 27[ | ||
| فرم آنلاین برای پیشنهاد کتاب انسانی | ]7، 28[ | ||
| معیارهای انتخاب کتاب انسانی | سالم بودن از نظر ذهنی | ]29[ | |
| داشتن مهارت، تجربه یا تخصص در یک موضوع خاص و نماینده عمومی یک گروه خاص بودن | ]4، 7، 14، 21، 27، 31، 41[ | ||
| تنوع کتاب انسانی (از نظر پیشینه‌های مذهبی، اجتماعی یا قومی، فرهنگی، تجربیات زندگی و غیره) | ]1، 6، 9، 11، 14، 24، 26، 29-33، 37[ | ||
| بزرگسال بودن | ]3، 31[ | ||
| صراحت و صداقت کتاب انسانی | ]1، 23[ | ||
| نحوه برگزاری جلسات | جلسات انفرادی (روش خصوصی) | ]4، 8، 10، 23، 25، 46[ | |
| جلسات یک کتاب انسانی با گروههای دو تا پنج نفر (روش نیمه خصوصی) | ]1، 7، 24، 31، 32[ | ||
| جلسات یک کتاب انسانی با گروهی از خوانندگان (روش عمومی) | ]1، 3، 7، 8، 16، 25[ | ||
| کتابخانه انسانی اختصاصی (صرفاً برای اعضای یک گروه خاص مانند دانش‌آموزان، پلیسها و معلمان) | ]8[ | ||
| کتابخانه انسانی عمومی (برای همه افراد مایل به شرکت در آن) | ]8[ | ||
| حفظ حریم خصوصی برای جلسات انفرادی | ]22، 36[ | ||
| به‌صورت مکالمه غیر رسمی، غیرساختارمند، منعطف و آزاد | ]1، 7، 9، 23، 24، 31[ | ||
| مشخص بودن تعداد کتابهای انسانی | ]4، 8، 12، 13، 15، 22، 26، 28، 31-34، 43[ | ||
| مشخص بودن تعداد خوانندگان | ]1، 3، 9، 10، 13، 15، 22، 26، 28، 31، 32، 34[ | ||
| مدت جلسه | ]1، 4، 8، 12، 13، 15، 26، 29، 32-34، 41[ | ||
| استفاده کتاب انسانی از وسایل مرتبط با موضوع برای افزایش جذابیت گفتگو و غنیسازی محتوا | ]1، 4، 7، 14، 15[ | ||
| ایجاد امکان اشتراکگذاری داستان‌های کتاب انسانی با روشهای مختلف (مانند چهره به چهره، بحث گروهی، پیام‌های متنی کوتاه، عکس یا ویدیو کنفرانس) |
| ]6، 10، 11، 16، 28، 32، 33[ |
برای ارزیابی کتابخانه انسانی نیز سه موضوع اصلی "هدف ارزیابی"، "ابزار ارزیابی" و "چالشهای ارزیابی" به‌همراه موضوعات فرعی آنها شناسایی شد (جدول دو).
جدول 2. ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت
| موضوع اصلی | موضوع فرعی | شماره منبع |
| هدف ارزیابی | ارزیابی از طریق مطالعه رفتار خوانندگان | ]22[ |
| نظرسنجی برای سنجش دستیابی به اهداف کتابخانه انسانی از نظر به‌اشتراک گذاشتن تفاوتها و ایدههای خود | ]1، 12، 22، 24، 43[ | |
| نظرسنجی برای سنجش میزان امن بودن محیط برای مشارکتکنندگان | ]22[ | |
| ارزیابی تجربه و بینش کتاب انسانی و خواننده بلافاصله پس از برگزاری رویداد | ]3، 6، 10، 34[ | |
| ارزیابی کیفیت کتابهای انسانی | ]13، 21، 31، 43[ | |
| ارزیابی محتوای جلسه از طریق گرفتن بازخورد اطلاعاتی | ]21[ | |
| تهیه گزارش پس از رویداد برای مدیر ارشد | ]12، 24[ | |
| پیشنهاد برای رویدادهای آینده | ]43[ | |
| سنجش تأثیر کتاب انسانی بر روی تغییر نگرش خوانندگان | ]7، 8، 15، 16، 27، 31، 33[ | |
| ارزیابی از تناسب برنامه کتابخانه انسانی در زمینه خدمات بهداشت روانی | ]16[ | |
| ارزیابی تناسب برنامه کتابخانه انسانی در آموزش | ]36[ | |
| ابزار ارزیابی | پرسشنامه (آنلاین یا آفلاین) | ]1، 7-9، 15، 16، 22، 24، 25، 31، 32، 36، 47[ |
| مصاحبه | ]10، 13، 21، 34، 43، 48[ | |
| مشاهده | ]27[ | |
| گروه متمرکز | ]32[ | |
| یادداشتهای میدانی | ]34[ | |
| دیوار Padlet | ]24[ | |
| گزارش | ]12، 24، 27[ | |
| ارزیابی از طریق ویدئوهای جلسات در یوتیوب (تحلیل داخلی یوتیوب، تعداد لایک، اشتراک گذاری و بازدید) | ]6[ | |
| چالشهای ارزیابی | تعیین معیارهای مناسب برای ارزیابی کتاب انسانی | ]25[ |
| نحوه جمعآوری بازخورد از خوانندگان | ]25[ | |
| محرمانه بودن ارزیابی |
| ]9، 36[ |
در نهایت، فرآیند پیشنهادی برای پیادهسازی، اجرا و ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت را میتوان در شکل دو خلاصه کرد. این فرآیند غیرخطی، مراحل گام به گام از اخذ مجوزهای لازم تا برگزاری رویداد کتابخانه انسانی در حوزه سلامت و ارزیابی آن را به‌ترتیب نشان میدهد. پس از ارزیابی، ممکن است برگشت و بازخوردی به مراحل قبل اتفاق بیافتد تا رویداد بعدی کتابخانه انسانی اصلاح و بهینه شود.
