جلد 26، شماره 2 - ( 4-1402 )
جلد 26 شماره 2 صفحات 32-11 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mosadeghrad A M, Abbasi M, Rezaei Adriani A, Mirzaei Gudarzi M, Jafari-Azad A. Strategic analysis of Iran's communicable diseases surveillance system in crises: A scoping review. jha 2023; 26 (2) :11-32
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4247-fa.html
URL: http://jha.iums.ac.ir/article-1-4247-fa.html
مصدق راد علی محمد، عباسی مهدی، رضایی ادریانی امیر، میرزایی گودرزی محمدرضا، جعفری آزاد علیرضا. تحلیل استراتژیک نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران در شرایط بحرانی: مروری حیطه‌ای. فصلنامه مدیریت سلامت. 1402; 26 (2) :11-32
علی محمد مصدق راد1 
، مهدی عباسی2 ، امیر رضایی ادریانی3 ، محمدرضا میرزایی گودرزی4 ، علیرضا جعفری آزاد 5
، مهدی عباسی2 ، امیر رضایی ادریانی3 ، محمدرضا میرزایی گودرزی4 ، علیرضا جعفری آزاد 5
1- استاد، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران
2- دانشجوی دکتری تخصصی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران
3- دانشجوی داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران
4- دانشجوی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران
5- دانشجوی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران ،alireza13780803@gmail.com
2- دانشجوی دکتری تخصصی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران
3- دانشجوی داروسازی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران
4- دانشجوی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران
5- دانشجوی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران ،
چکیده: (1072 مشاهده)
مقدمه: نظام مراقبت بیماری‌های واگیر شامل جمع‌آوری، تحلیل و تفسیر داده‌های مرتبط با بیماری‌های واگیر، به‌منظور برنامه‌ریزی، اجرا و ارزشیابی سیاست‌ها و مداخلات بهداشت عمومی است. این نظام در ایران با نقاط ضعف و چالش‌هایی مواجه است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل استراتژیک و شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای مرتبط با نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران در زمان بحران‌ها و ارائۀ راهکارهایی برای تقویت آن انجام شده است.
روش ها: این پژوهش با روش مرور حیطه‌ای انجام شد. مطالعات فارسی و انگلیسی مرتبط با نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران در بازه زمانی سال 1380 تا 1401 خورشیدی و 2000 تا 2022 میلادی با کلیدواژه‌های مناسب جستوجو شد. در نهایت، تعداد 41 مطالعه انتخاب و با کمک نرم‌افزار MAXQDA و روش تحلیل چارچوبی تحلیل شدند.
یافته ها: نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها، تهدیدها و راهکارهای تقویت نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران شناسایی شده و در پنج گروه بیماری‌های اولویت‌دار برای مراقبت، ساختار نظام مراقبت، وظایف اصلی نظام مراقبت، وظایف پشتیبان نظام مراقبت و کیفیت نظام مراقبت قرار گرفتند. مهم‌ترین نقاط قوت نظام مراقبت کشور، بازبینی دوره‌ای فهرست بیماری‌های مشمول گزارش فوری، حذف و ریشه‌کنی بسیاری از بیماری‌های واگیر، استقرار سریع در شرایط بحرانی و کارایی بسیار بود. انگیزۀ کم کارکنان، ناکارآمدی نظام گزارش‌دهی در بیمارستان‌ها، و همکاری نامطلوب بین‌بخشی در اولویت‌بندی بیماری‌ها از مهم‌ترین نقاط ضعف بودند. راه‌اندازی سامانه‌های ثبت اطلاعات بهداشتی، وجود تجهیزات پیشرفتۀ تشخیصی در کشور و افزایش آگاهی عمومی درخصوص بیماری‌های واگیر از مهم‌ترین فرصت‌ها؛ و گستردگی سرزمینی، پراکندگی جمعیت، بروز همه‌گیری‌های بیماری‌های واگیر در کشورهای همسایه، و حضور مهاجران در کشور از مهم‌ترین تهدیدها برای نظام مراقبت بیماری‌ها بودند. برای تقویت نظام مراقبت بیماری‌های واگیر راهکارهایی مانند تقویت نقش تولیتی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، ادغام نظام مراقبت بیماری‌ها با برنامۀ پزشکی خانواده، یکپارچه‌سازی بخش‌های گوناگون نظام مراقبت، انتشار منظم نتایج و ایجاد سیستم بازخورد دوطرفۀ مؤثر معرفی شد.
