مقدمه: فارغ التحصیلان بهداشت خانواده یکی از رده های مهم کارکنان بهداشتی هستند، چون مراقبت از مادران و کودکان توسط کاردانهای بهداشت خانواده انجام می گیرد و میزان توانمندی آنها در راستای ارتقای تندرستی، حفظ و یا بازگرداندن تندرستی به مردم در صورتی که با کارایی، کارسازی و کارآموزی مناسب باشد بسیار مؤثر است و دانشگاههای علوم پزشکی از مهمترین مکانهای آموزشی بوده زیرا اکثر قریب به اتفاق فارغ التحصیلان نه با ابزاری بی جان بلکه با انسان سر و کار داشته و در نتیجه سلامت فرد و جامعه حاصل از فعالیت آنها در زمینه های مختلف شغلی است .این پژوهش با هدف بررسی میزان بهره گیری آموزش نظری و عملی از دیدگاه فارغ التحصیلان رشته بهداشت خانواده در سال 1380 انجام گرفته است.

روش بررسی: این مطالعه به روش توصیفی انجام شده است ، جامعه ی مورد پژوهش 76 نفر فارغ التحصیل سه دوره ی قبلی روزانه و دو دوره ی قبلی شبانه که شاغل اند و یا دوره ی طرح خود را می گذرانند مورد ارزشیابی قرار گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای بسته - بر اساس سرفصل های مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی- است که روایی و پایایی آن از طریق تکمیل پرسشنامه توسط 10 نفر فارغ التحصیل و ارزشیابی آنها توسط متخصصین (گروه تحقیق) تاییدشدو روایی بالای 90% حاصل شد . چهار شاخص بهره گیری مورد بررسی عبارت بودند از: شنیدن مطالب درس در کلاس، دیدن موارد عملی، تمرین کار عملی در طول دوره ی تحصیل و توان انجام کار عملی در محیط شغلی آینده. برای هر شاخص معیار مناسبی در چهار رتبه (عالی ، خوب ، متوسط و ضعیف) در نظر گرفته شد و اطلاعات به دست آمده مورد قضاوت قرار گرفت. داده ها پس از جمع آوری از طریق نرم افزار Spss وارد رایانه شده و وبرای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی استفاده و یافته ها توسط جداول دو بعدی و سه بعدی ارائه شد.

یافته ها : نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که اولا” شنیدن مطالب در کلاس درس نسبت به سایر شاخصها نمره ی بالاتری را احراز نموده است به طوری که میزان پاسخ مثبت در رابطه با سئوالات مطرح شده در 10 موضوع مورد مطالعه حداکثر 3/96 (73 نفر) و حداقل 88/67 (51 نفر) درصد بوده است . مشاهده ی انجام کار عملی درس ایمنسازی با احراز 52/ 69 (53نفر) درصد و درس جمعیت شناسی با 5/5 (4 نفر) درصد بالاترین و پایین ترین امتیاز را کسب نموده و تمرین کار عملی در طول دوره تحصیل نیز درس ایمنسازی با 81 درصد (62 نفر)حداکثر و درس جمعیت شناسی با 37/12 درصد (10 نفر) حداقل امتیاز را کسب نمود. توان انجام کار عملی در محیط شغلی آینده نیز درس ایمنسازی با 01/76 درصد (58 نفر) حداکثر و درس جمعیت شناسی با 32/17 درصد (13 نفر) میانگین پاسخهای مثبت در این گزینه کمترین امتیاز را کسب کرده است . از مجموع 10 درس مورد بررسی 12 مورد شاخص رتبه عالی 7 مورد شاخص رتبه خوب 12 مورد شاخص رتبه متوسط و 9 مورد شاخص رتبه ضعیف را کسب کرده است.

نتیجه گیری : از نتایج پژوهش استنباط می شود که آموزش دروس نظری در دوره کاردانی بهداشت خانواده نسبت به آموزش عملی این دوره ازوضعیت مطلوبتری برخوردار بوده است تمرین کار عملی در طول دوره زیر نظر استاد و مستقل ازوی به ترتیب ازاهمیَت ویژه ای برخوردار است. دانشجویان توانایی خود را در انجام کار عملی در دروس ایمن سازی ، بهداشت دانش آموزان و مدارس ، تنظیم خانواده و مدیریَت و نظارت بر مراکز بهداشتی و درمانی که وظایف اصلی آنان را تشکیل می دهد، بهتر از سایر جنبه های عملی ارزیابی کرده اند و توان انجام کار عملی در محیط شغلی آینده خود را بطور کامل و نسبی دراکثر دروس مورد مطالعه دارا می باشند. در رابطه با ارتقای توانمندی فارغ التحصیلان کاردانی بهداشت خانواده پیشنهاد می شود سرفصلهای جدید دروس دقیقا” توسط مدرسان رعایت شود و در انجام کارآموزیها فقط صرف حضور فیزیکی و گذرانیدن ساعات مقرر مورد نظر نباشد بلکه جهت کسب مهارت در هر فعالیت عملی، انجام تعداد قابل قبولی از فعالیت که توسط گروه آموزشی تعیین میگردد مد نظر قرار گیرد.