شکل 2. فرآیند پیشنهادی پیادهسازی، اجرا و ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت
بحث
نتایج بررسی مقالات نشان داد اجرا و پیادهسازی کتابخانه انسانی شامل دو موضوع اصلی مقدمات و برنامهریزی (شامل موضوعات فرعی "تبلیغات"، "مجوزها و هماهنگیهای لازم"، "مقررات و آییننامهها"، "جلسات توجیهی"، "مکان برگزاری"، "میزبانی رویداد کتابخانه انسانی"، "مسائل مالی"، "استفاده از فناوری در کتابخانه انسانی" و "چالشها") و مسائل مربوط به کتاب انسانی (شامل موضوعات فرعی "روشهای شناسایی کتاب انسانی"، "معیارهای انتخاب کتاب انسانی" و "نحوه برگزاری جلسات") است که هرکدام از این موضوعات فرعی دارای مصداق‌هایی نیز میباشند.
برخی از پژوهشگران، تبلیغات دهان به دهان (مردم، دوستان، همکاران و همکلاسیها و غیره) را راهی مناسب برای تبلیغات کتابخانه انسانی بیان کردهاند]7، 21-23[. در حالی که پاپ ]24[ و گیزلر ]10[ ایمیل و تماس تلفنی را راهی برای تبلیغات کتابخانه انسانی بیان کردهاند. استفاده از هنرمندان (بازیگر وخواننده) و فروش پوشه‌های پروژه کتابخانه انسانی نیز مطابق با پژوهش ویمرکتی و پیرولا ]25[ بود. به‌نظر میرسد روشهای متنوعی برای تبلیغ کتابخانه انسانی سلامت وجود دارد و اتفاق نظر کلی در مورد آن وجود ندارد. بنابراین، بسته به شرایط و گروه هدف میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد.
مطابق با پژوهشهای گرنجر ]23[ و گیزلر ]10[ اخذ مجوز برگزاری رویداد کتابخانه انسانی از سازمانهای ذیربط و مطابق با پژوهش اوراز و همکاران ]26[، کوان ]16[، چانگ و تس ]15[ و فورچون و لیتون ]4[ اخذ تأییدیه اخلاقی از مصداق‌های مجوزها و هماهنگیهای لازم برای کتابخانه انسانی هستند. همچنین، مشخص کردن تاریخ راهاندازی یا برگزاری رویداد کتابخانه انسانی و مدت آن (برنامه زمانبندی) در بسیاری از متون موجود ذکر شده است ]1-3، 7، 10، 11، 21، 23، 26-28[. اخذ مجوزها به‌ویژه در حوزه سلامت و پیامدهای بعدی آن برای مشارکتکنندگان (خوانندگان) بسیار مهم است. بنابراین، برای برگزاری یا راهاندازی کتابخانه انسانی سلامت حتماً لازم است مجوزها و تأییدیههای لازم از نظام سلامت اخذ شود.
نتایج نشان داد که تلاش میشود مسائل مالی در کتابخانه انسانی به‌صورتی مدیریت شود که برای عموم، خدمات رایگان داشته باشد و راهاندازی رویداد با حمایت کالج، جامعه محلی و کتابخانه‌ها انجام شود و حداقل هزینه برای برگزاری رویداد (مکان، تبلیغات، غذا و نوشیدنی، حمل و نقل، هدایای تشکر از کتاب انسانی) را داشته باشد ]3 ،6-9، 14، 15، 21، 24-28[. با توجه به ماهیت کتابخانه انسانی سلامت و ارائه خدمات رایگان به افراد، گروهها و جامعه توسط این نوع کتابخانه، به‌نظر میرسد لازم باشد برای تأمین مالی هزینههای احتمالی، این رویداد یا باید زیر نظر یک سازمان سلامت انجام شود و یا حمایتکنندگان مالی برای این امر وجود داشته باشند.