نتیجه‌گیری: ساختارها، فرایندها و وظایف اصلی و پشتیبان نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران باید به‌گونه‌ای تقویت شود که موجب بهبود کیفیت خدمات و پاسخگویی مناسب در زمان بحران‌ها شود. تحلیل وضعیت نظام مراقبت می‌تواند شواهد مناسبی در اختیار سیاستگذاران نظام سلامت به‌منظور اتخاذ مداخلات اصلاحی قرار دهد.
روش ها: این پژوهش با روش مرور حیطه‌ای انجام شد. مطالعات فارسی و انگلیسی مرتبط با نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران در بازه زمانی سال 1380 تا 1401 خورشیدی و 2000 تا 2022 میلادی با کلیدواژه‌های مناسب جستوجو شد. در نهایت، تعداد 41 مطالعه انتخاب و با کمک نرم‌افزار MAXQDA و روش تحلیل چارچوبی تحلیل شدند.
یافته ها: نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها، تهدیدها و راهکارهای تقویت نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران شناسایی شده و در پنج گروه بیماری‌های اولویت‌دار برای مراقبت، ساختار نظام مراقبت، وظایف اصلی نظام مراقبت، وظایف پشتیبان نظام مراقبت و کیفیت نظام مراقبت قرار گرفتند. مهم‌ترین نقاط قوت نظام مراقبت کشور، بازبینی دوره‌ای فهرست بیماری‌های مشمول گزارش فوری، حذف و ریشه‌کنی بسیاری از بیماری‌های واگیر، استقرار سریع در شرایط بحرانی و کارایی بسیار بود. انگیزۀ کم کارکنان، ناکارآمدی نظام گزارش‌دهی در بیمارستان‌ها، و همکاری نامطلوب بین‌بخشی در اولویت‌بندی بیماری‌ها از مهم‌ترین نقاط ضعف بودند. راه‌اندازی سامانه‌های ثبت اطلاعات بهداشتی، وجود تجهیزات پیشرفتۀ تشخیصی در کشور و افزایش آگاهی عمومی درخصوص بیماری‌های واگیر از مهم‌ترین فرصت‌ها؛ و گستردگی سرزمینی، پراکندگی جمعیت، بروز همه‌گیری‌های بیماری‌های واگیر در کشورهای همسایه، و حضور مهاجران در کشور از مهم‌ترین تهدیدها برای نظام مراقبت بیماری‌ها بودند. برای تقویت نظام مراقبت بیماری‌های واگیر راهکارهایی مانند تقویت نقش تولیتی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، ادغام نظام مراقبت بیماری‌ها با برنامۀ پزشکی خانواده، یکپارچه‌سازی بخش‌های گوناگون نظام مراقبت، انتشار منظم نتایج و ایجاد سیستم بازخورد دوطرفۀ مؤثر معرفی شد.
نتیجه‌گیری: ساختارها، فرایندها و وظایف اصلی و پشتیبان نظام مراقبت بیماری‌های واگیر ایران باید به‌گونه‌ای تقویت شود که موجب بهبود کیفیت خدمات و پاسخگویی مناسب در زمان بحران‌ها شود. تحلیل وضعیت نظام مراقبت می‌تواند شواهد مناسبی در اختیار سیاستگذاران نظام سلامت به‌منظور اتخاذ مداخلات اصلاحی قرار دهد.
نوع مقاله: مروری |
موضوع مقاله:
مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی
دریافت: 1402/1/15 | پذیرش: 1402/3/29 | انتشار: 1402/5/15
دریافت: 1402/1/15 | پذیرش: 1402/3/29 | انتشار: 1402/5/15
فهرست منابع
1. World Health Organization. Protocol for the assessment of national communicable disease surveillance and response systems: Guidelines for assessment teams. Switzerland: World Health Organization; 2001. 76 p. Report No.: WHO/CDS/CSR/ISR/2001.2.
2. World Health Organization. Communicable disease surveillance and response systems: Guide to monitoring and evaluating. Switzerland: World Health Organization; 2006. 90 p. Report No.: WHO/CDS/EPR/LYO/2006.2.