بر اساس نتایج، روش رایج برای شناسایی کتاب انسانی، تبلیغات در رسانه و شبکههای اجتماعی است ]3، 21، 22، 28، 32[. از دیگر روشهای شناسایی کتاب انسانی میتوان به توسعه مجموعه کتابهای انسانی (از نظر تعداد، دانش، موضوع، گرایش حرفهای و غیره)، کمیته جذب و شناسایی کتاب انسانی در سازمان برگزارکننده، فرم آنلاین برای پیشنهاد کتاب انسانی اشاره نمود ]6، 7، 22، 23، 28، 33[. نظر به اهمیت مسائل سلامت، شاید لازم باشد حمایت و نظارتی از طرف سازمانهای سلامت مرتبط برای شناسایی کتاب انسانی مناسب وجود داشته باشد. در ارتباط با نحوه برگزاری جلسات، راه‌های متفاوتی از سوی پژوهشگران مختلف پیشنهاد شده‌اند که شامل مواردی همچون جلسات انفرادی (روش خصوصی)، جلسات یک کتاب انسانی با گروههای دو تا پنج نفره (روش نیمه خصوصی)، جلسات یک کتاب انسانی با گروهی از خوانندگان (روش عمومی) است ]1، 3، 4، 7، 8، 10، 16، 24، 26، 27، 32، 34[. بسته به موضوع انتخابی برای رویداد کتابخانه انسانی سلامت و لزوم محرمانه بودن یا نبودن آن موضوع برای کتاب انسانی و خواننده، میتوان از روشهای سهگانه فوق بر حسب شرایط و موقعیت استفاده کرد.
بر اساس پژوهش کینزلی ]21[، ارزیابی از طریق مطالعه رفتار خوانندگان و نظرسنجی برای سنجش میزان امن بودن محیط برای مشارکتکنندگان از اهداف ارزیابی کتابخانه انسانی می‌باشد. همچنین، سنجش تأثیر کتاب انسانی بر روی تغییر نگرش خوانندگان از اهداف مهم ارزیابی رویداد کتابخانه انسانی می‌باشد که توسط پژوهشگران متعددی ذکر شده است ]7، 8، 15، 16، 26، 28، 34[. پیشنهاد برای رویدادهای آینده ]35[، ارزیابی از تناسب برنامه کتابخانه انسانی در زمینه خدمات بهداشت روانی ]16[، ارزیابی تناسب برنامه کتابخانه انسانی در آموزش ]36[ نیز از دیگر اهداف ارزیابی این رویداد میباشند. برای انجام ارزیابی، اغلب از پرسشنامه (آنلاین یا آفلاین) استفاده شده است و از دیگر ابزارها میتوان به مصاحبه، مشاهده، گروه متمرکز و یادداشتهای میدانی اشاره کرد که پژوهشهای متعددی به این روشها اشاره کردهاند ]10، 13، 28، 30، 33-35[.
از چالشهای ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت میتوان به تعیین معیارهای مناسب برای ارزیابی کتاب انسانی و نحوه جمعآوری بازخورد از خوانندگان اشاره کرد که مطابق با پژوهش هوانگ، دوبروسکی و ژیا ]32[ است. از سوی دیگر، محرمانه بودن ارزیابی مسئله مهمی است که همسو با پژوهش باگچی و بلاژنکووا ]9[ و ملتیو ماوروتریس و همکاران ]36[ است. نظر به اهمیت و حساسیت حوزه سلامت، لازم است برگزاری رویدادکتابخانه انسانی سلامت در پایان هر رویداد انجام شود و این امر میتواند به اصلاح نواقص احتمالی آن و ارتقاء و بهبود رویداد بعدی یاری رساند.
از محدودیتهای این پژوهش میتوان به محدودیتهای وابسته به روش مرور حیطه‌ای مانند عدم جامعیت کامل در بازیابی و دسترسی به منابع مرتبط و اشتباهات ناخواسته در تحلیل دادهها اشاره کرد.
به‌طور کلی، نتایج نشان داد که برای اجرا و پیادهسازی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت، ابتدا باید مقدمات و برنامهریزی مربوط به آن شامل اخذ مجوزهای لازم، تعیین مقررات و آییننامهها، تعیین مکان و زمان رویداد، تبلیغات، مسائل مالی و مانند آن انجام شود و برای نحوه چگونگی انتخاب کتاب انسانی، نوع جلسه و برگزاری آن تصمیمگیری شود و در نهایت پس از اتمام رویداد، ارزیابی فعالیت صورت گیرد تا موارد نیازمند اصلاح برای برگزاری رویدادهای بعدی بازبینی و اصلاح شوند. یادآوری میشود که تدوین این فرآیند جدید بوده و برای اولین بار در حوزه کتابخانه انسانی به شکل جامع ارائه میشود. همچنین، بر اساس یافتههای این پژوهش میتوان پیشنهاد کرد متولیان نظام سلامت، به‌ویژه در حوزه سلامت روان، اقدام به راهاندازی کتابخانه انسانی سلامت کنند.
اعلان ها
ملاحظات اخلاقی: این پژوهش با کد اخلاق IR.MUI.NUREMA.REC.1402.183 اخذ شده از کمیته اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی دانشکده پرستاری، مدیریت و توانبخشی- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده است.
حمایت مالی: این پژوهش با حمایت مالی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران با شماره 3۴۰2738 انجام شده است. حامی
مالی هیچگونه نقشی در گردآوری داده، تحلیل داده و نگارش مقاله نداشته است.
تضاد منافع: نویسندگان اظهار داشتند که تضاد منافعی وجود ندارد.
مشارکت نویسندگان: رژین سادات مصطفی مقدم: مفهومسازی و طراحی مطالعه، گردآوری دادهها، روش‌شناسی، تحلیل داده، نگارش- پیش-نویس، نگارش- بررسی و ویرایش، تأیید نهایی؛ راحله سموعی: مفهومسازی و طراحی مطالعه، روش‌شناسی، تحلیل داده، نگارش- بررسی و ویرایش، تأیید نهایی؛ فیروزه زارع فراشبندی: مفهومسازی و طراحی مطالعه، روش‌شناسی، تحلیل داده، نگارش- بررسی و ویرایش، مدیریت داده، سرپرستی مطالعه، مدیریت پروژه، تأیید نهایی. تمامی نویسندگان متن مقاله را مطالعه و تأیید کردهاند.
رضایت برای انتشار: مورد ندارد.
دسترسی به دادهها: دسترسی به دادهها از طریق نویسنده مسئول امکانپذیر است.
استفاده از هوش مصنوعی: مورد ندارد.
تشکر و قدردانی: این مقاله حاصل بخشی از پایان‌نامه با عنوان "شناسایی چگونگی پیادهسازی و ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت: یک مرور حوزهای در مقطع کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، مصوب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1۴۰2" با کد 3۴۰2738 است.
نتایج بررسی مقالات نشان داد اجرا و پیادهسازی کتابخانه انسانی شامل دو موضوع اصلی مقدمات و برنامهریزی (شامل موضوعات فرعی "تبلیغات"، "مجوزها و هماهنگیهای لازم"، "مقررات و آییننامهها"، "جلسات توجیهی"، "مکان برگزاری"، "میزبانی رویداد کتابخانه انسانی"، "مسائل مالی"، "استفاده از فناوری در کتابخانه انسانی" و "چالشها") و مسائل مربوط به کتاب انسانی (شامل موضوعات فرعی "روشهای شناسایی کتاب انسانی"، "معیارهای انتخاب کتاب انسانی" و "نحوه برگزاری جلسات") است که هرکدام از این موضوعات فرعی دارای مصداق‌هایی نیز میباشند.
برخی از پژوهشگران، تبلیغات دهان به دهان (مردم، دوستان، همکاران و همکلاسیها و غیره) را راهی مناسب برای تبلیغات کتابخانه انسانی بیان کردهاند]7، 21-23[. در حالی که پاپ ]24[ و گیزلر ]10[ ایمیل و تماس تلفنی را راهی برای تبلیغات کتابخانه انسانی بیان کردهاند. استفاده از هنرمندان (بازیگر وخواننده) و فروش پوشه‌های پروژه کتابخانه انسانی نیز مطابق با پژوهش ویمرکتی و پیرولا ]25[ بود. به‌نظر میرسد روشهای متنوعی برای تبلیغ کتابخانه انسانی سلامت وجود دارد و اتفاق نظر کلی در مورد آن وجود ندارد. بنابراین، بسته به شرایط و گروه هدف میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد.
مطابق با پژوهشهای گرنجر ]23[ و گیزلر ]10[ اخذ مجوز برگزاری رویداد کتابخانه انسانی از سازمانهای ذیربط و مطابق با پژوهش اوراز و همکاران ]26[، کوان ]16[، چانگ و تس ]15[ و فورچون و لیتون ]4[ اخذ تأییدیه اخلاقی از مصداق‌های مجوزها و هماهنگیهای لازم برای کتابخانه انسانی هستند. همچنین، مشخص کردن تاریخ راهاندازی یا برگزاری رویداد کتابخانه انسانی و مدت آن (برنامه زمانبندی) در بسیاری از متون موجود ذکر شده است ]1-3، 7، 10، 11، 21، 23، 26-28[. اخذ مجوزها به‌ویژه در حوزه سلامت و پیامدهای بعدی آن برای مشارکتکنندگان (خوانندگان) بسیار مهم است. بنابراین، برای برگزاری یا راهاندازی کتابخانه انسانی سلامت حتماً لازم است مجوزها و تأییدیههای لازم از نظام سلامت اخذ شود.
نتایج نشان داد که تلاش میشود مسائل مالی در کتابخانه انسانی به‌صورتی مدیریت شود که برای عموم، خدمات رایگان داشته باشد و راهاندازی رویداد با حمایت کالج، جامعه محلی و کتابخانه‌ها انجام شود و حداقل هزینه برای برگزاری رویداد (مکان، تبلیغات، غذا و نوشیدنی، حمل و نقل، هدایای تشکر از کتاب انسانی) را داشته باشد ]3 ،6-9، 14، 15، 21، 24-28[. با توجه به ماهیت کتابخانه انسانی سلامت و ارائه خدمات رایگان به افراد، گروهها و جامعه توسط این نوع کتابخانه، به‌نظر میرسد لازم باشد برای تأمین مالی هزینههای احتمالی، این رویداد یا باید زیر نظر یک سازمان سلامت انجام شود و یا حمایتکنندگان مالی برای این امر وجود داشته باشند.