3. Abbasabadi-Arab M, Khankeh HR, Mosadeghrad AM, Farrokhi M. Developing a hospital disaster risk management evaluation model. Risk Manag Healthc Policy. 2019;12:287-96. [DOI:10.2147/RMHP.S215444]
4. Makwana N. Public health care system's preparedness to combat epidemics after natural disasters. J Family Med Prim Care. 2020;9(10):5107-12. [DOI:10.4103/jfmpc.jfmpc_895_19]
5. Centers for Disease Control and Prevention. Early warning disease surveillance after a flood emergency-Pakistan, 2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2012;61(49):1002-7.
6. Nuzzo JB, Meyer D, Snyder M, Ravi SJ, Lapascu A, Souleles J, et al. What makes health systems resilient against infectious disease outbreaks and natural hazards? Results from a scoping review. BMC Public Health. 2019;19:1-9. [DOI:10.1186/s12889-019-7707-z]
7. World Health Organization. 10 proposals to build a safer world together - strengthening the global architecture for health emergency preparedness, response and resilience. Geneva: WHO; 2022.
8. Flahault A, Blanchon T, Dorleans Y, Toubiana L, Vibert J-F, Valleron A-J. Virtual surveillance of communicable diseases: A 20-year experience in France. Stat Methods Med Res. 2006;15(5):413-21. [DOI:10.1177/0962280206071639]
9. Monterrubio-Flores E, Ramírez-Villalobos MD, Espinosa-Montero J, Hernandez B, Barquera S, Villalobos-Daniel VE, et al. Characterizing a two-pronged epidemic in Mexico of non-communicable diseases and SARS-Cov-2: Factors associated with increased case-fatality rates. Int J Epidemiol. 2021;50(2):430-45. [DOI:10.1093/ije/dyab008]
10. Jonsson JS, Sigurdsson EL. The power of primary health care. Scand J Prim Health Care. 2020;38(4):361-2. [DOI:10.1080/02813432.2020.1841507]
11. Aborode AT, Hasan MM, Jain S, Okereke M, Adedeji OJ, Karra-Aly A, et al. Impact of poor disease surveillance system on COVID-19 response in Africa: Time to rethink and rebuilt. Clin Epidemiol Glob Health. 2021;12:1-4. [DOI:10.1016/j.cegh.2021.100841]
12. Moradi Gh, Mohamadi-Bolbanabad A, Ghaderi E, Shokri A, Mohammadi T, et al. Atlas of prevalence and incidence of communicbale diseases. Iran: Ministry Of Health and Medical Education; 2021. [In Persian]
13. Ministry Of Health and Medical Education. List of infectious diseases and syndromes under surveillance [slide]. Tehran: Ministry Of Health and Medical Education; 2020. 43 slides: color. [In Persian]
14. HabibiSaravi R, Khankeh H, Azar A, Ghasemihamedani F. Communicable diseases surveillance system in Iran: Strengths and weaknesses 30 years following its implementation. Health in Emergencies and Disasters Quarterly. 2019;5(1):25-36. [In Persian] [DOI:10.32598/hdq.5.1.34.1]
15. Hosseiny M, Moradi G, Janati A, Gouya MM, Ghaderi E. Problems of health care systems and disease reporting for communicable diseases and surveillance in hospitals and the potential solutions: A qualitative study. Scientific Journal of Kurdistan University of Medical Sciences. 2015;20(4):101-11. [In Persian]
16. Mosadeghrad AM. Comments on Iran hospital accreditation system. Iran J Public Health. 2016;45(6):837-9.
17. Neyazi N, Mosadeghrad AM, Afshari M, Isfahani P, Safi N. Strategies to tackle non-communicable diseases in Afghanistan: A scoping review. Front Public Health. 2023;11:1-15. [DOI:10.3389/fpubh.2023.982416]
18. Arksey H, O'Malley L. Scoping studies: Towards a methodological framework. Int J Soc Res Methodol. 2005;8(1):19-32. [DOI:10.1080/1364557032000119616]
19. Ritchie J, Spencer L. Qualitative data analysis for applied policy research. In: Bryman A, Burgess B, editors. Analyzing qualitative data. London: Routledge; 1994. p. 187-208.
20. Pourghaznein T, Salati S. National approach in response to the COVID-19 pandemic in Iran. Int J Community Based Nurs Midwifery. 2020;8(3):275-6.
21. Mosadeghrad AM. Factors influencing healthcare service quality. Int J Health Policy Manag. 2014;3(2):77-89. [DOI:10.15171/ijhpm.2014.65]
22. Janati A, Hosseiny M, Gouya MM, Moradi Gh, Ghaderi E. Communicable disease reporting systems in the world: A systematic review article. Iran J Public Health. 2015;44(11):1453-65.