بر اساس نتایج، روش رایج برای شناسایی کتاب انسانی، تبلیغات در رسانه و شبکههای اجتماعی است ]3، 21، 22، 28، 32[. از دیگر روشهای شناسایی کتاب انسانی میتوان به توسعه مجموعه کتابهای انسانی (از نظر تعداد، دانش، موضوع، گرایش حرفهای و غیره)، کمیته جذب و شناسایی کتاب انسانی در سازمان برگزارکننده، فرم آنلاین برای پیشنهاد کتاب انسانی اشاره نمود ]6، 7، 22، 23، 28، 33[. نظر به اهمیت مسائل سلامت، شاید لازم باشد حمایت و نظارتی از طرف سازمانهای سلامت مرتبط برای شناسایی کتاب انسانی مناسب وجود داشته باشد. در ارتباط با نحوه برگزاری جلسات، راه‌های متفاوتی از سوی پژوهشگران مختلف پیشنهاد شده‌اند که شامل مواردی همچون جلسات انفرادی (روش خصوصی)، جلسات یک کتاب انسانی با گروههای دو تا پنج نفره (روش نیمه خصوصی)، جلسات یک کتاب انسانی با گروهی از خوانندگان (روش عمومی) است ]1، 3، 4، 7، 8، 10، 16، 24، 26، 27، 32، 34[. بسته به موضوع انتخابی برای رویداد کتابخانه انسانی سلامت و لزوم محرمانه بودن یا نبودن آن موضوع برای کتاب انسانی و خواننده، میتوان از روشهای سهگانه فوق بر حسب شرایط و موقعیت استفاده کرد.
بر اساس پژوهش کینزلی ]21[، ارزیابی از طریق مطالعه رفتار خوانندگان و نظرسنجی برای سنجش میزان امن بودن محیط برای مشارکتکنندگان از اهداف ارزیابی کتابخانه انسانی می‌باشد. همچنین، سنجش تأثیر کتاب انسانی بر روی تغییر نگرش خوانندگان از اهداف مهم ارزیابی رویداد کتابخانه انسانی می‌باشد که توسط پژوهشگران متعددی ذکر شده است ]7، 8، 15، 16، 26، 28، 34[. پیشنهاد برای رویدادهای آینده ]35[، ارزیابی از تناسب برنامه کتابخانه انسانی در زمینه خدمات بهداشت روانی ]16[، ارزیابی تناسب برنامه کتابخانه انسانی در آموزش ]36[ نیز از دیگر اهداف ارزیابی این رویداد میباشند. برای انجام ارزیابی، اغلب از پرسشنامه (آنلاین یا آفلاین) استفاده شده است و از دیگر ابزارها میتوان به مصاحبه، مشاهده، گروه متمرکز و یادداشتهای میدانی اشاره کرد که پژوهشهای متعددی به این روشها اشاره کردهاند ]10، 13، 28، 30، 33-35[.
از چالشهای ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت میتوان به تعیین معیارهای مناسب برای ارزیابی کتاب انسانی و نحوه جمعآوری بازخورد از خوانندگان اشاره کرد که مطابق با پژوهش هوانگ، دوبروسکی و ژیا ]32[ است. از سوی دیگر، محرمانه بودن ارزیابی مسئله مهمی است که همسو با پژوهش باگچی و بلاژنکووا ]9[ و ملتیو ماوروتریس و همکاران ]36[ است. نظر به اهمیت و حساسیت حوزه سلامت، لازم است برگزاری رویدادکتابخانه انسانی سلامت در پایان هر رویداد انجام شود و این امر میتواند به اصلاح نواقص احتمالی آن و ارتقاء و بهبود رویداد بعدی یاری رساند.
از محدودیتهای این پژوهش میتوان به محدودیتهای وابسته به روش مرور حیطه‌ای مانند عدم جامعیت کامل در بازیابی و دسترسی به منابع مرتبط و اشتباهات ناخواسته در تحلیل دادهها اشاره کرد.
به‌طور کلی، نتایج نشان داد که برای اجرا و پیادهسازی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت، ابتدا باید مقدمات و برنامهریزی مربوط به آن شامل اخذ مجوزهای لازم، تعیین مقررات و آییننامهها، تعیین مکان و زمان رویداد، تبلیغات، مسائل مالی و مانند آن انجام شود و برای نحوه چگونگی انتخاب کتاب انسانی، نوع جلسه و برگزاری آن تصمیمگیری شود و در نهایت پس از اتمام رویداد، ارزیابی فعالیت صورت گیرد تا موارد نیازمند اصلاح برای برگزاری رویدادهای بعدی بازبینی و اصلاح شوند. یادآوری میشود که تدوین این فرآیند جدید بوده و برای اولین بار در حوزه کتابخانه انسانی به شکل جامع ارائه میشود. همچنین، بر اساس یافتههای این پژوهش میتوان پیشنهاد کرد متولیان نظام سلامت، به‌ویژه در حوزه سلامت روان، اقدام به راهاندازی کتابخانه انسانی سلامت کنند.
اعلان ها
ملاحظات اخلاقی: این پژوهش با کد اخلاق IR.MUI.NUREMA.REC.1402.183 اخذ شده از کمیته اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی دانشکده پرستاری، مدیریت و توانبخشی- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده است.
حمایت مالی: این پژوهش با حمایت مالی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران با شماره 3۴۰2738 انجام شده است. حامی
مالی هیچگونه نقشی در گردآوری داده، تحلیل داده و نگارش مقاله نداشته است.
تضاد منافع: نویسندگان اظهار داشتند که تضاد منافعی وجود ندارد.
مشارکت نویسندگان: رژین سادات مصطفی مقدم: مفهومسازی و طراحی مطالعه، گردآوری دادهها، روش‌شناسی، تحلیل داده، نگارش- پیش-نویس، نگارش- بررسی و ویرایش، تأیید نهایی؛ راحله سموعی: مفهومسازی و طراحی مطالعه، روش‌شناسی، تحلیل داده، نگارش- بررسی و ویرایش، تأیید نهایی؛ فیروزه زارع فراشبندی: مفهومسازی و طراحی مطالعه، روش‌شناسی، تحلیل داده، نگارش- بررسی و ویرایش، مدیریت داده، سرپرستی مطالعه، مدیریت پروژه، تأیید نهایی. تمامی نویسندگان متن مقاله را مطالعه و تأیید کردهاند.
رضایت برای انتشار: مورد ندارد.
دسترسی به دادهها: دسترسی به دادهها از طریق نویسنده مسئول امکانپذیر است.
استفاده از هوش مصنوعی: مورد ندارد.
تشکر و قدردانی: این مقاله حاصل بخشی از پایان‌نامه با عنوان "شناسایی چگونگی پیادهسازی و ارزیابی کتابخانه انسانی در حوزه سلامت: یک مرور حوزهای در مقطع کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، مصوب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1۴۰2" با کد 3۴۰2738 است.
نوع مقاله: مروری |
موضوع مقاله:
کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
دریافت: 1403/6/6 | پذیرش: 1404/2/10 | انتشار: 1404/2/27
دریافت: 1403/6/6 | پذیرش: 1404/2/10 | انتشار: 1404/2/27
فهرست منابع
1. Schijf CMN, Olivar JF, Bundalian JB, Ramos-Eclevia M. Conversations with human books: promoting respectful dialogue, diversity, and empathy among grade and high school students. Journal of the Australian Library and Information Association. 2020;69(3):390-408. doi: 10.1080/24750158.2020.1799701 [DOI:10.1080/24750158.2020.1799701]
2. Jana A, Rout R. Designing metadata schema for a human library: a prototype. Digital Library Perspectives. 2022;38(3):346-61. doi: 10.1108/DLP-07-2021-0052 [DOI:10.1108/DLP-07-2021-0052]
3. Sen R, McClelland N, Jowett B. Belonging to the library: humanising the space for social work education. Social Work Education. 2016;35(8):892-904. doi: 10.1080/02615479.2016.1211098 [DOI:10.1080/02615479.2016.1211098]
4. Fortune D, Leighton J. Mental illness as a valued identity: how a leisure initiative promoting connection and understanding sets the stage for inclusion. Leisure Sciences. 2024;46(7):1031-51. doi: 10.1080/01490400.2022.2058657 [DOI:10.1080/01490400.2022.2058657]
5. Lam GYH, Wong HT, Zhang M. A systematic narrative review of implementation, processes, and outcomes of human library. International jJournal of Environmental Research and Public Health. 2023;20(3):2485. doi: 10.3390/ijerph20032485 [DOI:10.3390/ijerph20032485]
6. Yap JM, Labangon DLG, Cajes ML. Defining, understanding and promoting cultural diversity through the human library program. Pakistan Journal of Information Management and Libraries. 2017;19. doi:10.47657/2017191012 [DOI:10.47657/2017191012]
7. Blizzard K, Becker Y, Goebel N. Bringing women's studies to life: integrating a human library into augustana's women's studies curriculum. The College Quarterly. 2018;21(3). Available from: https://eric.ed.gov/?id=EJ1203529
8. Groyecka A, Witkowska M, Wróbel M, Klamut O, Skrodzka M. Challenge your stereotypes! human library and its impact on prejudice in poland. Journal of Community and Applied Social Psychology. 2019;29(4):311-22. doi: 10.1002/casp.2402 [DOI:10.1002/casp.2402]
9. Bagci SC, Blazhenkova O. Unjudge someone: human library as a tool to reduce prejudice toward stigmatized group members. Basic and Applied Social Psychology. 2020;42(6)::413-31. doi: 10.1080/01973533.2020.1792298 [DOI:10.1080/01973533.2020.1792298]
10. Giesler MA. Humanizing oppression: the value of the human library experience in social work education. Journal of Social Work Education. 2022;58(2):390-402. doi: 10.1080/10437797.2021.1885541 [DOI:10.1080/10437797.2021.1885541]
11. Li N. Application of living book service - a brief analysis of cases in southwest university library. Library Management. 2022;43(1-2):66-79. doi: 10.1108/LM-08-2021-0067 [DOI:10.1108/LM-08-2021-0067]
12. Wong FM, Lin CM. Operation, development, opportunities and challenges of a human library in Taiwan. Library Management. 2023;44(3-4):191-202. doi: 10.1108/LM-11-2022-0115 [DOI:10.1108/LM-11-2022-0115]