23. Karami Jooshin M, Izanloo H, Saghafipour A, Rezaei F, Asadi Ghalhari M. A survey of probable risk factors for cholera outbreak in Qom, central Iran, in 2017. Iranian Journal of Epidemiology. 2019;14(4):404-9. [In Persian]
24. Moradi Gh, Asadi H, Gouya MM, Nabavi M, Norouzinejad A, Mohamadi-Bolbanabad A. Recommendations for improving communicable diseases surveillance system in Iran from the viewpoint of stakeholders: A qualitative study. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2019;29(174):172-8. [In Persian]
25. Moradi Gh, Asadi H, Gouya MM, Nabavi M, Norouzinejad A, Karimi M, et al. The communicable diseases surveillance system in Iran: Challenges and opportunities. Arch Iran Med. 2019;22(7):361-8.
26. HabibiSaravi R, Seyedin H, Mosadeghrad AM, Gouya MM. Communicable diseases management in disasters: An analysis of improvement measures since 2005, Islamic Republic of Iran. East Mediterr Health J. 2019;25(4):269-81. [DOI:10.26719/emhj.18.037]
27. Khoshdel A, Noori Fard M, Pezeshkan R, Salahi-Moghaddam A. Mapping the important communicable diseases of Iran. Health and Development Journal. 2012;1(1):31-46. [In Persian]
28. Bagherian H, Farahbakhsh M, Rabiei R, Moghaddasi H, Asadi F. National communicable disease surveillance system: A review on information and organizational structures in developed countries. Acta Inform Med. 2017;25(4):271-6. [DOI:10.5455/aim.2017.25.271-276]
29. Hosseiny M, Moradi Gh, Gouya MM, Janati A, Ghaderi E. Designing a rapid assessment questionnaire to evaluate the communicable diseases surveillance system for hospitals: An applied study. Iranian Journal of Epidemiology. 2017;13(1):30-40. [In Persian]
30. Macinko J, Starfield B, Shi L. Quantifying the health benefits of primary care physician supply in the United States. Int J Health Serv. 2007;37(1):111-26. [DOI:10.2190/3431-G6T7-37M8-P224]
31. Chu-Chun T, Che-Ming Y. Is over-reporting a problem in mandatory communicable disease reporting? The taiwanese experience on Enterovirus 71. J Infect Dev Ctries. 2014;8(10):1294-300. [DOI:10.3855/jidc.4623]
32. Degeling C, Johnson J, Gilbert GL. Perspectives of Australian policy-makers on the potential benefits and risks of technologically enhanced communicable disease surveillance-a modified Delphi survey. Health Res Policy Syst. 2019;17(1):1-11. [DOI:10.1186/s12961-019-0440-3]
33. Hanafusa S, Muhadir A, Santoso H, Tanaka K, Anwar M, Sulistyo ET, et al. A surveillance model for human avian influenza with a comprehensive surveillance system for local-priority communicable diseases in south Sulawesi, Indonesia. Trop Med Health. 2012;40(4):141-7. [DOI:10.2149/tmh.2012-10]
34. Sahal N, Reintjes R, Eltayeb EM, Aro AR. Feasibility of implementing recommendations to improve communicable diseases surveillance-a modified Delphi study. Afr Health Sci. 2011;11(Supp 1):S93-9. [DOI:10.4314/ahs.v11i3.70077]
35. Valenciano M, Luquero FJ, Moren A. Communicable disease surveillance during complex emergencies. In: M'ikanatha NM, Lynfield R, Van Beneden CA, de Valk H, editors. Infectious Disease Surveillance. 2nd ed. Hoboken: John Wiley & Sons; 2013. p. 361-75. [DOI:10.1002/9781118543504.ch29]
36. Ghiasipour M, Mosadeghrad AM, Arab M, Jaafaripooyan E. Leadership challenges in health care organizations: The case of Iranian hospitals. Med J Islam Repub Iran. 2017;31:1-8. [DOI:10.14196/mjiri.31.96]
37. Azar F, Masoori N, Meidani Z, Paul L. Proposal for a modernized Iranian notifiable infectious diseases surveillance system: Comparison with USA and Australia. East Mediterr Health J. 2010;16(7):771-7. [DOI:10.26719/2010.16.7.771]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