13. Halder N, Mulliez Z. Encouraging recruitment into psychiatry: practical initiatives. BJPsych Bulletin. 2021;45(1):15-22. doi: 10.1192/bjb.2020.53 [DOI:10.1192/bjb.2020.53]
14. Zhai YH, Zhao Y, Wang RM. Human library: a new way of tacit knowledge sharing. In: Zhu, M. (eds) Business, Economics, Financial Sciences, and Management. Advances in Intelligent and Soft Computing, Germany:Springer-Verlag GmbH Berlin Heidelberg 2012. p. 335-8. doi: 10.1007/978-3-642-27966-9_46 [DOI:10.1007/978-3-642-27966-9_46]
15. Chang HY, Tsai WY, Huang YL. Dialogues with human books to promote professional commitment and learning among first-year nursing students: a mixed-methods study. Nurse Education Today. 2024;132:106010. doi: 10.1016/j.nedt.2023.106010 [DOI:10.1016/j.nedt.2023.106010]
16. Kwan CK. A qualitative inquiry into the human library approach: facilitating social inclusion and promoting recovery. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020;17(9):3390. doi: 10.3390/ijerph17093029 [DOI:10.3390/ijerph17093029]
17. Safdar M, Siddique N, Khan MA. A systematic review of literature on human libraries: objectives, benefits, and challenges. Journal of Librarianship and Information Science. 2023;56(3). doi: 10.1177/09610006231155886 [DOI:10.1177/09610006231155886]
18. Grant MJ, Booth A. A typology of reviews: an analysis of 14 review types and associated methodologies. Health Information & Libraries Journal. 2009;26(2):91-108. doi: 10.1111/j.1471-1842.2009.00848.x [DOI:10.1111/j.1471-1842.2009.00848.x]
19. The Joanna Briggs Institute. The Joanna Briggs Institute reviewers' manual 2015 edition: methodology for JBI scoping reviews. Australia: The Joanna Briggs Institute; 2015. Available from: https://reben.com.br/revista/wp-content/uploads/2020/10/Scoping.pdf
20. Tricco AC, Lillie E, Zarin W, O'Brien KK, Colquhoun H, Levac D, et al. PRISMA extension for scoping reviews (PRISMA-ScR): checklist and explanation. Annals of Internal Medicine. 2018;169(7):467-473. doi: 10.7326/M18-0850 [DOI:10.7326/M18-0850]
21. Tian L. Human library and its application in college students' ideological and political education innovation mode. Proceedings of the 2014 International Conference on Mechatronics, Electronic, Industrial and Control Engineering. TokyoL Atlantis Press. 2014. p.1689-92. doi: 10.2991/meic-14.2014.380 [DOI:10.2991/meic-14.2014.380]
22. Kinsley L. Lismore's living library: connecting communities through conversation. Australasian Public Libraries and Information Services.. 2009;22(1):20-5. Available from: https://www.proquest.com/openview/5012e4bbc333977811290d2928c081b7/1?cbl=54084&pq-origsite=gscholar
23. Pope K. You can't judge a book by its cover! Using human libraries in schools to engage, explore, discover and connect. IASL Annual Conference Proceedings. 2013..doi: 10.29173/iasl7828 [DOI:10.29173/iasl7828]
24. Brown D. School libraries as power-houses of empathy: people for loan in the human library. International Association of School Librarianship Selected Papers from the Annual Conference. 2016, Tokyo. doi: [DOI:10.29173/iasl7197]
25. Huang Y, Dobreski B, Xia H. Human library: understanding experience sharing for community knowledge building CSCW '17: Proceedings of the 2017 ACM Conference on Computer Supported Cooperative Work and Social Computing, Association for Computing Machinery. 2017. doi: 10.1145/2998181.2998312 [DOI:10.1145/2998181.2998312]
26. Bordonaro K. The human library: reframing library work with international students. Journal of Library Administration. 2020;60(1):97-108. doi: 10.1080/01930826.2019.1685271 [DOI:10.1080/01930826.2019.1685271]
27. Pope K. Walking a mile in their shoes: empowering learners through a human library!. International Association of School Librarianship Conference Reports. 2021:273-82. doi:10.29173/iasl8309 [DOI:10.29173/iasl8309]
28. Jackson C, Huang Y, Kasowitz-Scheer AS. Face-to-face matters: inspirations from the human library. International Journal of Mobile Human Computer Interaction. 2015;7(3):42-54. doi: 10.4018/ijmhci.2015070103 [DOI:10.4018/ijmhci.2015070103]
29. Granger L. If these books could talk. American Libraries. 2017;48(6):20-2123. Available from: https://www.proquest.com/trade-journals/if-these-books-could-talk/docview/1899009257/se-2?accountid=173708
30. Vimercati A, Pirola A. Come! I'll see you in the library. Bibliothek Forschung und Praxis. 2011;35(3):391-4. doi: 10.1515/bfup.2011.055 [DOI:10.1515/bfup.2011.055]
31. Orosz G, Banki E, Bothe B, Toth-Kiraly I, Tropp LR. Don't judge a living book by its cover: effectiveness of the living library intervention in reducing prejudice toward Roma and LGBT people. Journal of Applied Social Psychology. 2016;46(9):510-7. doi: 10.1111/jasp.12379 [DOI:10.1111/jasp.12379]
32. Pope K, Hewlin-Vita H, Chu EMY. The human library and the development of cultural awareness and sensitivity in occupational therapy students: a mixed methods study. Frontiers in Medicine. 2023;10 :1215464. doi: 10.3389/fmed.2023.1215464 [DOI:10.3389/fmed.2023.1215464]
33. Chung EYH, Tse TTO. Effect of human library intervention on mental health literacy: a multigroup pretest-posttest study. BMC Psychiatry. 2022;22(73). doi: 10.1186/s12888-022-03725-5 [DOI:10.1186/s12888-022-03725-5]
34. Clover DE, Dogus F. In case of emergency, break convention: a case study of a human library project in an art gallery. Canadian Journal for the Study of Adult Education. 2014;26(3):75-90. doi: 10.56105/cjsae.v26i3.2839 35. [DOI:10.56105/cjsae.v26i3.2839]
35. Dobreski B, Kwasnik BH. Changing depictions of persons in library practice: spirits, pseudonyms, and human bookst. Knowledge Organization. 2017;44(8):656-67. doi: 10.5771/0943-7444-2017-8-656 [DOI:10.5771/0943-7444-2017-8-656]
36. Meletiou-Mavrotheris M, Carrilho AR, Charalambous C, Mavrou K, Christou C. Teacher training for 'augmented reading: the living book approach and initial results. Education Sciences. 2020;10(5). doi: 10.3390/educsci10050144 [DOI:10.3390/educsci10050144]
37. Shannon BM, Bossaller JS. Storing and sharing wisdom and traditional knowledge in the library. IFLA Journal. 2015;41(3):211-22. doi: 10.1177/0340035215596026 [DOI:10.1177/0340035215596026]
38. Yap JM, Barsaga AS. Building a timeless audiovisual collection: Libraries and archives as repositories of oral history. Library Management. 2018;39(3-4):188-99. doi: 10.1108/LM-05-2017-0049 [DOI:10.1108/LM-05-2017-0049]
39. Sraku-Lartey M. Connecting the world through local Indigenous Knowledge. Information Services and Use. 2021;41(1-2):43-51. doi: 10.3233/ISU-210115 [DOI:10.3233/ISU-210115]
40. Pateman J. Thunder bay public library, part 1. Focus on International Library and Information Work. 2013; 44(3): 106-108.
41. Lore NA. - A world beyond pages. Master Thesis, New York: Rochester Institute of Technology; 2019. Available from: https://www.proquest.com/openview/ae5178804f2e7a86c24a955adaa19a9d/1?cbl=18750&diss=y&pq-origsite=gscholar
42. Appleman D. The living library of NCTE. The English Journal. 2011;101(1):48-52. doi: 10.58680/ej201117265 [DOI:10.58680/ej201117265]
43. Dobreski B, Huang Y. The joy of being a book: benefits of participation in the human library. Proceedings of the Association for Information Science and Technology. 2016;53(1):1-3. doi: 10.1002/pra2.2016.14505301139 [DOI:10.1002/pra2.2016.14505301139]
44. Sung TW, Wu TT, Lu YC. A framework design for on-line human library. In: Huang TC, Lau R, Huang YM, Spaniol M, Yuen CH, editors.: Springer Verlag; 2017. p. 349-54. doi: 10.1007/978-3-319-71084-6_39 [DOI:10.1007/978-3-319-71084-6_39]
45. Lobban F, Marshall P, Barbrook J, Collins G, Foster S, Glossop Z, et al. Designing a library of lived experience for mental health (LoLEM): protocol for integrating a realist synthesis and experience based codesign approach. BMJ Open. 2023;13(3):e068548. doi: 10.1136/bmjopen-2022-068548 [DOI:10.1136/bmjopen-2022-068548]
46. Kumar IR. Skillwell to innovate human library is a storehouse of wisdom. 5th International Symposium on Emerging Trends and Technologies in Libraries and Information Services (ETTLIS). Institute of Electrical and Electronics Engineers Inc. India, 2018. doi: 10.1109/ETTLIS.2018.8485237 [DOI:10.1109/ETTLIS.2018.8485237]
47. Patrick R, Peppard J, Racki K. Living libraries: an examination of literacy teacher professional development in Peru. PhD Thesis. Tennessee: Lipscomb University; 2023. Available from: https://www.proquest.com/openview/9952d64f4643421a196333115d841ef8/1?cbl=18750&diss=y&pq-origsite=gscholar
48. Guirguis BM, Alsheikh N. Bio-networking among librarians, parents, and children in a modern children's library: a phenomenological study. Information and Learning Science. 2023;124(3-4):92-109. doi: 10.1108/ILS-09-2022-0107 [DOI:10.1108/ILS-09-2022-0107]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
